Fundamenten kerk zijn
k 'Eb 's wad anders gedaon
26 I
SP wil uitvoer van
kankerverwekkend
asfalt voorkomen
Kamerlid Ouwehand
spreekt over dierproeven
ATHEÏSTISCHE DOMINEE
De omstreden predikant Klaas Hendrikse
wil niet langer meewerken aan een
mogelijke ontslagprocedure tegen hem.
zaterdag 16 januari 2010
door Roif Bosboom
door Jeffrey Kutterink
MIDDELBURG - Bij renovatie van we
gen moet de provincie ervoor zor
gen dat kankerverwekkend teer-
asfalt niet ongereinigd de grens
over gaat. „Anders zadelen we lan
den als Estland en Spanje op met
kankerverwekkend materiaal."
Dat stelt SP-Statenlid Tim The-
pass. Hij heeft vragen gesteld aan
het dagelijks provinciebestuur over
de export van teerhoudend asfalt.
In het verleden zijn in de wegen
bouw twee soorten asfalt gebruikt:
asfalt op basis van teer en asfalt op
basis van bitumen. Beide soorten
bestaan uit zand, grind, vulstoffen
en een bindmiddel.
Het toepassen van teer als bind
middel in nieuw asfalt is sinds
1990 niet meer toegestaan. Wel
mocht tot 2001 Teerhoudend As
falt Granulaat (TAG) ongereinigd
als funderingslaag voor nieuwe we
gen worden gebruikt. Maar ook
dat is sinds 2001 verboden. Toen
trad het Landelijk Afvalbeheer
Plan in werking. Het tv-program-
ma Netwerk stelde in december
dat teerhoudend asfalt, afkomstig
van Nederlandse wegen, wordt
geëxporteerd. Dat komt doordat
verwerkers handig gebruik maken
van Europese regels. Die stellen
dat asfalt met minder dan 50 mg
DEN HAAG - Tweede Kamerlid Es
ther Ouwehand (Partij voor de
Dieren) geeft op 5 februari een le
zing over dierproeven in Goes.
Veel mensen trekken zich het lot
van proefdieren aan en hebben vol
gens de Partij voor de Dieren grote
moeite met de experimenten die
uit worden gevoerd op levende we
zens.
Informatie over dierproeven blijft
echter grotendeels geheim, wat
het voeren van een goede discus
sie in de weg staat, vindt de Werk
groep Zeeland van de Partij voor
de Dieren. Daarom organiseert de
per kilogram aan kankerverwek
kend benzo(a)pyreen (één van de
PAK's) ongereinigd de grens over
mag. Exporteren is namelijk goed
koper dan thermisch reinigen. -
In antwoordt op vragen van
SP-Tweede Kamerlid Remi Poppe
schreef minister Jacqueline Cra
mer (PvdA, Vrom) dat het teer-
asfalt gaat naar Duitsland, Enge
land, Spanje, Estland en Letland.
Daar wordt het materiaal volgens
Cramer ongereinigd toegepast in
infrastructurele werken. De minis
ter vindt het vooral een taak van
wegbeheerders (provincies en ge
meenten) om te zorgen dat het
teerasfalt wordt gereinigd en niet
in het buitenland terechtkomt.
De SP-Statenfractie vraagt daarom
aandacht voor dit probleem bij het
dagelijks provinciebestuur. Staten
lid Thepass wil weten hoeveel ton
teerasfalt er is weggehaald, wat er
mee is gebeurd en hoeveel er nog
in de provincie ligt.
De SP vraagt de provincie of ze
voortaan bij aanbestedingen na
drukkelijk wil eisen dat teerhou
dend asfalt thermisch wordt gerei
nigd. Ook wil de SP dat de provin
cie gemeenten daartoe aanspoort.
Op die manier wordt export on
mogelijk. Thepass: „We willen an
dere landen niet met ons kanker
verwekkend asfalt opzadelen."
wmmmmmmMMmmsmmmMmmmmmMmmm
werkgroep een informatie- en dis
cussieavond over het thema. Ka
merlid Ouwehand geeft een alge
mene inleiding over dierproeven
in Nederland. Daarnaast zal zij in
gaan op de regelgeving voor het ge
bruik van proefdieren, de doelen
waarvoor ze worden gebruikt en
waarom de alternatieven voor dier
proeven onvoldoende van de
grond komen.
De lezing over dierproeven begint
om 19.30 uur en wordt gehouden
in de Goederenloods aan de Ste-
phensonweg in Goes. De bijeen
komst duurt tot 21.00 uur.
