17
Gevoel voor sfeer en beeld
D
Jong meisje versus enge man
Jeremy zoekt de zin van het leven
BOEKEN KORT
0 Hans Vervoort - Confrontatie.
zaterdag 16 januari 2010'^
Christine Otten verwerkte de gerucht
makende RaRa-affaire in een knap ge
construeerde en prachtig geschreven
roman. In wonderland is licht, speels
en effectief
8S®§
Hü
Éi*##?'
door Arie Storm
e voormalige rechter-com-
missaris Frans van Loohui-
zen kijkt op zijn eigen wij
ze terug op een zaak waar
bij hij in het midden van de jaren ne
gentig betrokken was. Hij voelde zich,
stelt hij terugblikkend vast, 'Alice in
Wonderland'.
'Ik kon doen wat ik wilde. Ik was de
baas'. Hij mocht leiding geven aan
een onderzoek naar bommenleggers.
Een aanslag op een ministerie is geen kattenpis
en een aanslag op het huis van een staatssecre
taris al helemaal niet, legt hij uit. 'Er waren nau
welijks aanknopingspunten, en nu vroegen ze
mij de' zaak op te lossen'. Daarbij waren tal van
middelen geoorloofd. Zoals het van hun bed
lichten van mensen tegen wie elke vorm van
bewijs ontbreekt. Bij deze 'verdachten' is
slechts sprake van connecties met mensen van
wie het ook nog allerminst duidelijk is of zij
met eventuele aanslagen te maken hebben.
In de roman In wonderland van Christine Ot
ten (1961) komen door de beslissingen van de
ze Van Loohuizen zich twee van geen kwaad
bewust zijnde journalisten, het stel Caroline
Dusart en Herman Catz, in de grootste proble
men. Hun huis wordt op een vroege ochtend
doorzocht en Herman wordt gearresteerd. En
dat terwijl Caroline net zwanger is. Ze heeft er
geen idee van waarvan ze worden verdacht.
Aan de roman gaat onder andere een motto
van Franz Kafka, uit Het proces, vooraf: 'Wat
voor mensen waren dat eigenlijk? Waar had
den ze het over?' Die vragen vatten haar ge
moedstoestand van veertien jaar geleden goed
samen. Caroline heeft er nog altijd geen idee
van wat er toen precies is gebeurd. Inmiddels is
ze moeder van een 13-jarige dochter, Zoe, en ze
gaat alsnog op onderzoek uit. Ze zoekt contact
met Van Loohuizen, die inmiddels met pen
sioen is, en ze leest gearchiveerde verhoorver-
slagen van toen.
In wonderland is, zoals achter in het boek
wordt gezegd, gebaseerd op de RaRa-affaire uit
1994-1995. RaRa had in de jaren ervoor de
hand gehad in een aantal aanslagen. Twee jou-r-
1 1
CHRISTINE
OTTEN IN
WONDER-
*«V"
LAND f
1
w m
Staatssecretatis Aad Kosto vond zijn kat levend terug nadat eind 1991 een bom in zijn huis
ontplofte. RaRa werd verdacht van de aanslag, maar eiste die nooit op. foto ANP
nalisten werden door Justitie van terrorisme be
schuldigd; de zaak werd uiteindelijk gesepo
neerd. Christine Otten en haar man waren er
bij betrokken. Het moet een nare ervaring zijn
geweest, maar de gebeurtenissen hebben ook
prachtig materiaal opgeleverd voor een roman,
zoals Otten demonstreert. En dat is ook een
grote kracht van In wonderland: dat het ook
echt een roman is, met te bewonderen literaire
technieken, dilemma's en sfeerbeschrijvingen.
Caroline legt aan Van Loohuizen bij hun eerste
ontmoeting na veertien jaar uit dat mensen al
tijd denken 'dat het verhaal alles is in een film,
de tekst, woorden, de plot, maar,' voegt ze daar
aan toe, 'de kleur van het beeld, de sfeer, de en
tourage, zeg maar, is misschien nog wel belang
rijker'.
