8| studentenprotest nieuwsredactie@wegener.nl
occuPATj
Zelfstandigheid student
al lang niet meer leidend
'Drempel extra studie gaat omhoog'
'Sociaal leven is ook wat waard'
dinsdag 2 februari 2010
Sinds de invoering van de huidige studiefinanciering, in 1986, is die
een speelbal van politici die willen bezuinigen.
door Niek Opten
Iedereen die hoger onderwijs mag vol
gen, moet dat ook kunnen. Studenten
moeten daarbij niet financieel afhanke
lijk zijn van hun ouders. Dat was het uit
gangspunt van het stelsel van studiefinancie
ring dat in 1986 werd ingevoerd en waaraan
we het fenomeen basisbeurs nog steeds te
danken hebben.
Tot dan kregen ouders van studenten extra
kinderbijslag. En er waren voor kinderen van
ouders met lagere inkomens studiebeurzen
die deels uit een gift en deels uit een lening
bestonden.
De ideële pretenties van de nieuwe studiefi
nanciering werden echter snel om zeep ge
holpen toen bleek dat de hele opzet te duur
was. Na een paar jaar ging de hoogte van de
beurs al omlaag. Er zouden nog vele aanpas
singen en bezuinigingen volgen.
Bij de invoering van het nieuwe stelsel be
droeg de basisbeurs voor
uitwonende studenten
nog ruim 600 gulden per
maand, omgerekend
zo'n 270 euro. Dat be
drag is nu, bijna 25 jaar la
ter, nog ongeveer gelijk.
Maar dankzij de inflatie
kan een student met dat
geld tegenwoordig min
der kopen.
Volgens Wim Deetman,
die als onderwijsminis
ter de studiefinanciering
had ingevoerd, was het
stelsel in 1999 al zo uitge
kleed, dat het niet meer
voldeed aan de oorspron
kelijke uitgangspunten.
„Belangrijk was het grote
goed van de zelfstandig
heid van de student. Het
beeld is totaal veran
derd", zei hij in een inter
view.
Drie jaar eerder was on
der aanvoering van Deet-
mans opvolger Jo Ritzen de beurs afhanke
lijk gemaakt van prestaties. Wie niet genoeg
studiepunten haalt, moet de basisbeurs terug
betalen. Bovendien ging het recht op 'stuff
terug van vijf naar vier jaar. Een rare tegen
stelling in de ogen van studenten: je moet op
schieten met je studie, maar hebt meer tijd
nodig voor bijbaantjes om rond te kunnen
komen.
Diverse partijen hebben sindsdien gepleit
voor een nieuw stelsel. Zo presenteerde het
Centraal Planbureau in 2003 het idee voor
een leenstelsel. Een commissie onder leiding
van PvdA'er Willem Vermeend kwam met
verschillende varianten op de proppen, waar
onder een systeem waarin lening en gift ge
combineerd worden.
Ronald Plasterk, de huidige PvdA-minister
van Onderwijs, wilde drie jaar geleden de ba
sisbeurs afschaffen toen hij geld nodig had
voor verhoging van de lerarensalarissen. Het
plan strandde in de Tweede Kamer. Hij had
de steun van zijn partijlei
der Wouter Bos, die voor
stander is van een sociaal
leenstelsel: studenten krij
gen een lening, die ze
naar draagkracht terugbe
talen. Zelfs GroenLinks,
van oudsher zeer student
vriendelijk, voorspelt het
einde van de basisbeurs.
In de praktijk is lenen on
der studenten al bon ton,
omdat de huidige beur
zen niet toereikend zijn.
Bijna de helft van hen
heeft een lening bij de
Dienst Uitvoering Onder
wijs (DUO), voorheen de
IB-groep. En dat aantal is
groeiende, zo bleek vori
ge week uit cijfers van
het Nibud. De gemiddel
de schuld van studenten
die in 2008 hun studie
beëindigden bedroeg in
januari 2009 ruim 12.500
euro, inclusief rente.
'Deetman kleedt ons uit', was de leus
tijdens een studentenprotest in 1988
op het Binnenhof. archieffoto ANP
Korten op de studiebeurs is slecht voor de Nederlandse economie, zegt Elwin
Stevelink (23). „Als wij als Nederland wat willen voorstellen als kennisecono
mie, moeten we investeren in goed onderwijs. De overheid zou het vergaren
van kennis moeten stimuleren. Door de bezuinigingen zal er juist sprake zijn
van een drempel."
Elwin is derdejaars psychologie en hij zit tevens in een schakeljaar bedrijfs
kunde. „Hoe langer je studeert, hoe duurder het wordt. Immers, na vier jaar
stopt de basisbeurs en moet het volledige bedrag geleend worden. Voor veel mensen wordt het dan
echt spannend of ze die lening nog wel kunnen terugbetalen. Ik heb toch voor een extra studie geko
zen omdat ik me wil verbreden en graag een brug wil slaan tussen psychologie en bedrijfsleven. Ik ga
ervan uit dat deze keuze zich later terugbetaalt. Niet alleen voor mij zelf, maar ook voor de maat
schappij. Wie extra studeert, gaat later vaak meer verdienen. En ook meer belasting betalen."
Ceryl Verbokkem (20) steunt de acties tegen het verlagen van de
beurs. „De 250 euro basisbeurs is niet eens genoeg om de huur te be
talen. Ik werk tien uur per week in de horeca, langer werken deed
mijn studieresultaten geen goed. Dit werk is pas rond een uur of drie
's nachts afgelopen. Dan kan ik de volgende dag niet fris en fruitig in
de collegebanken zitten. Ik ben ook zo'n vijftien uur per week kwijt
met commissiewerk bij de faculteitsvereniging van rechten. Ik zou
het jammer vinden om dat te missen." De derdejaars student Nederlands recht leent het maxi
male bedrag. Van de basisbeurs en de aanvulling van zijn ouders kan hij niet rondkomen. „Wat
ik niet nodig heb, zet ik opzij. Deze maand komt het geld goed van pas omdat ik boeken moet
kopen voor het nieuwe semester. En omdat we met de studentenvereniging op wintersport
gaan. Een sociaal leven met af en toe een biertje is ook wat waard."
Een groep van vijftig studenten demonstreert bij het gebouw Oudemanhuispoort van de
Universiteit van Amsterdam. Samen met studenten in andere steden protesteerden ze gis
teren tegen de voorgenomen bezuinigingen van het kabinet op onderwijs en de vermoede
lijke afschaffing van de basisbeurs. foto Ed Oudenaarden/ANP