Opnieuw zorgt dominee
Klaas Hendrikse voor
rumoer. In een uitge
breide brief - gericht
aan de leden van de generale syno
de, het landelijk bestuur van de
Protestantse Kerk van Nederland
(PKN) - laat hij weten dat hij wei
gert nog langer mee te werken aan
een procedure die zou kunnen lei
den tot zijn ontslag. De brief heeft
hij niet geschreven 'omdat ik zo
graag uit mijn ambt gezet wil wor
den, maar omdat ik me zorgen
maak over de PKN'.
Hendrikse, sinds 1984 werkzaam
bij de Vrijzinnige Gemeente Zierik-
zee en later ook bij de Koorkerkge
meenschap in Middelburg, publi
ceerde in november 2007 zijn boek
Geloven in een God die niet bestaat.
Daarin keerde hij zich tegen het
onvoorwaardelijke geloof in God
als almachtig en alwetend wezen
(een 'historisch misverstand') en
tegen het conservatisme in de
kerk. Hij noemde zich openlijk
atheïst. Tegelijkertijd hield hij een
pleidooi voor een andere, moder
ne manier van geloven.
Het boek zorgde voor veel beroe
ring in de kerk. Van diverse kan
ten klonk de roep om de Zeeuwse
dominee uit zijn ambt te zetten.
Daarnaast kreeg Hendrikse ook
veel sympathiebetuigingen.
De procedure om een dominee
wiens opvattingen indruisen tegen
de kerkleer uit zijn ambt te zetten,
is langdurig en complex. In de
meer dan twee jaar die zijn verstre
ken sinds het boek uitkwam, is
daar weinig meer dan een aanzet
toe gegeven (zie kader). Voorlopig
zou het nog een zaak op regionaal
niveau blijven, tussen Hendrikse,
de betrokken kerkenraden en de
classes (de regionale kerkvergade
ringen). De generale synode, het
landelijk bestuur, komt pas aan
bod als er regionaal een oordeel is
gevormd.
Dat kan nog wel even duren, is
ook de verwachting van Hendrik-^
se, die zich nu schriftelijk recht
streeks tot de leden van de genera
le synode richt. Zijn inschatting is
dat er in elk geval nog geen uitsluit
sel is als hij op 1 september 2012
met pensioen mag.
„Ik ben niet van plan daaraan mee
te werken", schrijft hij. „Ik voel er
niets voor om de resterende jaren
van mijn predikantenbestaan ver
wikkeld te zijn in een procedure
waarvan de uitkomst bij voorbaat
vaststaat."
Met die boodschap legt Hendrik
se, die zijn brief vooralsnog niet
wil toelichten, zijn lot direct in
handen van de generale synode.
Wat die zal gaan doen, is moeilijk
te voorspellen. De kerkorde voor
ziet niet in deze situatie, die nog
zonder precedent'is.
De huidige procedure heeft vol
gens de dominee ook weinig zin.
Wat de classis moet bepalen is of
de predikant 'zich niet meer be
weegt in de weg van het belijden
van de kerk en daarmee de funda
menten van de kerk aantast'. Vol
gens Hendrikse zijn juist die funda
menten aan herziening toe. „Je
kunt besluiten om me uit de kerk
te zetten. Als dat gebeurt omdat ik
me anno 2010 als gelovige en als
voorganger niet conformeer aan
verouderde belijdenissen, dan ver
trek ik zonder tegenzin. In zo'n
kerk wil ik niet eens passen."
De huidige kerkorde staat een ei
gentijdse, ondogmatische manier
van geloven formeel niet toe, ter
wijl die stroming volgens Hendrik
se ook volop leeft binnen de kerk.
„Vooralsnog is nergens uit geble
ken dat de PKN-leiding ook maar
enige interesse, laat staan betrok
kenheid, toont in de richting van
mensen die zich steeds minder of
niet meer thuisvoelen in de kerk."
Het gevolg is volgens de dominee
een grote leegloop. „De kerk barst
van de twijfelaars en de kerktop
doet alsof er niets aan de hand is.
De PKN is een verstard, in
zichzelf gekeerd instituut dat gedo
mineerd wordt door een orthodo-
ze rechtervleugel die leeft bij de be
lijdenis dat alles moet blijven zoals
het was."
