Nieuwe serie
Je zal het
maar hebben
kijktip
kijken luisteren
De tijd dat
programma's over
wetenschap werden
weggemoffeld langs
de randen van de
nacht, is voorbij.
Stoffige geleerden
maken op het scherm
plaats voor bevlogen
vertellers en de kijker
lijkt opeens geen
genoeg te krijgen van
zwaarwichtige
onderwerpen,
door Monique Brandt
r v -1
zondag, 21.20 uur
zaterdag 23 januari 2010
Wetenschap is leuk!
De eerste keer dat
Robbert Dijkgraaf,
wiskundige, theore
tisch natuurkundi
ge en hoogleraar
mathematische fysi
ca, op televisie kwam, reageerde
zijn collega enthousiast. „Hij zou
zeker gaan kijken, maar moest nog
wel even een toestel aanschaffen,
want hij keek nooit tv. De dag na
uitzending keek hij me verbijsterd
aan: ik had in een quiz gezeten."
De anekdote zegt veel over de wij
ze waarop veel wetenschappers
lange tijd tegen televisie aankeken:
een medium om vooral uit de weg
te gaan. „Als je te veel op de buis
kwam, werd je niet serieus geno
men", zegt Dijkgraaf
De welbespraakte wetenschapper,
tevens columnist van NRC Han
delsblad, is een graag geziene gast
in Hilversum. Zo is hij morgen
(zondag) te zien in het prestigieu
ze, 35-delige wetenschapsprogram
ma Beagle, in het kielzog van Dar
win, waarin hij met Charles Dar-
wins kleindochter Sarah voor de
camera's te voet door de Andes
trekt. Volgens Dijkgraaf is het pro
grammaproject van VPRO en Te-
leac een klinkend voorbeeld van
de omslag die op tv plaatsvindt.
„Als ik tien jaar geleden uit het
buitenland terugkwam, werd ik al
tijd droevig van het aanbod op tv
en in kranten hier. Nu is weten
schap helemaal terug op televisie.
Zo'n project als Beagle verwacht je
bij de BBC, niet op Nederlandse
tv. Van achterblijvers zijn we .hier
opeens voortrekkers geworden."
De kijkcijfers bewijzen zijn gelijk.
Het Beagleproject, bepaald geen
Wetenschapper Robbert Dijkgraaf.
foto CPD
lichtvoetige televisie, trekt weke
lijks rond de half miljoen kijkers.
De wetenschappelijke Teleac-talk-
show De Bovenkamer, waarin Jan
Jaap van der Wal wetenschappers
ondervroeg over zwaarwichtige
onderwerpen, scoorde heel be
hoorlijk, net als Hoe?Zo!, de popu-
lair-wetenschappelijke quiz gepre
senteerd door Bart Peeters.
Hans de Clerq is bij Teleac als
hoofd televisie, radio en internet
ook verantwoordelijk voor de we
tenschapsprogrammering, volwas
seneneducatie en de onlangs gelan
ceerde wetenschapsportal W24.nl.
Hij beaamt dat de kijker toe is aan
meer diepgang. Het Beagle-pro-
ject, daar had je een paar jaar gele
den niet mee aan hoeven komen,
weet hij. „Dankzij mooie én succes
volle series als In Europa en Van
Dis in Afrika durft de Publieke Om
roep nu ook grote, inhoudelijke
producties te programmeren en de
kijker lijkt er dol op!"
Wat volgt is Labyrinth, een nieuw
wekelijks wetenschapsmagazine
dat Teleac en VPRO vanaf 3 maart
op de buis brengen. Het magazine,
in de geest van het Britse program
ma Horizon, gaat actuele reporta
ges brengen over wetenschappelij
ke ontwikkelingen. Toegankelijk,
maar absoluut zonder de kijker te
onderschatten, zegt De Clerq. We
kelijks krijgt de kijker twee repor
tages voorgeschoteld over een keur
aan serieuze onderwerpen. „Van
kunstgeschiedenis tot aan elemen
taire deeltjes."
Ook bij wetenschapszender Natio
nal Geographic Channel valt de
toenemende belangstelling voor
zware onderwerpen op. De zen
der, die sinds december 24 uur per
dag uitzendt, heeft de kijkcijfers
mede door die verandering met
'tientallen procenten' zien groeien.
Woordvoerder Marcel van der Zee:
„Vroeger stopten we een pittig pro
gramma over een taai onderwerp
weg op een lastig tijdstip of het
bleef op de plank liggen. Maar nu
wordt eigenlijk alles bekeken." -
Belangrijk is volgens Van der Zee
vooral de manier waarop 'de bood
schap' wordt verpakt. „Met compu
tertechnieken zijn zelfs de meest
ontoegankelijke onderwerpen
goed te visualiseren."
Daarnaast komen ook wetenschap
pers steeds beter uit de verf op tv,
vindt Robbert Dijkgraaf „Er is nu
een generatie in opkomst voor wie
de massamedia er gewoon bij ho
ren. Jonge mensen, die naast hun
onderzoek een boek schrijven, op
het journaal komen. Wetenschap
en tv groeien naar elkaar toe."
Dijkgraaf vindt het uiterst belang
rijk dat geleerden 'uit hun holen'
komen en de wereld vertellen
waarmee ze bezig zijn. „Voor veel
mensen is wetenschap nog iets
engs, ver van hun bed. Terwijl het
zoveel aspecten van het dagelijks
leven raakt. Het is belangrijk jonge
mensen te interesseren, nieuw ta
lent is nodig. Daarbij, als weten
schapper kun je iets bedenken,
maar mensen moeten ook in staat
zijn het een plek te geven in hun
dagelijks leven. Dus ik zeg: maak
die wetenschap zichtbaar."
Zelf ziet Dijkgraaf, tegenwoordig
voorzitter van de Raad van Toe
zicht bij de VPRO, de tv daartoe
als perfect podium. „Iedere weten
schapper is in principe een goede
onderwijzer. Wat heb ik aan al
mijn kennis als ik die niet kan
overdragen? Het bereik van tv is
enorm. Ik geef veel lezingen, dan
zitten er driehonderd mensen in
de zaal. Onlangs, in De Bovenka
mer, mocht ik uitleggen hoe het
heelal in elkaar zit. Toen had ik op
eens een publiek van 300.000 men
sen. Dat is pure winst."
Dijkgraaf kent de angst van veel
collega's dat op tv de nuance van
hun verhaal zoek raakt. „De ma
kers moeten een wetenschapper
wél de ruimte geven en zich aan
passen aan het ritme van de weten
schap. Niet alle wetenschap kan in
een quiz worden verduidelijkt.
Aan de andere kant: het gaat om
het overbrengen van die éne vonk,
waardoor mensen bijvoorbeeld
naar de bibliotheek gaan om een
boek over Charles Darwin te ha
len, over wie ze voorheen hele
maal niets weten."
Reageren?
s*"3 redactie.media@wegener.nl
De clipper Stad Amsterdam
zeilt in Beagle, in het kielzog
van Darwin tussen de ijssch
sen op weg naar de gletsjer
