13
De Ramp van 1953
verwerkt in kruissteek
Schatten van Irak liggen voorlopig in Leiden
donderdag 21 januari 2010
door Ellen Jobse
De schenking van een
borduurlap over de
Watersnoodramp was
een mooie en unieke
aanwinst voor Historisch Mu
seum De Bevelanden in Goes.
Toen bleek echter dat het Wa
tersnoodmuseum in Ouwerkerk
ook zulk soort merklappen in
zijn bezit had. Het idee voor een
expositie was gauw geboren.
Het is voor het eerst dat de merk
lappen te zien zijn tijdens een ex
positie, vertelt Nel van Leijen (66),
conservator van merklappen bij
het Goese museum. „De meeste
lappen lenen we van het Waters
noodmuseum. Een paar van de
borduursels hingen daar op, maar
het merendeel lag in een depot. Ik
weet niet waarom de lappen in
Ouwerkerk niet allemaal werden
tentoongesteld, maar door samen,
te werken kunnen we ze nu toch
laten zien." Van zondag 24 januari
tot en met zondag 9 mei worden
de merklappen in Goes tentoonge
steld onder de naam 'De ramp van
1953 in kruissteek'.
Dat mensen de merklappen zien,
vindt Van Leijen belangrijk. „De
ramp van '53 mag niet vergeten
worden. De lappen geven een
beeld van de Watersnoodramp.
Die hield de mensen nog lang be
zig. Waarschijnlijk is het borduren
voor veel maaksters een manier ge
weest om hun gevoelens rondom
de ramp te uiten." Veel is er niet
bekend over de vrouwen die de
merklappen maakten. Van één bor
duurlap, die eigendom is van het
Zeeuws Museum in Middelburg, is
de maakster bekend. „We weten
dat mevrouw Korteweg-Dronkers
de lap heeft geborduurd", vertelt
Van Leijen. „En dat haar man het
ontwerp maakte. Meer weten we
helaas niet."
Van de andere lappen zijn geen de
tails bekend. Van Leijen hoopt dat
tijdens de tentoonstelling mensen
komen die meer weten over de
borduursels, de-maaksters en de
bijbehorende verhalen. „We heb
I''
Nel van Leijen met de merklap van het Zeeuws Museum
ben een paar dezelfde lappen in
ons bezit. Er moet een patroon
zijn geweest, maar ik heb het nog
niet gevonden. Het zou mooi zijn
als we dat soort dingen tijdens de
expositie te horen krijgen, want
een naam en een verhaal maken
de lap juist zo bijzonder."
Zondag 24 januari opent directeur
Jaap Schoof van het Watersnood
museum de expositie. Naast de
merklappen zijn er foto's te zien
die meneer Nobels kort na de Wa
tersnoodramp maakte. Ook wordt
het kunstwerk 'De Verdronkenen'
tentoongesteld, een vijfluik waar
op maakster Miep van Riessen alle
namen en geboortedata van de
slachtoffers van de Watersnood
ramp heeft geborduurd. Van Leij
en is er heel blij mee. „Het is een
geschenk uit de hemel om dit te
mogen tentoonstellen!"
Historisch Museum De Bevelanden is
gevestigd aan de Singelstraat 13 te
Goes. Het museum is van maandag
tot en met vrijdag geopend van 13.00
uur tot 17.00 uur en in de weekenden
van 12.00 uur tot 16.00 uur.
Volwassenen betalen 6,50 euro,
kinderen tot achttien jaar krijgen
gratis toegang. Meer informatie op
www.hmdb.nl.
De geschonken borduurlap waarmee het allemaal begon.
foto's Ronald den Dekker
door Rien van den Berg
De Nederlandse politiek
evalueerde gisteren vorige
week de Irak- oorlog. In
het Rijksmuseum van Oudheden
(RMO) in Leiden ligt een ander ge
volg van die oorlog: archeologi
sche stukken die uit het land ge
smokkeld zijn en in Nederland ver
kocht. De Iraakse ambassade
vraagt of het Rijksmuseum erop
wil passen.
Een intiem tafereel op een beeldje
dat past in de palm van zijn hand:
een moeder die een baby de borst
geeft. Pieter ter Keurs, hoofd collec
ties onderzoek van het Rijksmu
seum van Oudheden in Leiden,
toont in het restauratieatelier de
69 archeologische voorwerpen die
Eén van de beeldjes uit Irak.
door de politie in Nederland bij
twee kunstverzamelaars zijn aange
troffen, na tips van de Amerikaan
se politie en Interpol. Ze zijn in
de chaos van de afgelopen jaren
uit Irak gesmokkeld en in ons land
op de markt gebracht. De twee ei
genaren van de kunstvoorwerpen
hebben de stukken 'vrijwillig' afge
staan, zegt Ter Keurs. Die aanha
lingstekens staan er niet voor
niets. Sinds 2004 is het in Neder
land verboden te handelen in
Iraakse goederen. „Ook al koop je
te goeder trouw zo'n voorwerp,
dan nog doe je iets wat niet mag."
Maar zijn mensen die enkele tien
tallen archeologische kunstvoor
werpen kopen dan zo dom dat ze
dat niet weten? Ter Keurs: „De re
gelgeving op dit terrein is meestal
niet bekend en dus moet je uit
gaan van goede trouw. Ze kregen
de keuze de voorwerpen vrijwillig
af te staan. Het alternatief was dat
de politie de zaak aan de rechter
zou voorleggen met de vraag of er
sprake is van een strafbaar feit."
Onder de stukken bevindt zich
een kleitablet van de Mesopotami
sche koning Nebukadnezar, dat
ook in de Bijbel genoemd wordt.
„Hij maakt op dit tablet bekend
dat hij een tempel heeft gerestau
reerd of herbouwd", zegt Ter
Keurs. Daarmee is gelijk aange
toond welke schade dit soort
kunstroof aanricht. „We weten
dus niet bij welke tempel dit stuk
hoort. Stel dat dit stuk belangrijke
informatie zou bevatten, dan heb
ben we eigenlijk geen idee waar
over. De context is verloren ge
gaan."
De Iraakse ambassade heeft het
RMO gevraagd op de spullen te
passen. Hoofd collecties onder
zoek Ter Keurs weet dat het niet
bij deze 69 voorvyerpen zal blij
ven: „Het illegaal opgraven ge
beurt nog steeds op grote schaal.
Irak is de infrastructuur voor mu
sea en cultuur op poten aan het
zetten en de Irakese ambassadeur
in Nederland heeft er zelf nog niet
veel vertrouwen in dat het mo
menteel goed geregeld is." Met an
dere woorden: Iraakse cultuur
schatten zijn momenteel in Irak
niet veilig. Het RMO is een 'safe
haven' voor de roofkunst, zegt Ter
Keurs.
Expositie: Ret our Irak - tot 14 februari
in het Rijksmuseum voor Oudheden in
Leiden.
