interessante
hypothese'
'Een
Van dakbedekking tot stoom uit een reactor
De aanval op C02 is geopend
2 H20 2 Mg2+ Si02+ 4 HC03
'Delven, malen, uitstrooien en de natuur vervolgens zijn werk laten
doen, dat is eigenlijk alles.'
Professor Olaf Schuiling
vrijdag 29 januari 2010
oogsten
Het bedrijfsleven is al geïnteresseerd in olivijn. Olivi
ne Concepts wil zelfs een reactor gaan bouwen die
C02 verwerkt en warmte produceert. Keesjan Rijns
burger van Olivine Concepts in Corinchem reisde onlangs
naar Tanzania. Hij bezocht er olivijnmijnen en wil proeven
met uitstrooien op plantages gaan opzetten.
„Olivijn is in het C02 -verhaal nog een onbekende, maar
heeft veel potentie", zegt Rijnsburger. En: „We praten hier
echt over een all-win situatie."
Er zijn al producten met olivijn op de Nederlandse markt,
niet allemaal van Olivine Concepts trouwens. Dakbedek
king met fijngemalen olivijn. Ballast voor op daken. Het
poeder zit in (dak)tuinen en bermverharding.
Olivine Concepts werkt momenteel samen met een aantal
leveranciers aan een olivijn-reactor, waarvan ze hopen dat
het een echte klapper wordt. Rijnsburger legt uit: „Het
gaat hier om een systeem waarbij de C02 uit rookgassen
van energiecentrales of die vrijkomt bij chemische proces
sen definitief om te zetten. Onder hoge druk en temperatu
ren worden olivijn, water en CO, samengebracht. De bij de
reactie vrijkomende warmte wordt door middel van een
warmte-wisselaar omgezet in stoom en kan voor veel doel
einden toepast worden."
Volgens Rijnsburger hebben deskundigen hem verzekerd
dat zo'n reactor werkt. Die is dan ook in zijn ogen niet de
grootste uitdaging: dat zijn de 'reststoffen' (o.a. waterstof-
bicarbonaat) die na de reactie overblijven.
Als 500.000 ton olivijn reageert met water en C02, ont
staat er 1 miljoen ton restproduct, waterstof-bicarbonaat.
„Als de techniek een succes wordt, praten we over een
mondiale toepassing. Dus deze getallen kun je dan nog
eens met minimaal vierhonderd vermenigvuldigen!"
Hij ziet in ieder geval volop toepassingen voor het restma
teriaal: in de (wegen)bouw, als oeverbescherming en in de
landbouw als bodemverbeteraar. Ook ziet Rijnsburger toe
komst in algenkweek met het restproduct als meststof.
De Universiteit Leiden had eerder deze maand
nieuws: scheikundigen hebben een 'oplaadbare
batterij' ontdekt waarmee ze C02 uit de lucht kun
nen halen. In het gerenommeerde wetenschappelijk tijd
schrift Science schreven ze een artikel over de koperoplos
sing die dit bewerkstelligt. Met lithium kan de 'roest' die
tijdens de reactie met C02 ontstaat, worden verwijderd en
daarna kan het proces opnieuw beginnen.
Er zijn wel meer min of meer wilde ideeën. Overal ter we
reld zoeken wetenschappers naar een Heilige Oraal en eeu
wige roem.
'Slurven' waarmee C02 dwars door de atmosfeer de ruimte
in wordt geblazen, vormen een van de spectaculairste en
tevens onwaarschijnlijkste oplossingen. Schuilings olivijn-
plan daarentegen is even simpel als spectaculair. Zijn idee
lijkt een beetje op dat van Amerikaanse wetenschappers,
die denken dat de atmosfeer ooit 'zelfreinigend' kan wor
den door lucht door een kalkoplossing te laten 'bubbelen'.
Ook wordt er over de hele wereld gewerkt aan de inzet
van algen. Door algen als C02 -vreter in te zetten kan de
mens biobrandstof maken en zelfs eiwitrijk voedsel, moge
lijk geschikt als vleesvervanger. Waarmee de mens twee
vliegen in één klap zou slaan, want de productie van vlees
brengt veel C02 -uitstoot met zich mee. Ook plankton
'lust' graag C02. Daarnaast zijn er plannen voor 'zonne
schermen' in de ruimte die een deel van de zonnestraling
moeten tegenhouden. Dat zou ook kunnen door zwavel-
deeltjes hoog in de atmosfeer te brengen of met behulp
van drijvende 'wolkfabrieken' oceaanwater te vernevelen
en zo meer wolken te maken.
