281 gezondheid
Etalagebenen? Ca
Een boer na de maaltijd
werkt bevrijdend
r
vrijdag 5 februari 2010
Pies, poep, pus, oorsmeer, okselzweet. Niet alles aan ons lichaam is even
aantrekkelijk. Deze serie gaat in op de wat minder fraaie kanten van het
menselijk lichaam. Vandaag: boeren.
Heerlijk toch, die tijd
als zuigeling. Lekker je
buik vullen aan moe
ders borst of de fles
met (opvolg)melk en dan een
krachtige boer als besluit. Waar
voor je nog geprezen wordt ook.
Maar een paar jaar later al krijg je
te horen dat zo'n luidruchtige af
ronding van je maaltijd niet
meer op prijs wordt gesteld. Net
te mensen laten geen boeren!
Tenzij je natuurlijk in China
woont, waar het laten van boe
ren tijdens en na het eten ook
voor niet-zuigelingen de gewoon
ste zaak van de wereld is.
Dat boeren laten vooral voor
komt in combinatie met eten en
drinken, wijst meteen op de be
langrijkste oorzaak ervan. Bij ie
dere hap of slok glipt een beetje
lucht mee de slokdarm in. Met
het voedsel of de drank belandt
die lucht in de maag en kan daar
vervolgens niet meer uit. Een
krachtige kringspier sluit de door
gang tussen maag en slokdarm,
en daardoor de terugtocht voor
de ingeslikte lucht, stevig af De
ingeslikte lucht wordt in de maag
verder aangevuld met gassen die
vrijkomen uit het voedsel of de
drank. Bijvoorbeeld het in veel
frisdranken opgeloste koolzuur
gas, dat onder invloed van de
temperatuur en zuurgraad in de
maag opborrelt. Of voedingsbe
standdelen die onder invloed
van het zuur in de maag in
gasvormige stoffen worden
illustratie Margot Melissen/GPD
omgezet. Slik maar eens wat bak
poeder in (of een Rennie).
Het zich ophopende gas drukt
steeds harder op de maagwand.
Zenuwen in de maagwand regis
treren dit en geven op zeker mo
ment een seintje naar de herse
nen dat de maat vol is. Om be
schadiging aan de maag door de
toenemende druk te voorkomen,
laten de hersenen tijdelijk de
sluitspier tussen de maag en de
slokdarm ontspannen waardoor
(een deel van) het gas kan ont
snappen. Dat gas vult de slok
darm waardoor, eveneens onder
invloed van de druk, ook de
kringspier aan de bovenkant van
de slokdarm even ontspant.
Met als resultaat de bekende, be
vrijdende boer. Het karakteristie
ke geluid daarvan ontstaat door
dat het ontsnappende gas de
kringspier boven in de slokdam
in trilling brengt. De akoestiek
van de mond- en keelholte doet
de rest. De luidruchtigste boer
die officieel is vastgelegd, ont
snapte op 24 september 2008 uit
de keel van de Brit Paul Hunn:
107 decibel, vergelijkbaar met het
geluid van een kettingzaag op 1
meter afstand.
Beperkt het laten van boeren
zich bij de meeste mensen tot
momenten tijdens of kort na het
eten en/of drinken, bij sommige
mensen is het (tegen hun
zin) de hele dag raak. Men
sen bij wie de maagin
houd gemakkelijk te
rugstroomt in de
slokdarm (reflux),
bijvoorbeeld, heb
ben voortdurend de
neiging tot boeren.
Evenals mensen met
een maagzweer,
een ontsteking
van de maag,
galstenen, of
maagklachten van
onbekende oorzaak (functionele
dyspepsie). Een aparte categorie
vormen mensen met zogeheten
aerofagie. Zij laten voortdurend
boeren - tot wel twintig per mi
nuut - zonder dat er sprake is
van maagklachten. Die boeren
ontstaan doordat er voortdurend
lucht in de slokdarm wordt gezo
gen. Die lucht dringt niet door
tot in de maag, maar ontsnapt
meteen weer naar boven in de
keelholte. Een verkeerde manier
van ademhalen ligt hieraan waar
schijnlijk ten grondslag. Logope
die kan in dat geval uitkomst bie
den. Overigens zijn er ook men
sen die deze vorm van boeren la
ten juist krijgen aangeleerd. Dat
zijn mensen die na een behande
ling voor keelkanker hun stem
banden zijn kwijtgeraakt. Door
intensief te oefenen, kunnen zij
het ophoeren van ingeslikte
lucht onder controle brengen zo
dat er (enigszins) verstaanbare
klanken ontstaan.