Deze visie wordt weliswaar gerelativeerd door
dat er wordt opgemerkt dat ze zichzelf hoort ra
telen alsof ze tijd probeert te winnen, maar In
wonderland lijkt regelmatig op een overtuigen
de demonstratie van juist deze opvatting. De
roman is met veel gevoel voor beeld, sfeer en
entourage geschreven.
De titel verwijst wel degelijk ook naar Neder
land, een land dat in al zijn schittering wordt
opgeroepen. Soms lukt het Caroline zelfs om
nare gebeurtenissen en herinneringen in over
eenstemming te brengen met ons fraaie land:
'De woorden van Frans van Loohuizen zijn als
minuscule glinsterende dauwdruppels op het
lange gras van de uiterwaarden'.
Toch wordt de roman nergens zoetelijk, want
telkens weer wordt toch de aandacht gevestigd
op wat er met mensen gebeurt als ze onschul
dig van hun bed worden gelicht en te maken
krijgen met behoorlijk bedenkelijke onder
zoeksmethoden.
Daarbij springt Otten soepel heen en weer in
de tijd. Tevens kruipt ze vakkundig in het
hoofd van dan weer de ene betrokkene en dan
weer de andere, zonder dat het een onoverzich
telijke chaos wordt. De roman kent daardoor
een zekere lichtheid en speelsheid. Het vertel
de wint hierdoor alleen maar aan kracht. In
wonderland is een overtuigend boek door de ef
fectiviteit van de literaire middelen die zijn in
gezet.
Christine Otten is een echte schrijver.
Christine Otten - In wonderland. Atlas, 19,90
euro.
De Duitse schrijver
Uwe Timm benadrukt dat 'Half
schaduw' een roman is. Maar
de basis is waargebeurd. Timm>-
nam het leven van Marga von
Etzdorf als uitgangspunt. Ze
vloog als eerste vrouw solo van
Berlijn naar Tokio, in 1934. Bij
een volgende vlucht, over Sy
rië, ging iets mis. Von Etzdorf
kreeg panne. De volgende dag
pleegde ze zelfmoord. Had een
Japanse officier er iets mee te
maken, de nazi's, de spionageap^
paratuur aan boord of waren er
andere, meer persoonlijke rede
nen? Uwe Timm was met deze
roman genomineerd voor de
Deutsche Buchpreis 2008.
0 Uwe Timm - Halfschaduw. Verta
ling Gerrit Bussink. Podium,
19,50 euro.
H - Abdelkader Benali heeft,
als we zijn nieuwe roman mo
gen geloven, zich even van het
schrijven afgekeerd om zich op
hardlopen te richten. 'Mijn
schrijverschap was wat mij be
treft voorbij', schrijft hij in
'Zandloper', een roman die ver
schijnt in de serie Het Sport-
huis. Benali schrijft over een
lange loopstage in Marokko. Hij
krijgt een jong talent onder
zijn hoede, Nouredinne, die
zich behalve als loper ook als
womanizer voortvarend ont
wikkelt. Maar dan komt het mo
ment dat Benali terug gaat naarr-
Nederland.
0 Abdelkader Benali - Zandloper.
Arbeiderspers, 14,95 euro.
.Hans Vervoort hoorde
in de jaren zeventig tot de ge
waardeerde schrijversgroep
rond Propria Cures. Later was
hij directeur van de Weekblad
pers. Over zijn bevindingen uit
die tijd heeft hij afgelopen ja
ren een trilogie geschreven on
der de titel 'Het Bedrijf. In het
afsluitende deel, 'Confrontatie',
komt Ver voort in een reorgani
satie terecht. Behalve een ver
helderend inkijkje in media- w
land is de trilogie een beeld
van dit jachtige, egocentrische
tijdperk.
