io opwarming aarde nieuwsredactie@wegener.nl
Het klimaat:
een verhit debat
De meeste weten
schappers zijn het
eens: menselijk in
grijpen draagt bij
aan het opwarmen
van de aarde. Maar
de lobby van de kli
maatsceptici is
sterk. En het pu
bliek in verwarring.
donderdag 4 februari 2010
Wetenschap is
als een weeg
schaal. Als
na zeer, zeer
vele onder
zoeken de
weegschaal krachtig naar één kant
doorslaat, wordt een theorie bewe
zen geacht, dan wel in de prullen
bak gegooid. De Nijmeegse weten-
schapsfilosoof Chris Buskes van de
Radboud Universiteit wijst op de
essentie van de wetenschap: „Ze
houdt nooit op, het debat gaat al
tijd door, er komen altijd nieuwe
modellen en theorieën. En dat is
maar goed ook."
Zo ligt de theorie dat de aarde plat
zou zijn, allang op de vuilnishoop
van de geschiedenis. En zo wordt
ook (vrijwel) bewezen geacht dat
menselijke activiteit bijdraagt aan
de opwarming van de aarde.
Toch ligt de klimaatwetenschap
voortdurend onder vuur, nu om
dat het klimaatpanel van de Vere
nigde Naties (1PCC) flutbronnen
zou hebben gebruikt voor het be
wijs dat de aarde warmer wordt
(zie kader). Buskes: „Daardoor ont
staat het beeld: het zal wel niet
kloppen. Maar het is geen reden
om het hele verhaal dan maar aan
de kant te schuiven."
Collega-wetenschapsfilosoof Her
man de Regt van de Universiteit
van Tilburg weet wel waarom die
slippertjes er bij het publiek in
gaan als koek. „Dit soort spannen
de verhalen over afwijkingen en
fraude onthouden wij eerder. Dan
gaan mensen generaliseren en
deugt er niets meer."
Volgens Wouter van Dieren, mi
lieudeskundige en lid van de Club
van Rome, ligt de basis van de con
troverse tussen klimaatweten
schappers en hun critici bij de
machtige en rijke lobby van de we
reldwijde steenkoolindustrie.
„Hun tactiek is vergelijkbaar met
door Joep Trommelen
en Harm Harkema
die van de tabaksindustrie", aldus
Van Dieren. „Ze doen alsof de op
gedegen onderzoek gebaseerde
overeenstemming onder klimaat
onderzoekers slechts een mening
is, waar ze hun eigen, gelijkwaardi
ge mening tegenover zetten. En ze
spelen in op onderbuikgevoelens
van kiezers die een hekel hebben
aan de wetenschappelijke elite."
Herman de Regt wijst erop dat het
IPCC terecht strenge eisen stelt en
'mensen die zulke fouten maken
er gewoon uitknikkert'. Maar hij
beaamt dat het voor buitenstaan
ders erg moeilijk is te bepalen wie
er nu gelijk heeft. „Er is mijns in
ziens onevenredig veel aandacht
'Het is nu in de
eerste plaats een
communicatieprobleem'
voor enkele dissidenten en inci
denten. Dat leidt ertoe dat men
sen de klimaatrapporten van het
IPCC en anderen direct afwijzen."
Volgens Van Dieren blaast de ko-
lenlobby elk onderzoekje met eni
ge twijfel aan de opwarmingtheo-
rie, hoe slecht gefundeerd ook, tot
enorme proporties op. Zo wordt
elk foutje van het IPCC zo breed
mogelijk uitgemeten. Nu weer
wordt het IPCC gemangeld omdat
het bedenkelijke bronnen heeft ge
bruikt als bewijs voor de opwar-
mingstheorie. Van Dieren: „Maar
het gaat om minder dan een flin
tertje op de weegschaal van be
wijs, en bovendien heeft het IPCC
die bronnen genoemd in een over
zicht dat niet wordt gebruikt bij de
bewijsvoering."
Herman de Regt ergert zich aan
politici als Helma Nepperus
(WD) en Diederik Samson (Pv
dA), die eerder deze week op tele
visie stelden dat zij door de schan
dalen van de laatste tijd nu toch
ook gingen twijfelen aan het IP
CC. „Het kwalijke is dat door zo'n
uitzending mensen gaan denken
dat het klimaatonderzoek niets
voorstelt." Buskes wijst erop dat
het klimaatdebat voor een buiten
staander haast religieuze trekjes
heeft. „Dat is wel vaker het geval.