Een verstopte slagader in je
been doet pijn bij het lopen,
daarom doen mensen met
'etalagebenen' het liever
niet. Terwijl begeleide loop
therapie de beste remedie
is, constateert chirurg in op
leiding Lotte Kruidenier in
haar proefschrift.
door Lindy Jense
"TT an van de Wetering (74) heeft
I het zwaar op de loopband
I van de Veghelse praktijk Fy-
I siomaatwerk. Na zeven minu-
J ten rustig wandelen, kan hij
door de pijn nauwelijks uit zijn
woorden komen. En dan gaat het
nog best goed met meneer Van de
Wetering. „Toen ik hier twee
maanden geleden begon, hield ik
het nog geen drie minuten vol."
Een verstopte slagader in zijn lin
kerbeen is de boosdoener. Claudi-
catio intermittens heet de aandoe
ning die gewoonlijk 'etalagebenen'
wordt genoemd. Vetafzetting in
de wand van de slagader en verkal
king blokkeren de slagader, waar
door zuurstofrijk bloed de spieren
niet meer kan bereiken. Die gaan
daardoor melkzuur produceren en
dat doet gemeen zeer. De grootste
veroorzakers van claudicatio zijn
slechte leefgewoonten, waarbij ro
ken met stip op nummer één
staat. Verstokte rokers, ouderen
met overgewicht en diabetespa
tiënten hebben dikke kans dat ze
op den duur iedere honderd me
ter even moeten stilstaan (zoge
naamd 'om een etalage te bestude
ren'). En er kunnen nog grotere
problemen opdoemen. Mannen
met perifeer arterieel vaatlijden
(PAV) hebben een kans van maar
liefst 62 procent om binnen 10 jaar
te overlijden aan een hart- of her
seninfarct. Bij vrouwen is de kans
een respectabele 33 procent. Met
naar schatting 800.000 lijders aan
PAV in Nederland is het zoeken
naar een doeltreffende remedie
dus best de moeite waard.
Vaatchirurgen kunnen de verstop-
Hoe werkt het?
Looptherapie is een van de oudste
succesvolle behandelingen tegen
claudicatio intermittens. In 1898 be
schreef de Duitse neuroloog Wil
helm Erb al gunstige resultaten van
regelmatige wandelingen bij een
patiënt met etalagebenen. Dat
looptherapie goed is, is inmiddels
wel bewezen. Maar hoe het pre
cies werkt, weet niemand. Alge
meen wordt aangenomen dat in de
benen de slagaderen nieuwe zijtak
jes maken, zodat het bloed weer
bij de spieren kan komen. Het kan
ook zijn dat de spieren toleranter
worden voor melkzuur, zodat de
patiënt de pijn minder voelt.
ping operatief te lijf, met dotteren
of een omlegging (bypass). Maar
de meest effectieve therapie is tege
lijkertijd de meest simpele: wande
len. Drie keer in de week wande
len tot je echt niet meer kunt on
der professionele begeleiding,
zorgt bij meer dan de helft van de
claudicatio-patiënten voor aanzien-
Mossel inspireert tot lijm
voor scheur in vruchtvlies
Zwitserse onderzoekers hebben
een lijm ontwikkeld die lijkt op
de stof waarmee mossels zich aan
een oppervlak hechten. Deze lijm
is geschikt om scheurtjes te repa
reren in vrucht vliezen, de vliezen
die de foetus in de baarmoeder
omhullen. Scheurtjes in vrucht
vliezen kunnen spontaan optre
den of het gevolg zijn van ingre
pen aan het ongeboren kind.
www.sciencedirect.com
Pas op met friet, zoetigheid
of pasta na het sporten
Het gezonde effect van sporten op
de stofwisseling is het grootst als
je na afloop een maaltijd eet die
relatief weinig koolhydraten
(maar wel genoeg calorieën) be
vat. Zo'n maaltijd verbetert de in-
sulinegevoeligheid van het
lichaam meer dan een maaltijd
met een normale hoeveelheid
koolhydraten of een maaltijd met
weinig calorieën na het sporten.
O http://jap.physiology.org
Oudere mag best een
paar kilootjes te zwaar zijn
Bij een BMI tussen de 25 en 30 le
ven 70-plussers gemiddeld langer
dan leeftijdgenoten met een BMI
lager dan 25 of hoger dan 30. Dit
constateert L. Flicker in het Jour
nal of the American Geriatrics So
ciety op grond van gegevens van
ruim 10.000 70-plussers. Voor
mensen jonger dan 70 wordt een
BMI van 20 tot 25 algemeen aanbe
volen.
www3.interscience.wiley.com
