io anticonceptie
'Ik ben vaak moe, chagrijnig,
Niet voor iedere
vrouw is de pil het
ideale anticonceptie
middel. „Er is méér
dan alleen de pil."
'De pil' is dit jaar een halve eeuw op de markt. Het concept is nog hetzelfde: een frontale aanval op de
vruchtbaarheid met hormonen. In laboratoria wordt echter gewerkt aan vrouwvriendelijkere wapens.
'Je hóeft niet per se de werking van de
eierstok stil te leggen'
Hoe deden ze
het vroeger en
wat zijn de
alternatieven
van nu?
donderdag 28 januari 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
Welke anticonceptie?
Totaal van 18-45 jaar
100
40
20.
spiraal
sterilisatie
partner
sterilisatie
vrouw
1998 2003 2008
Gebruik anticonceptiepil
g0 naar leeftijd
zwangerx gg
overig
condoom
J0.
40'10
'J9ar~
30.
40-50 jaar
pil, prikpil 20.
10.
of zwanger
willen worden
'00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08
infographic: AA bron: CBS
door Will Gerritsen
en Dewi Gigengack
Hallo, ik slik ook de Mi-
crogynon 30. Ik ben vaak
moe, chagrijnig, lusteloos
en heb geen zin in seks. Ik dacht
dat het aan mij lag, maar nu ik jul
lie berichtjes lees, heb ik mijn ver
klaring. Ook ben ik erg ziek tijdens
mijn menstruatie. Ik slik al zeven
jaar de pil. Ik word er gek van, ik
slik nu drie strips achter elkaar
voordat ik ongesteld word, omdat
ik vijf dagen op bed lig als ik men
strueer."
Dat meldt Sylvana op een internet
forum waar de voor- en nadelen
van allerlei anticonceptiemiddelen
worden besproken. Vooral de nade
len. Gynaecoloog Frans Roumen -
van het Atrium Medisch Centrum
in Heerlen kent als deskundige op
het gebied van anticonceptie de
klachten op zijn duimpje. „Toch is
er voor iedere vrouw een verant
woorde vorm van anticonceptie.
Er is méér dan alleen de pil."
Roumen trekt een vergelijking: wel
ke winkelende vrouw zou in een
boetiek vrede hebben met de keu
ze uit één jeans: één model van
één merk in één kleur?
Toch is dit zo'n beetje de situatie
op het gebied van anticonceptie in
Nederland. „De meeste meiden
van t6,17 jaar gaan voor de pil. Dat
advies horen ze van hun moeder
of vriendinnen. Bij de huisarts krij-
De pil: degelijk, ouderwets
door Joep Trommelen
en Joost de Poel
De anticonceptiepil
in of uit het basis
pakket van de
zorgverzekering:
al decennia
wordt daar over
gesteggeld. Het College voor Zorg
verzekeringen bepleitte dezeweek
nog dat vrouwen boven de 20 jaar
de pil zelf weer gaan betalen. Vol
gens professor Bart Fauser, gynae
coloog van het UMC Utrecht, zijn
er echter dringendere 'pilvragen'.
De huidige pil is verouderd en
dient vrouwen 'al jaren onnodig
veel hormonen toe'. Het is vol
gens hem hoog tijd voor een mo
derne, meer vrouwvriendelijke
methode.
Wat Fauser betreft mag de over
heid de portemonnee trekken om
te stimuleren tot wetenschappe
lijk onderzoek. „Daar moeten wij
als samenleving ook in durven in
vesteren. Gezondheid is meer dan
behandeling van ziekte," zegt hij.
En: „Het wordt tijd voor een revo
lutie in plaats van een evolutie."
„En daar zijn we mee bezig", ver
zekert Marco Timmers, hoofd van
het Women's Health Department
van MSD in Oss, het voormalige
Organon, dé pilfabrikant in Neder
land. „Het gaat nog wel een jaar of
tien duren, maar er zijn spelden in
de hooiberg gevonden. Die gaan
we nu verder onderzoeken. Het
komt er op neer dat we ons rich
ten op het voorkomen van de
maandelijkse eisprong, zonder
daarbij met hormonen de vrouwe
lijke cyclus te versto
ren."
Fauser constateert dat
reld in Europa, en ook met de gere
nommeerde Amerikaanse Stan
ford Universiteit. „De huidige pil
is zeker nog niet uitontwikkeld.
