spectrum 4
De techniek van
elektronisch papier
h*
O
O
O
I
Het lijkt zo simpel.
Een minicomputertje
projecteert mooie zwarte
lettertjes op een
witgekleurd beeldscherm,
je koppelt er een vet
geheugen aan, stopt het
geheel in een platte doos en
je hebt een elektronisch
boek. Dacht iedereen aan
het einde van de vórige
eeuw. Het bleek technisch
wat ingewikkelder dan
gedacht. Nu is echter
het tijdperk van het
elektronisch papier
definitief aangebroken.
4We zijn
gewend vanaf
papier te lezen'
Zaterdag 16 januari 2010
Het e-book (rechts)
verovert zijn plaats in
de boekenkast.
foto PR
H
door Arnoud Cornelissen
et e-book, het elektro
nisch boek, is internatio
naal een bestseller. De
bakermat van de tech
niek ligt in Nederland: in
het NatLab in Eindho
ven. Philips begon al jaren geleden de
zoektocht naar digitale inkt en dito pa
pier. Dat leverde de e-papertechniek op,
waarop de elektronische boeken van het
uit Philips voortgekomen bedrijf IREX
draaien. De allereerste elektronische boe
ken maakten gebruik van lcd-schermen.
Probleem daarbij is dat het apparaat vijftig
tot zestig beeldjes per seconde op je ogen
afvuurt, waardoor er een heel onrustig
beeld ontstaat.
„Zo'n beeld vermoeit", legt algemeen di
recteur Hans Brons van IREX uit. „Daar
om printen mensen grotere stukken tekst
nog graag uit. Wij zijn gewend vanaf pa
pier te lezen. Zwarte inkt op wit papier
geeft nu eenmaal een buitengewoon rus
tig en krachtig beeld. Het bleek technisch
erg ingewikkeld dat op een beeldscherm
voor elkaar te krijgen. Daarom heeft het
zo lang geduurd voordat er elektronische
boeken kwamen die met gewone boeken
kunnen concurreren."
De basis van de techniek is de zogenoem
de 'e-ink', een technologie die Philips in
2000 kreeg aangeboden. In kleine capsule-
tjes zitten inktdeeltjes die een elektrische
lading hebben. Door een stroompje wor
den deze deeltjes in beweging gebracht.
Zo tonen zij op commando hun witte of
hun zwarte zijde. Op
die manier kunnen
zwarte letters op een
witte achtergrond ver
schijnen. Om dat ech
ter technisch zo voor
elkaar te krijgen dat er
complete bladzijdes
op het beeldscherm
verschijnen, was er
nog heel wat ontwikkelingstijd nodig.
Pas in 2004 was de technologie zover
dat er na het inladen van de tekst op
het beeldscherm een volkomen stil
staand beeld ontstond van zwarte let
ters op een witte achtergrond. Daar
door kunnen teksten net zo makke
lijk gelezen worden als wanneer ze
op papier waren gedrukt.
In de nabije toekomst ziet Brons
twee grote ontwikkelingen: het
elektronische boek is straks ook in
een kleurenversie verkrijgbaar en
het beeldscherm wordt flexibel.
„Probleem is dat voor een kleu
renbeeld op het scherm een fil
ter moet worden geplaatst. Dat
benadeelt de leesbaarheid, om
dat het scherm nu "eenmaal
geen achtergrondverlichting
heeft en het van invallend
daglicht moet hebben. Of je
moet een andere basistech
niek toepassen."
Dat zou bijvoorbeeld de
e-skintechnologie kunnen
zijn die Philips heeft ont
wikkeld op basis van de
e-papertechniek. E-skin,
een soort folie, kan elke
kleur aannemen die je maar wilt. Het
is in principe mogelijk deze folie op pa-
pier te plakken, zodat je dus elektronisch
verkleurend behang kunt maken.
„Dat is natuurlijk nog wel toekomstmu
ziek", tempert Hans Driessen van Philips
Research in Eindhoven het enthousiasme.
„In principe is het mogelijk, maar het zal
nog wel even duren. Wel kun je al binnen
een jaar of vijf dankzij deze e-skintechno-
logie telefoons of mpj-spelers kopen,
waarbij je zelf op elk gewenst moment
kunt bepalen welke kleur de behuizing
heeft. Of de kleur automatisch laten aan
passen aan de soort muziek die je op dat
moment hoort. Je hoeft daarvoor de
e-skin alleen maar aan de binnenkant van
de doorzichtige behuizing van het appa
raat te plakken."
Er zijn met een beetje fantasie talloze leu
ke toepassingen te bedenken. Neem bij
voorbeeld een waterkoker, die rood aan
loopt als het water heet is.
Net als bij gewoon papier en inkt, neem je
een kleur waar, omdat pigmentkorreltjes
het daglicht naar je oog terugkaatsen. De
technologie van e-skin is een geavanceer
dere, maar tegelijkertijd ook simpelere uit
voering van de e-papertechniek. Deze
nieuwe techniek kan ook veel goedkoper
worden geproduceerd.
Bij de e-skintechnologie gaat het om 'pig
mentkorreltjes' in de kleuren cyaan, ma
genta, geel en zwart. Het zijn dezelfde ba-
siskleuren die gebruikt worden bij vier
kleurendruk. De bolletjes zitten opgeslo
ten in minuscule kleine vakjes, pixels. De
ze zitten in een soort folie, waarin ook het
elektronische circuit
huist dat de vakjes
aanstuurt. De draden
zijn niet zichtbaar
voor het blote oog.
Om de kleur roze te
maken, richt het
stroompje zich op de
pigmentkorreltjes ma
genta. Met behulp
van een elektrode wordt bepaald hoeveel
gekleurde korreltjes zich over zo'n pixel
verspreiden. Daardoor regel je de intensi
teit van de kleur en kun je elke tint krij
gen die je maar hebben wilt.
„Het leuke is dat je de pigmentkorreltjes
ook weer kunt laten verdwijnen", zegt
Driessen. „Je stuurt ze met het elektrisch
veld als het ware in een hoek. Daardoor is
de folie weer doorzichtig. Op die manier
kan de"e-skintechnologie heel goed in ra
men worden toegepast. Je kunt zo het dag
licht temperen of zelfs een kamer hele
maal verduisteren. Of je maakt er een be
hang van, waardoor je je kamer van kleur
kunt laten veranderen. Op dit moment is
de technologie nog te duur. Het wordt pas
betaalbaar als het in grote massa's kan
worden afgenomen. In eerste instanties
zullen fabrikanten van mobieltjes, mp3-
spelers en dergelijke apparaten deze tech
niek gaan gebruiken. Ik verwacht dat zo'n
apparaat met e-skintechnologie maar iets
je duurder zal zijn. Voorlopig is het nog
niet zover. De research duurt nog wel een
jaar. Dan moet, samen met fabrikanten,
de toepassing verder worden uitgewerkt.
Maar binnen vijfjaar kun je zeker appara
ten met e-skintechnologie kopen."
reageren?
spectrum@wegener.nl
