io levenslang gestraften
Minister van Justitie
Ernst Hirsch Rallin
praat deze week met
de Tweede Kamer
over versoepeling van
gratie bij levenslange
celstraf De discussie
is aangewakkerd door
advocaat Wim Anker.
„Als je iemand
opbergt en de sleutel
weggooit, kun je net
zo goed de doodstraf
weer invoeren."
'Zij zetten geen streepjes
op de muur want die dag
van vrijheid komt nooit'
Levenslang gestraften in Nederland vanaf 1954, met uitzondering van oorlogsmisdadigers
2009
2008
2007
2006
2005
2004
donderdag 21 januari 2010
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
Een levend-doodverklaring
door Monique Prins
'I
k moet elke dag omduwen,
want als ik wakker word, weet
ik dat die dag hetzelfde zal ver
lopen als gisteren. En eergiste
ren.' Zo ziet het leven eruit van
Jan S., hij werd in 2000 levens
lang gestraft voor verkrachting van en
moord op zijn 7-jarige buurmeisje Chanel
Eleveld in Assen. Jan is somber en depres
sief zo merkt zijn advocaat Wim Anker tij
dens elk bezoek. Hij vecht voor een aanpas
sing van het huidige stelsel. „Veel levens
lang gestraften ervaren hun straf als een
doodstraf op termijn. En sommigen vinden
het zelfs nog zwaarder. Er is geen greintje
hoop op verandering. Wat moet je met een
nieuwe dag? Waarom zou je opstaan?"
Anker wil niet 'zielig doen over deze men
sen die stuk voor stuk vreselijke dingen heb
ben gedaan'. „Ik ben realist. Sommige da
den zijn zo gruwelijk dat een rechter niets
anders kan opleggen. Sinds de doodstraf in
1870 is afgeschaft, kunnen we niet zonder
levenslang. Ik begrijp dat nabestaanden mij
vreselijk vinden als ik vecht voor mijn cliën
ten. Maar de maatschappij roept te makke
lijk dat het monsters zijn. Zeker, ze hebben
iets afschuwelijks gedaan, maar dan zijn het
nog geen afschuwelijke mensen."
Nederland telt 35 levenslang gestraften. Tus
sen 1945 en 1995 werden acht mensen voor
goed opgesloten. De laatste vijftien jaar is
dat aantal meer dan verviervoudigd. De
hand van justitie is uitgeschoten, zegt An
ker. De maatschappij roept om hardere
straffen, alsof dat alles oplost. Een tegenge
luid is nodig, vindt hij.
Anker heeft zelf vijf levenslang gestraften
in zijn praktijk die hij zo nu en dan be
zoekt. En dat terwijl hij hen juridisch eigen
lijk niets meer kan bieden. „Als ik niet
meer ga, wordt het wel heel erg stil. Je staat
een betrokkene toch al gauw vier jaar bij,
tot en met de Hoge Raad. U bent ons ge
zicht en onze stem, zeggen ze wel eens. De
stem van de uitzichtlozen."
De afgelopen weken was Anker druk bezig
om politieke steun te vergaren voor aanpas-
sing van het huidige beleid ten opzichte
van levenslang gestraften. „Beleid? Welk be
leid? Dat is juist het probleem. Justitie heeft
geen enkel beleid voor levenslang gestraf
ten. Tot zo'n vijftien jaar geleden ging het
om een handjevol mensen, maar nu zijn
het er al 35 en er komen elk jaar weer nieu
we bij. Hoe ga je met hen om? Zij doen
niet mee aan resocialisatie, omdat ze geen
uitzicht krijgen op een terugkeer in de
maatschappij. Zij zitten nu tussen anderen
die na verloop van tijd allemaal hun koffers
pakken. Iemand die levenslang heeft, zet
geen streepjes op de muur. Want die dag
van vrijheid komt voor hen niet. Het is een
levend-doodverklaring."
Anker vecht niet alleen. Medestanders heb-
ben zich verenigd in het forum Humane
Tenuitvoerlegging van de Levenslange Ge
vangenisstraf Het forum bestaat uit circa
veertig vertegenwoordigers uit wetenschap,
psychiatrie en rechtspraak. Het forum pleit
voor toetsing na 20 jaar door een onafhanke
lijk rechtscollege. „Nederland heeft het
meest rigide systeem van de Europese Unie.
Het forum wil dat er na een aantal jaren
wordt bekeken hoe het staat met het
recidivegevaar en of er iets is veranderd in
het gedrag van de veroordeelde. Misschien
betekent dat in veel gevallen dat ze gewoon
moeten blijven zitten waar ze zitten. Maar
er kunnen ook veroordeelden zijn die in aan
merking komen voor verlof of overplaatsing
en wie weet zelfs gratie. We willen de deur
op een kier, nu zit de deur pertinent op
slot."