Olivijn als 'C02-eter' is
niet onomstreden. De
kritiek: te traag, te
duur, misschien zelfs
gevaarlijk. Maar voor de prullen
bak is het ook volgens de critici
nog te vroeg. Het ministerie van
Vrom heeft volgens woordvoerster
Paula de Jonge 'waardering voor
Schuilings onderzoek en vinding'.
Maar het is nog onvoldoende uit
ontwikkeld om er echt iets mee te
doen."
Een jaar geleden stuurde minister
Jacqueline Cramer van Milieu een
brief aan de Tweede Kamer over
een TNO-studie naar olivijn. Oli
vijn kan in de tropen wellicht zijn
werk doen, stelde TNO. Het ver
spreiden op de Nederlandse stran
den, om daar zowel CO, uit de
lucht als het zeewater te halen,
zou echter weinig effect hebben.
Cramer wees ook nog op de grote
impact op de infrastructuur (er
zijn wegen, lange colonnes trucks
en schepen nodig), het milieu en
de volksgezondheid (fijnstof). Ze
concludeerde dat 'olivijn een veel
minder kansrijke route voor
CO,-reductie is dan andere rou
tes'. Het Rijk houdt de hand dan
ook op de knip. Vooralsnog.
Cramer wees op een onderzoek
door Suzanne Hangx en Christop
her Spiers, nota bene collega's van
Schuiling aan het Instituut voor
Aardwetenschappen in Utrecht.
Zij concluderen eveneens dat ver
wering van olivijn aan de kust van
het koele Nederland veel te traag
gaat.
Hangx en Spiers zien meer in toe
passing op het vasteland in de tro
pen, waar olivijn twee- tot zeshon
derd keer sneller zou reageren dan
op stranden. De kern van hun ver
haal: er is veel meer onderzoek no
dig.
René Rietra is onderzoeker bij Al-
terra, het kennisinstituut voor de
groene ruimte van Wageningen
Universiteit. Hij heeft de rol die oli
vijn in de CO,-reductie kan spe
len, onderzocht.
Hij waardeert Schuilings doorzet
tingsvermogen. „Maar zijn idee
van 'strooi het over de grond en
de rest gaat vanzelf is veel te sim
pel."
De eigenzinnige prof verkondigt
echter geen onzin, benadrukt hij.
Rietra sprak onlangs tijdens een
congres in Delft over olivijn. Daar
in zette hij de kritiek nog eens op
een rijtje. Hij wees erop dat olivijn
vaak voorkomt in combinatie met
het zware metaal nikkel. In Neder
land mag het volgens de Meststof
fenwet dan ook niet over land wor
den uitgereden, ook al is helemaal
niet bekend of het nikkel bij de
chemische reactie met CO, ook in
de bodem vrijkomt.
„Schuiling doet zeker niet aan
luchtfietserij, zijn idee verdient
aandacht, maar ook de problemen
moeten we benoemen", stelt
Rietra. „SenterNovem, in Neder
land dé instantie waar hij moet
aankloppen, heeft een subsidiever
zoek afgewezen. Daarna is hij mi
nisteries gaan aanschrijven, je
kunt je aftragen of dat de juiste
manier is. We moeten meer onder
zoek gaan doen. Ik weet nu al wel
dat olivijn in de Nederlandse bo
dem niks doet."
De wetenschap moet volgens
Rietra goed onderzoeken wat oli
vijn bij hogere temperaturen doet.
Grootschalige veldproeven in de
tropen zijn erg duur. „Ik zou in
het laboratorium willen beginnen.
Bij 40 graden werkt het wél maar
dat heb je nergens ter wereld."
Maar essentieel is wat olivijn in
'biologisch actieve grond' teweeg
brengt. „Grond vol wortels van
planten en bomen, waar neerslag
doorheen sijpelt. Dat zou het pro
ces weieens kunnen versnellen.
Wortels blazen bijvoorbeeld con
stant CO, de grond in. Schuiling
heeft een interessante hypothese."
