io opvoedingscanon
leder z'n eigen canon
woensdag 3 februari 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
De canon is 'in'. De hype begon met de ca
non van de Nederlandse geschiedenis die
eind 2006 werd gepubliceerd. De lijst
dient als richtlijn voor de historische fei
ten die elke scholier móet weten. Vrijwel
meteen na de publicatie barstte de kritiek
los. Zo zou er te weinig aandacht zijn voor
muziek, wetenschap en religie.
De oplossing? Elk thema kreeg zijn eigen
canon: de canon van de klassieke muziek
en de Nederpop, de bèta-canon en de ca
non van de bijbel. En sindsdien regent het
canons. Zo heb je de canon van de Neder
landse kindertelevisie, van het schaatsen,
van het landschap, van de poëzie, van het
tijdschrift en van het protestantse kerk
lied. En een beetje provincie of grote stad
heeft zijn eigen canon.
Veelgehoorde kritiek op het fenomeen is
dat een canon te conservatief, elitair en sta
tisch is. Hoogleraar cultuurhistorische on
derwij spedagogiek Bert van Oers begrijpt
de kritiek maar deelt die niet. „Er is niets
mis met een afspraak over wat je mini
maal moet weten, kennen en kunnen om
goed mee te doen in een groep. Zolang je
die afspraak maar niet heilig verklaart."
Het principe van de canon staat voor hem
niet ter discussie, wel moet de inhoud van
de canon voortdurend kritisch bevraagd
kunnen worden. Van Oers vindt het geen
probleem dat er steeds weer nieuwe ca
nons worden opgesteld. „Elke groep heeft
zijn eigen kennisbasis. Een bakker vindt
andere dingen belangrijk dan een archi
tect. En variatie is de essentie van de cul
tuur. Maar er zal ook kennisoverlap zijn.
Zo moeten ze allebei weten wat metrische
verhoudingen zijn. Zo kom je automatisch
toch op een gedeeld cultuurgoed."
Hij pleit ervoor de bestaande canons des
gewenst steeds aan te passen. „Mensen die
van klassieke muziek houden, vinden over
25 jaar misschien andere dingen belangrijk
dan nu. Alleen door er soepel mee om te
gaan, hou je de canon levend. Als je dat
niet doet, zullen veel canons snel een stille
dood sterven."
VAN DOKTERTJE SPELEN TOT SEKS
Tussen hun geboorte en hun vierde jaar beginnen
kinderen hun lichaam te ontdekken. Als ze tussen
de 2 en 4 jaar oud zijn, breekt het 'poep en
scheet'-tijdperk aan. Tot hun 6de jaar spelen ze dok
tertje. Het is belangrijk dat ouders experimenteren
met seksualiteit binnen duidelijke grenzen toestaan.
Tussen 6 en 8 jaar ontstaan de eerste verliefdheden.
De meeste kinderen houden hun verliefdheid ge
heim, ze zijn bang dat ermee worden gepest. Tus
sen 8 en 10 jaar ontdekken kinderen of ze homo
zijn of hetero. Kinderen tussen 10 en 12 jaar bele
ven hun verliefdheden emotioneler. Ze krijgen meer
belangstelling voor de seksualiteit van volwassenen
en bekijken bijvoorbeeld porno op internet.
OMGAAN MET GELD
Financieel zelfstandige jongeren hebben inzicht
in hun inkomsten en uitgaven. De meeste jonge
ren gaan goed met geld om. Toch komen zo'n
200.000 jongeren tussen 8 en 18 jaar wél in de
problemen. Ze lenen geld bij vrienden, kopen op
afbetaling, of downloaden dingen van internet
waarvoor ze via hun mobiele telefoon betalen.
Ouders, vrienden, en reclame op tv en internet
beïnvloeden de manier waarop jongeren met
geld omgaan. Financieel zelfstandig worden gaat 1
niet vanzelf; dat moet je leren. Jongeren die 1
meer gericht zijn op consumptie, uitgaan en op
digitaal communiceren, lenen meer dan andere
jongeren. Een derde van de jongeren met schul
den heeft ouders die hun gemakkelijk geld ge
ven als ze daarom vragen.