Nijgh Van Ditmar, 22,50 euro.
door Mieske van Eek
i Helen FitzGerald -
De duivelskamer
Vertaling Inge de
Heer. Anthos, 240
pag., 19,95 euro
De Australische tiener
Bronny groeit op in
een veilig en warm
gezin. Er is maar een pro
bleem: in de familie heerst de
ziekte van Huntington. Als
Bronny 18 jaar is zal ze horen
of ze de ziekte ook heeft, net
als haar moeder die op haar
40ste in waanzin stierf In af
wachting van het medisch on
derzoek stopt Bronny op haar
14e maar vast met leven. Ze
mist van alles wat jong zijn
de moeite waard maakt, durft
niet verliefd te worden en
schrijft zich niet in voor de
universiteit. Drie weken na
haar 18e jaar ondergaat ze het
onderzoek dat alles duidelijk
moet maken. Om het vonnis
te ontlopen, vertrekt ze naar
Londen om de beest uit te
hangen. Voor haar vader en
zus laat ze alleen een briefje
achter onder de ruitenwisser.
Bronny sluit zich in Londen
aan bij een groepje back
packers. Samen kraken ze een
huis en dan staat haar leven
in het teken van uitgaan,
drugs en seks. Het duurt tot
bladzijde 89 eer de misdaad
aan bod komt in De duivelska
mer van Helen FitzGerald.
Maar dan slaat het kwaad ook
hard en meedogenloos toe.
De, ondanks haar pogingen
om ontmaagd te worden, nog
onschuldige Bronny mist ech
ter lang de signalen dat er iets
loos is in het kraakpand.
FitzGerald zet de verwachtin
gen en angsten van een jong
meisje dat beschermd is opge
voed, af tegen de duistere
geest van een man die een
heel wat minder veilige jeugd
heeft gehad. Dat maakt De
duivelskamer tot een beklem
mende en spannende roman,
maar ook een bij vlagen hu
moristisch verhaal over vol
wassen worden.
I Wendy Mass -
Jeremy Fink en de sleu
tel tot het bestaan.
Lemniscaat, 14,50
euro, vanaf 11 jaar.
door Hanneke van den Berg
De lijstjes met de beste boe
ken van 2009 waren al klaar,
toen er plotseling een boek
op de mat lag dat met gemak
de eerste plaats zou hebben
bereikt. Jeremy Fink en de sleu
tel tot het bestaan is in elk ge
val een prima begin van het
jaar 2010 op het gebied van
de jeugdliteratuur.
Een echt goed jeugdboek
moet de lezer helemaal laten
wegkruipen in het verhaal. Je
moet van de hoofdpersoon of
-personen gaan houden en
met pijn in het hart de laatste
bladzijde uitlezen. Dat doet
dit boek allemaal met je.
Jeremy Fink is een New York-
se jongen van bijna 13, die al
vele jaren bevriend is met
zijn buurmeisje Lizzy. Je
remy's vader is omgekomen
bij een auto-ongeluk, Lizzy's
moeder is ervandoor gegaan.
Zoiets schept een band.
Op een dag krijgt Jeremy een
bijzonder kistje met de post.
Het is jaren geleden door zijn'*»
vader bij iemand in bewaring
gegeven. Jeremy moest het
krijgen vlak voor zijn 13e ver
jaardag. Op het kistje staan de
woorden: 'de zin van het le
ven' en het is alleen open te
maken met vier sleutels die
in vier sleutelgaten passen.
De schuwe Jeremy, die amper
zijn eigen wijk verlaat, gaat sa -r
men met Lizzy in de stad op
zoek naar de sleutels. Tijdens
hun avontuur ontmoeten ze
heel wat mensen aan wie ze
de vraag stellen: 'Wat is de
zin van het leven?' De ant
woorden zijn even kleurrijk
en divers als de stad New
York zelf.
Een bijzondere rol in dit boek#
is weggelegd voor de oude
heer Oswald, een antiquair
voor wie de twee kinderen
enige tijd werken. Zo'n opa
wil iedereen.