Maar we werken ook aan niet-hor-
monale anticonceptie. We willen
de normale vrouwelijke cyclus zo
veel mogelijk intact laten maar
voorkomen dat de eisprong plaats
vindt. Niet al tijdens de ontwikke
ling van het eitje, want dan zou je
opnieuw ingrijpen in de oestro-
geenproductie, die de vrouw per
er 'al heel lang alleen
nog maar kleine stapjes
worden gezet'. „Als we
op deze voet verder
gaan zijn we binnen-
kort 'uitgestapt'. De hui
dige pil is uitontwik
keld." Het baart hem zorgen dat
de medische wetenschap onder
zoek aan de farmaceutische indus
trie overlaat.
Hans Rekers, adjunct medisch di
recteur van MSD, verzekert echter
dat zijn bedrijf daarbij innig sa
menwerkt met de academische we
slot van rekening tot vrouw
maakt. Alles moet blijven werken,
alleen moet het lichaam leren te
'vergeten' te ovuleren."
„We dienen nu gezonde vrouwen
medicatie toe", constateert gynae
coloog Fauser. „Mensen zijn tegen
woordig, helemaal als ze gezond
zijn, veel minder tolerant over bij
werkingen en risico's. Van de far
maceutische industrie kun je niet
verwachten dat ze veel onderzoek
doen naar anticonceptie."
De 'oerpil', met zijn hoge dosis
hormonen en dito bijwerkingen,
bestaat al lang niet meer. In de oor
spronkelijke pil zorgt progestageen
voor het stoppen van de eisprong
en oestrogeen voor het reguleren
van de maandelijkse cyclus. Tot de
jaren negentig van de vorige eeuw
ging de dosis oestrogeen
fors omlaag, en werden
nieuwe progestagenen
ontwikkeld waardoor jon
ge meisjes de pil gingen
slikken om acné te voor
komen, of de klachten
daarvan te verminderen.
Fauser: „Er wordt nu
vooral eindeloos voortge
borduurd op de bestaande metho
des. De hormonen die vrouwen
via de pil krijgen toegediend, wer
ken ook door op andere delen van
hun lichaam: het brein, de botten,
de borsten, hart en vaten en sek
sualiteit. Al die neveneffecten zijn
onnodig en bijwerkingen moeten
we niet bagatelliseren. De werking
van de pil kan veel effectiever. Je
hóeft niet per se de werking van
de eierstok stil te leggen. Er zijn
veel verfijndere, vriendelijkere me
thodes te bedenken."
Volgens Hans Rekers had Orga
non eind jaren negentig 'het eind
van de dosisverlaging bereikt'.
„Vrouwen wilden toen ook vooral
meer keuze: langer werkende mid
delen, andere toediening, en het
weglaten van oestrogeen. Dat de
maandelijkse bloedingen daardoor
onregelmatiger worden, vinden
sommige vrouwen niet erg. En dat
ze soms wegblijven, vindt een aan
tal zelfs een prettige bijkomstig
heid."
Behalve de 'pleisterpil' van Ortho
McNeill en MSD's 'vaginale ring'
(beide met een veel stabielere hor-
moonspiegel en dus regelmatiger
cyclus), kwam er ook de impla-
non, een staafje zonder oestro
geen dat drie jaar kan blijven zit
ten.
Eind dit jaar hoopt MSD met een
nieuwe pil te komen: zónder oes
trogeen maar met het natuurlijk
vrouwelijk hormoon estradiol. Re-
De oude Egyptenaren
hadden 5000 jaar
geleden al een slim
voorbehoedsmiddel.
Vrouwen brachten
bij zichzelf gemalen
granaatappelzaden
in. Granaatappels
bevatten plantaardig
oestrogeen, dat de
eisprong inderdaad
voorkomt.
In China dachten
ze rond 2000
voor Christus dat
kwik drinken zou
helpen tegen een
zwangerschap.
Kwik is erg giftig,
weten we nu.
Op papyrus uit het
Egypte van 1550 voor
Christus staat de
oudst bekende tekst
over anticonceptie,
over een mengsel
van onder meer kro-
kodillenuitwerpse-
len dat de vrouw
moest inbrengen voor
dat ze seks had.
Arabieren hadden
rond diezelfde tijd
een handig foefje
tegen bevruchting:
een tampon ge
drenkt in Arabi
sche gom en da
dels. Tegenwoor
dig wordt Arabi
sche gom gebruikt
in zaaddodende
middelen.
In de tweede
eeuw na Christus
gebruikte men
water waarin
een zaaddodend
poeder was ge- -•
mengd. Met een
slangetje moest
dit tijdens de zaad
lozing in de vagina
worden gespoten.