ETEN EN DRINKEN
Eetproblem'en staan al jaren in de top-3 van vragen
over opvoeding. Eten moet je leren, en dat begint al
tijdens de zwangerschap. De ongeboren baby krijgt
een voorkeur voor bepaalde smaken doordat hij het
vruchtwater van zijn moeder proeft. Dat smaakt naar
het voedsel dat zij heeft gegeten. Ook de moeder
melk die de baby na zijn geboorte krijgt, smaakt naar
wat de moeder eet. Als kinderen 4-5 maanden zijn,
mogen ze naast het vloeibare eten 'lepelvoeding af-
happen'. Zoet en zout vinden ze lekker, bitter en
zuur niet. Kinderen moeten wel vijf tot tien keer
nieuw voedsel voor hun neus krijgen voordat ze het
opeten. Eten in een gezellige sfeer helpt ook. Kinde
ren dwingen iets te eten (spruitjes) en juist verbie
den (patat) werkt niet. Ze gaan het opgedrongen
eten vies vinden, en zich overeten wanneer het verbo
den voedsel" op tafel staat.
HUILENDE BABY'S
Huilen van baby's hoort bijna altijd bij hun nor
male ontwikkeling. Op die manier communice
ren ze met hun ouders, want praten kunnen ze
nog niet. Regelmatig huilen gebeurt vooral in de
eerste zes maanden na de geboorte. Het is nut
tig om een baby van zes maanden of jonger op
te pakken en te troosterr. Troosten is belangrijk
voor het basisvertrouwen van het kind en voor
een veilige hechting. Troosten zorgt er ook voor
dat de stress bij de baby vermindert, en dat is
goed voor zijn hersenontwikkeling. Wat je niet
moet doen om een baby te laten stoppen met
huilen, is hem door elkaar schudden. Baby's kun
nen zelfs aan het schudden overlijden. Bij raar of
veel huilende baby's kan inbakeren helpen, sa
men met regelmaat en een rustige omgeving.
BOZE PEUTERS EN KLEUTERS
Driftbuien horen bij de normale ontwikkeling van
kinderen tussen 1 en 4 jaar. Omdat ze maar weinig
woorden kennen, en zich dus niet goed kunnen uit
drukken, worden ze vaak driftig. Driftbuien ontstaan
vaak door frustraties. De kinderen krijgen iets niet
voor elkaar, ze hebben honger, iets gaat niet zoals ze
willen. En dan gaan ze krijsen, schoppen en slaan. De
periode tussen 1 en 4 jaar is de meest agressieve in
een mensenleven. Wat helpt? Een driftig kind zijn zin
geven of afleiden met iets leuks, is niet verstandig.
Want dan zeg je eigenlijk tegen kinderen dat ze-door
driftig te worden, hun zin kunnen krijgen. Wat wél
helpt, is kinderen tijdens een driftbui negeren.
Troost ze daarna wel, want driftbuien zijn voor kinde
ren emotionele ervaringen. Ook helpt het kinderen
te leren hun gevoelens te verwoorden.
PUBERS EN CONFLICTEN
Ouders en kinderen tussen ongeveer 11 en
14 jaar oud, hebben nogal wat meningsver
schillen en conflicten. Dat is ook niet zo gek.
In de puberteit verandert het lichaam van kin
deren. Ook veranderen hun gedachten en ge
voelens en hun sociale gedrag. De puberteit
is de periode waarin kinderen de veiligheid
van het gezin nog niet kwijt willen, maar zich
wel willen losmaken van thuis. De spanning
tussen die twee behoeften zorgt voor meer
conflicten. Dat is misschien niet leuk, maar
het is ook niet erg. Meningsverschillen en
conflicten zijn leermomenten: pubers leren
argumenten verzamelen, onderhandelen, zich
inleven in anderen, en compromissen sluiten.
Opvoedingscanon
O Ontwikkeling 0Het lichaam 0Oe hersenen O Eten en drinken O Sociaal-emotionele ontwikkeling O Gehechtheid O Huilende baby's 0 Boze peuters en kleuters O Pubers en co"?
O Intellectuele ontwikkeling© Seksuele ontwikkeling© Seksualiteit en adolescentie© Elk kind is anders© Chemie tussen kind en opvoeders ©Jongens en meisjes©Ais ze het ma
0 Ouderschap© Ouders met psychische problemen ©Hoeksteen in soorten en maten ©Verlies en rouw Een belast gezin©Uit elkaar©Omgaan met geld©Mishandeling en gW
