io griekenland
Griekenland dreigt
te bezwijken onder
torenhoge tekorten
en schulden. Het
land dat in de we
reld synoniem is
voor zon, zee, gast
vrijheid en geschie
denis, blijkt een fra
giele natie.
vrijdag 5 februari 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
Bejaarde Grieken in Athene staan in de rij voor voedsel dat wordt uitge
reikt in het kader van het carnavalseizoen. De voedselprijzen zijn hoog in
deze tijden van crisis. foto AP
Een kwetsbaar land
door Eelco van der Linden
Eeuwenlange buiten
landse overheersing,
oorlogen en interne
politieke strijd hebben
bij de Grieken - op dit
moment 11 miljoen in
getal - geleid tot trauma's en een
diepgeworteld wantrouwen jegens
gezag en staat. Met als bijproduct
weinig collectief besef en veel pri
vileges, cliëntelisme, corruptfe en
gekonkel. Het individu, dë familie
en de orthodoxe kerk blijven het
centrum van het Griekse univer
sum.
De plek waar de democratie is ge
boren en filosofen als Socrates, Pla
to en Aristoteles de basis hebben
gelegd voor de westerse bescha
ving, kan rekenen op eeuwige be
wondering. Maar al die faam is
voor de Griek van vandaag, al dan
niet bewust, ook een last.
Sommigen redeneren dat die oude
glorie modernisering in de weg
staat. Het leidt tot navelstaren en
een verlammend soort conservatis
me en cynisme. Hoewel als maat-
schappij dynamischer, kent een
land als Italië dezelfde kwalen. Al
les bij het oude laten, geldt als posi
tieve waarde, bij problemen en te
genslagen grijp je je even vast aan
Hellas of het Romeinse Rijk.
„En toen begonnen de middeleeu
wen", zegt de directrice van het
Byzantijns Museum in Thessaloni
ki zonder ironie. Ze duidt op het
jaar 1453, toen de Turken Constan-
tinopel (Istanbul) en de overblijfse
len van het voormalige Oost-Ro
meinse rijk - Byzantium - verover
den.
Het besef aan de basis te hebben
gestaan van het christendom - de
apostel Paulus hield hier zijn eerst
preek - is sterk bij de Grieken. On
geveer 98 procent van de bevol
king is Grieks-orthodox en de bele
ving van het geloof is intens -
denk alleen al aan de talloze klei
ne kapelletjes langs de weg.
De Grieks-orthodoxe kerk is van
daag de dag nog steeds een staats
kerk, met priesters die door de
overheid worden betaald. De kerk,
hoewel niet helemaal immuun
voor schandalen, geldt als de hoe
der van het ware (christelijke) ge
loof en was een belangrijk bind
middel bij het ontstaan van de
Griekse staat en een Griekse identi
teit. Niet in het minst omdat de
kerk bron van verzet was tegen de
Turkse overheersing, die in Thessa
loniki tot 1913 zou duren.
Onder de paradijselijke oppervlak
te zit veel oud zeer. De Griekse
eenheidsstaat bestaat officieel
sinds 1827, maar de huidige vorm
kreeg het land na de Tweede We
reldoorlog. Daartussen een einde
loze reeks van opstanden, oorlo
gen, etnische zuiveringen en bui
tenlandse inmenging - dat laatste
ook tijdens de extreem bloedige
burgeroorlog tussen communisten
en monarchisten die woedde van
1944 tot 1949.
Het volledig kapotte land deed na
die oorlog een poging tot wederop
bouw, maar een miljoen Grieken
besloten te emigreren. De politie
ke instabiliteit werd verder aange
wakkerd door de Koude Oorlog en
mondde uit in de dictatuur van
het kolonelsregime. De terugkeer
van de democratie in 1974 maakte
van Griekenland echter geen sta
bieler land.
De politiek wordt nog steeds be
heerst door linkse (Papandreou)
en rechtse (Karamanlis) dynastie-
en. Het bevestigt dat de familie of
clan het hart blijft van de Griekse
maatschappij. Mensen wenden
zich tot de machtigste persoon
van het moment, verwachten wat
in ruil voor hun stem of financiële
steun. Het resultaat is bekend: cor
ruptie en nepotisme, maar ook sta
kingen als de beloften uitblijven.
De vraag is immer, wanneer ma
ken ook wij de stap voorwaarts,
worden we een 'normaal land'.
Het winnen van het EK voetbal in
2004 en het organiseren van de
Olympische Spelen in datzelfde
jaar brachten iets van trots en
hoop, maar de structurele proble
men van het land - topzware bu
reaucratie, dure sociale voorzienin
gen, niet werkende fiscus - wer
den niet aangepakt.
De Grieken hebben al jaren een ge
brek aan vertrouwen in hun land.
Dat uit zich in een laag geboortecij
fer (1,37 kind per vrouw) en in ho
ge uitgaven voor particuliere scho
len en ziekenhuizen, omdat die
van de staat per definitie niet goed
kunnen zijn. Er is voor van alles
geld geleend, wat de Grieken al
kwetsbaar maakte voor het uitbre
ken van de financiële crisis.