Maar nu valt het op door alle aan
dacht in de media. Bij de leek ont
staat dan het idee. dat de twee kam
pen zich hebben ingegraven. Dat
is bij elke controverse in de weten
schap zo. De meeste discussies ko
men echter nooit op de voor
grond, omdat ze voor de buitenwe
reld niet interessant genoeg zijn."
Van Dieren wijst erop dat onder
de klimaatwetenschappers zo'n
90 procent de opwarmingstheorie
ondersteunt. „Zelfs één van de pro
minentste klimaatsceptici, de
Deen Björn Lomborg, erkent in
middels de invloed van menselijk
handelen op het klimaat."
Klimaatsceptici zijn geen bedrie
gers, zegt Van Dieren, maar gaan
wel uit van andere vooronderstel
lingen en onderzoeken, bijvoor
beeld over zonnevlekken. „Ze wor
den in de wetenschappelijke we
reld niet erg serieus meer geno
men, maar bedrijven wel degelijk
wetenschap."
Onderhand is het publiek danig in
verwarring. „De wetenschap is er
wel uit", zegt Van Dieren. „Het is
nu in de eerste plaats een commu
nicatieprobleem." Dat probleem
wordt verergerd door de traagheid
van de klimaatverandering. „Het is
voor de leek moeilijk te begrijpen,
dat we nu een koude winter heb
ben, terwijl op de langere termijn
de aarde blijkt op te warmen."
Wat te doen? „Er ligt allereerst een
taak voor de media. Die moeten
zich richten op de feiten. Maar zo
lang ze vooral geïnteresseerd zijn
in controverse, blijft dit een wed
strijd zonder einde."
Volgens hoogleraar futurologie
Willem de Ridder (Universiteit
Twente) valt dat laatste wel mee.
„Er wordt op het ogenblik op gi
gantische schaal geïnvesteerd in
nieuwe, duurzame energiebron
nen. Door alle technologische ont
wikkelingen wordt er over twintig
jaar amper nog CO; uitgestoten.
Zo kom je vanzelf uit de fuik van
de huidige discussie."
Standpunten in het klimaatdebat
Voor- en tegenstanders van de
theorie dat menselijk handelen
het klimaat van de aarde op
warmt, slaan elkaar hartstochte
lijk met argumenten om de oren.
VOOR: Het klimaat warmt op door
de uitstoot van kooldioxide (C02)
en andere broeikasgassen als me
thaan. Deze komen vooral vrij bij
de verbranding van fossiele brand
stoffen (olie, gas en steenkool) en
in de veeteelt. Daarom moet de uit
stoot van C02 worden tegenge
gaan.
TEGEN: De aarde warmt weliswaar
op, maar dat is een cyclisch feno
meen. In de Romeinse tijd en een
deel van de middeleeuwen was het
warmer dan nu, terwijl er toen nog
nauwelijks C02-uitstoot was.
TEGEN: Sinds 1998 is de tempera
tuur niet meer gestegen, terwijl de
uitstoot van broeikasgassen niet is
verminderd.
VOOR: De sceptici nemen een
veel te korte periode en leggen die
onder een vergrootglas. Het klopt
dat er warmere en koudere perio
des zijn. Maar als je een veel langer
tijdsbestek bekijkt, stijgt de tempe
ratuur wel onrustbarend.
VOOR: Voorstanders van het be
perken van broeikasgassen zeggen
dat er onder zo'n 95 procent van
de wetenschappers consensus be
staat over het verband tussen
C02-uitstoot en de ongeëvenaarde
stijging van de temperatuur.
TEGEN: Wetenschap is niet iets
van consensus maar van langdurig
onderzoek, waarin feiten telkens
weer anders komen te liggen.
VOOR: De groep klimaatsceptici is
maar klein, krijgt onevenredig veel
(media)aandacht en bestaat uit
mensen die belang hebben bij het
tegenhouden van maatregelen, bij
voorbeeld mensen uit de (fossiele)
energiesector of de politiek.
TEGEN: Er zijn ook nog ruim
30.000 wetenschappers die niet ge
loven in de opwarming door
C02-uitstoot. En ook klimaatonder
zoekers hebben belang bij hun ei
gen gelijk: het gaat uiteindelijk om
reputaties en grote stromen aan
subsidies voor onderzoek.