Hendrikse roept de leden van de
Klaas Hendrikse: „Je kunt besluiten om
synode (afgevaardigden namens
de classes) op 'om je eigen twijfels
en onzekerheden aan de orde te
stellen, te laten zien dat de geloofs
vragen van PKN-leden ook jullie
vragen zijn, en om daarmee naar
buiten te komen'. „Dan komt er
hopelijk een kerk in zicht waarin
eenheid en verscheidenheid elkaar
niet uitsluiten, waarin zoekers en
twijfelaars niet gedoogd worden
maar welkom zijn."
O Lees de volledige brief van Klaas
Hendrikse aan de generale syno
de van de PKN op www.pzc.nl.
door Rinus Willemsen
Hie wil ook nog wel 'n
bitje snêêuw derbie, ze
ker?, roept een vrouwe
spottend deu de strao-
te. Het is zaoterdagmorgen, net
een weke geleejen. Mee vee moei
te kan je deur 't durp nao de super
markt slieren, 't Is eigenlijk gêên
doen. De wegt is êên iesbaone en
de stoepen bin 'ier en dao maor 'n
bitje gevogen. Mao vèder is 't niks.
Noe viel t'r een paor weeken gelee
jen 'n pakje op de matte. Bie al die
kerstpost. D'r zat 'n dialectboekje
in. 'Op Marode' stoeng t'r op ge
drukt. Mee as ondertitel: Korte ver
halen uit het Land van Hulst. Van
Ed Steijns, die 'aod 't geschreven.
Noe weet 'k nog van vroeger toen
'k Frans kreeg van menêêr Leen'
outs, dat maroder in het Frans ei
genlijk betêêkende: zo mao wat
rondlóópen en eigenlijk niks uuto-
veren. Dus druk bezig ziin mee
niks doen. Sommige ménsen 'èn
da van nature, anderen lêêren dat
op schoole of op kantoor. „Die is
wee op marote", vertellende nog
menêêr Leenhouts nog, 'betêêkent
ook: 'goed ronkieken of t'r wa van
je gaodieng te vinnen is'.
Ed Steijns is ook op die manier
deur 't Land van Ulst gegaon. Over
al nao toe gaon, rondkieken en op-
schrieven mao. Noe is 't nóót ni
de bedoelienk van Ed gewist om
van al dat geschief 'n boekje te
maoken, want Ed is êên van de ras
vertellers uut de streek, 'k Zien 'm
nog opkommen, want Ed trok in
z'n beste tied deur 'êêl Zêêuws-Vla-
onderen. Ruum voo tied kwam tie
dan binnen stappen mee 'n glim
lach op z'n gezicht. Zo van: „Man-
nekes, ge kunt mij van alles vertel-
len, maor ik eb mijn zaokskes voo
mekaore." Dan pakkende die z'n
tas, zettende de muziekstandaord
op en lei daorop z'n ver'aol en zet-'
tende dat mee 'n wasknieper vast.
In z'n tas zat 'r dan nog 't êên en
ander, mao dat kwam pas voor
den dag, as tie an 't vertellen was.
Mêêstal 'n mes, 'n muizenklem, 'n
schère of ander gerêêdschap, waor-
an 'n ver'aol vastzat. En dan stak
tie van wal. Op 'n 'êêl natuurlijke
manier, zonder vee bombaorie.
Want de kracht zat nie allêêne in
z'n voodracht, mao ook in z'n mi
miek en woordgebruuk.
Mee al die kouwe en slechte pad,
bin 'k in Ed z'n boek begonnen.
En da viel nie tegen. Wan 't is nie
allêêne gezellig geschreven, mao
dao staon ook schöóne foto's in.
Wao vee folklore en diengen uut
het Land van Ulst op te zien is.
Dao binnen lange en korte stikjes.
Over behangen op Baalhoek. „Be
hangen, bejangen", zee je ze vroe
ger, da doe j'alt van boven nao be-
nejen, tellekes êên zöö'n baon nef-
fest 'n andere. Maor Willem Heij-
dens daor op Bal'oek, van beroep
was tij schipper, die dee 't anders.
Willem die behangende in de
brêêdte, orizontaol. „Hos", zee 'n
nichtjen van Willen a ze da zag,
„oe ei je gij in Hodsnaom ouw stre
pen lööpen? In de brêêdte, oe
komde dao nou bij?" „Jao", zee
Willem, „alt mao da zelde van bo
ven nao benejen da d' óór d'óök
beu, k 'eb 's wa d' ander gedaon."
Op Marode, Korte verhalen uit het
Land van Hulst, door Ed Steijns. Alme-
re, Enschedé, ISBN 9789055123186.
€9,95. In de boekhandel.