Anker beseft dat hij het politieke tij tegen
heeft. „Maar we vragen niet meer dan een
onafhankelijke toetsing, zoals veel landen
om ons heen al hebben. Er is nu nul komma
nul kans op gratie omdat de minister van
Justitie dit moet beoordelen. En gratie verle
nen ligt politiek zo gevoelig dat geen minis
ter daar zijn vingers aan wil branden. Het
past niet in een democratie om een pardon
in handen te leggen van een politieke figuur.
Dat moet je overlaten aan onafhankelijke
rechters."
Het is volgens Anker een wijdverbreid mis
verstand dat de stijging van het aantal levens
lange straffen voortkomt uit een toename
van het aantal moorden. „Er is de laatste ja
ren zelfs spectaculair minder gemoord. Ik
denk dat de stijging van het aantal
levenslangen veel meer te maken heeft met
het verharde klimaat. Rechters zitten niet in
een ivoren toren, zij horen ook de roep om
hardere straffen."
Ook het spreekrecht van nabestaanden
draagt volgens hem bij aan hogere straffen.
„Zo'n verhaal is indrukwekkend, dat is heel
anders dan letters op papier. En hoewel het
eigenlijk niet mag, richten veel nabestaan
den zich tot de verdachte. En zo worden ze
soms een tweede officier van justitie met
een tweede aanklacht. Dat is niet fair, maar
welke rechter durft dat te zeggen?"
Marco K. krijgt levenslang na de
moord op zijn 22-jarige vriendin
Kelly in een hotel in Tilburg. Hij
was ook betrokken bij een schiet
partij in Marseille. De zaak loopt
nog in hoger beroep.
De Amsterdamse overvaller Robby
S. wordt tot levenslang veroor
deeld voor moord. Hij krijgt de
zwaarste straf omdat hij voor de
tweede keer iemand heeft gedood
bij een overval. Ditmaal de halfzus
van zijn vriendin in 2008.
Marcel T. krijgt van de rechtbank
levenslang opgelegd voor de
moord op activist Louis Sévèke.
De 23-jarige Julien C. (tekening links
boven) krijgt in hoger beroep le
venslang voor de moord op het
8-jarige jongetje Jesse Dingemans
in een school in Hoogerheide.
De hoofdverdachte in de 'metsel-
moordenzaak', Soenil D., krijgt le
venslang voor de moorden op
Jeroen Dekkers (24) en Rob Maha-
bier (25). Hun lijken waren inge
metseld in een Haagse woning.
Drie mannen van Kaapverdische af
komst krijgen levenslange celstraf
voor de drievoudige moord in het
Rotterdamse café Inn Out op 19
november 2005.
De rechtbank in Utrecht veroor
deelt de 44-jarige Aldo C. tot een
levenslange gevangenisstraf voor
betrokkenheid bij de moord op
twee Braziliaanse drugshandela
ren.
Het hof in Den Bosch veroordeelt
de 37-jarige R.M. uit Eindhoven
tot levenslang voor de moord op
zijn buurjongens van 8 en 14 jaar
en een poging tot moord op hun
ouders. Hij gaf opdracht om het
huis van het Turkse gezin in brand
te steken.
Voormalig tbs-patiënt R.K., bekend
als 'de beul van Twente' (tekening
tweede van links), wordt tot levens-
lang veroordeeld in verband met
de moord op een zwerver, die hij
gruwelijk heeft verminkt. Hij muti
leerde en doodde ook tientallen
paarden, pony's en schapen. In
2002 probeerde hij drie willekeuri
ge mensen te vermoorden.
De rechtbank in Amsterdam heeft
Mohammed B. tot een levenslange
v
gevangenisstraf veroordeeld voor
de moord op filmmakerTheo van
Cogh en de poging tot moord op
agenten en omstanders.
Voor de moord op de Groninger
Gerard Meesters in november
2002 wordt levenslang gegeven
aan de 47-jarige Engelsman Daniel
S.
De 45-jarige Duitser R.B. krijgt van
de rechtbank in Almelo levenslang
opgelegd voor het doodschieten
van de Enschedese politieagent Jan
Wind. Een andere agent raakte
zwaargewond door een schot in
zijn hoofd.
De rechtbank in Den Haag legt een
42-jarige Hagenaar levenslang op
voor de moord op een 72-jarige
vrouw en haar zwakbegaafde 52-ja-
rige zoon.
De 45-jarige Frans B., tbs-patiënt
van de Nijmeegse Pompekliniek,
wordt veroordeeld tot levenslang
voor de moord op een mede-tbs'
er. Hij schopte het slachtoffer een
schedelbreuk en begroef hem le
vend.
De 60-jarige Paul de R. krijgt le
venslang voor de moord op het
echtpaar Hans en Ria Müller op de
kinderboerderij in Baarn. Later zet
het hof in Arnhem de straf om in
zestien jaar cel en tbs.
De 42-jarige verpleegkundige Lucia
de B. ('Zuster Uood') (tekening
tweede van rechts) moet levenslang
de cel in moet voor zevenvoudige
moord en drie pogingen tot
moord. Ze krijgt tevens tbs met
dwangverpleging opgelegd, dat is
