io vreemdelingen
'Ze bleven vragen:
hoe ben je hier gekomen?
Maar niemand vroeg waaróm'
'De procedure is technisch,
de realiteit is wat me te wachten
staat als ik terug moet'
Nima (24) uit Iran
Naya (44) uit Nigeria
woensdag 27 januari 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
Zijn ouders waren politiek actief tegen
het Iraanse regime en zijn oudere
broer was dat ook. Zij werden ver
moord. Dus was ook de toen 15-jari-
ge Nima verdacht. „Zo lang ik me kan herinne
ren was er ellende. Ik werd drie keer zomaar
opgepakt."
Na een gewelddadig verhoor besloot zijn oma
dat het genoeg was. Nima zou het lot van zijn
ouders en broer te wachten staan, en moest
vluchten. Dat is nu acht jaar geleden.
Met hulp van een kennis kon hij via Turkije
richting het Westen. Met twee Afghanen ver
stopte hij zich in een vrachtwagen. „Het duur
de negen of tien dagen. Op een gegeven mo
ment stopten we, gingen de deuren open en
riep iemand 'Irani, Irani!' Ik kroop over de do
zen en stapte uit. De vrachtwagen reed ver
der." Bij een tankstation vroeg hij om de poli
tie. Pas op het politiebureau begreep hij dat hij
in Nederland was. „Hun eerste vraag was hoe
ik hier gekomen was. Ze bleven maar vragen:
hoe ben je hier gekomen? Maar niemand vroeg
me waaróm ik hier gekomen ben. Dat gebeur
de pas veel later."
De Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) ge
looft zijn verhaal, kreeg Nima uiteindelijk te ho
ren. „Maar het is niet sterk genoeg om een ver
blijfsvergunning te krijgen. Wat had ik dan
moeten doen, wachten tot ze me écht probeer
den te vermoorden?"
Na de afwijzing was Nima illegaal. Hij leefde
op straat of logeerde bij andere asielzoekers.
Het is deze illegale periode die hem volgens de
nieuwe asielregels dreigt op te breken. „De IND
wil dat ik terugga. Mijn oma is inmiddels over
leden. Ik heb niemand meer in Iran en ik heb
ook geen papieren."
Pogingen om die te krijgen via de ambassade,
mislukten. Dus startte zijn advocaat twee jaar
geleden een buitenschuldprocedure. Uitsluitsel
daarover heeft Nima nog niet. In de tussentijd
is Nima in Utrecht opgevangen door de stich
ting Noodopvang Dakloze Vreemdelingen. Hij
woont met twee andere asielzoekers in een flat
je in Utrecht-Oost. Emotioneel gaat het niet
goed. Hij gebruikt antidepressiva en kalme
ringsmiddelen. Dankzij stichting UAF studeert
hij nu civiele techniek aan de Hogeschool
Utrecht. Hij zit in het eerste jaar.
„Ik heb in Iran veel ellende achtergelaten, maar
heb er hier andere problemen voor teruggekre
gen." Hij wil hier iets opbouwen, aan zijn toe
komst denken. Een 'basisleven' noemt hij dat.
„Maar ik maak me zorgen om die wet. Wat
moet ik als ik niet mag blijven? Wat denken de
mensen in de politiek? Ze zouden eens een
maand moeten leven als wij, meemaken wat ik
heb meegemaakt. Ik was minderjarig toen ik in
Nederland kwam. Wat zouden ze doen als hun
kind in zo'n situatie zat? Ze spelen met ons lot
en met onze toekomst."
Dit is de tweede keer dat ik mijn ver
haal aan iemand vertel." Ogenschijn
lijk rustig doet de 44-jarige Naya uit
Nigeria verslag waarom hij is ge
vlucht uit zijn vaderland. Zijn dossier ligt voor
hem op tafel. Hij is getraumatiseerd, gebruikt
antidepressiva en antipsychotica en is bang
voor alles dat ervoor kan zorgen dat hij terug
moet naar 'huis'.
De homoseksuele muzikant vluchtte in 2007
van Nigeria via Ghana naar Canada. Althans,
dat wilde hij. Na een tussenstop in Nederland
werd hij uit de rij geplukt en gearresteerd.
In zijn thuisland was Naya een bekende reg-
gae-artiest. Vanwege zijn Igbo-achtergrond (de
bevolkingsgroep die in 1967 de onafhankelijke
staat Biafra uitriep), raakte hij betrokken bij de
politieke groep Massob (Movement for the Ac-
tualisation of the Sovereign State of Biafra). Op
een bijeenkomst in de zuidelijke stad Calabar
werd de artiest herkend door infiltranten van
de regering. Hij werd opgepakt, gemarteld en
verkracht. Korte tijd later werd hij tijdens een
concert weer aangevallen. Gewond vluchtte Na
ya naar Ghana. Ook daar wisten de autoritei
ten de muzikant te vinden. Hij werd gebeld.
„Ik herkende de stem van de agent die me had
verkracht. Hij zei: je bent vuil, je hebt me be
smet. Ik was bang, ik dacht dat ik echt besmet
was. Als homo, en al helemaal als je hiv hebt,
ben je in Nigeria je leven niet zeker." Naya wil
de weg, ver weg. In Canada zouden ze hem
wel beschermen, had hij gehoord. Dat land zou
hij nooit bereiken.
In Nederland werd Naya direct in vreemdelin
gendetentie geplaatst, waar hij werd verhoord
door de IND. Onzeker over wie hij kon vertrou-
wen, gaf hij alleen de voornaam van zijn
vriend in Nigeria. „Ik wilde hem niet in nog
meer problemen brengen. Maar toen de IND
in mijn adresboek zijn volledige naam zag, von
den ze me niet meer betrouwbaar. Bovendien
had ik door mijn muziek zelf de aandacht op
me gericht, zeiden ze. Mijn asielaanvraag werd,
na bijna een jaar in detentie, geweigerd."
Inmiddels was de zanger onder behandeling
van een arts. Hij had pijn, was depressief en
had psychoses. Zijn advocaat begon een nieu
we procedure, voor een verblijfsvergunning op
medische gronden. De IND zette hem op
straat. Hij had niets en kende niemand. De
stichting ASKV Steunpunt Vluchtelingen ving
hem op in Amsterdam. Nu, anderhalfjaar la
ter, wacht Naya nog op de uitslag.
Omdat hij tussen twee procedures even illegaal
is geweest, is Naya huiverig voor de wetswijzi
ging. „Ik word medisch behandeld voor een
trauma. Ik ben bang dat ik terug moet naar de
plek waar ik dat trauma heb opgelopen. Daar
zal het nog slechter met me gaan, ook omdat
in Nigeria geen goede medicijnen zijn. De bron
nen van de IND zeggen van wel, maar die krij
gen hun informatie van een corrupte regering."
Naya heeft weinig hoop op een positief besluit,
en vreest voor zijn toekomst. „De rapporten,
adviezen, de procedure: dat is allemaal tech
nisch. De realiteit is wat me te wachten staat
als ik terug moet."
Een uitgeprocedeerde asielzoeker uit Congo zit met zijn bezittingen op straat in
Londen. De man op deze foto komt niet voor in het verhaal.
