II
'Het is niet te beschrijven. De rampde schade
het is zo verschrikkelijk'
De levenden en de
doden delen in
Port-au-Prince
dezelfde ruimtes:
stoepen, pleinen,
ziekenhuizen.
Overal zijn
lichamen.
'De stank is ondraaglijk.
Er liggen letterlijk
overal lichamen'
Karei Zelenka, Catholic Relief Services
De geur van de
dood is overal
zaterdag 16 januari 2010
door Tamara Lush
Sommige doden in de
verwoeste Haïtiaanse
hoofdstad liggen langs
de kant van de weg,
met zorgvuldig ge
plaatste lappen stof
om hun gezicht te verbergen. An
deren zijn naar de heuvels ge
bracht om snel begraven te wor
den. Honderden zijn in een lugu
bere kluwen van ledematen bui
ten een mortuarium gerangschikt,
op een steenworp afstand van de
zwaargewonden.
Voor de deur van een apotheek lig
gen zes lichamen schouder aan
schouder. Op het lichaam van een
vrouw, verpakt in een laken, ligt
een klein bundeltje waar een been
tje uitsteekt.
„Het is niet te beschrijven. De
ramp, de schade, het is zo ver
schrikkelijk", zegt Karei Zelenka,
een woordvoerder van Catholic Re-
lief Services in Haïti. „Iedereen
loopt met een sjaal of iets derge
lijks, want de stank is ondraaglijk...
Er liggen letterlijk overal licha
men."
Het Internationale Rode Kruis
schat dat er vijftigduizend mensen
zijn omgekomen bij de aardbeving
van dinsdag. Op dit moment weet
bijna niemand wat er met de licha
men moet gebeuren. Mensen zeg
gen dat ze langs de kant van de
weg en op de stoepen worden ach
tergelaten, zodat familieleden die
de ramp overleefd hebben ze kun
nen vinden.
Sommige families konden niet
wachten. Familieleden van een bij
de beving omgekomen vrouw
groeven haar graf zes meter van de
kant van de weg, haar lichaam ver
pakt in een laken en op een deur
als baar. Aan de overkant van de
weg delven ook anderen graven en
ontsteken een vuur om vliegen op
afstand te houden en de stank te
verdrijven.
Hoewel de geur verschrikkelijk is,
proberen ambtenaren van de ge
zondheidsdienst de bevolking ge
rust te stellen wat betreft de ver
spreiding van ziektes. De
Pan-Amerikaanse Gezondheidsor
ganisatie benadrukt dat de lijken
niet per se besmettingsgevaar ople
veren en waarschuwt tegen snelle
massabegrafenissen of-crematies.
„Uit respect voor de families, hun
wensen en gevoeligheden, moet er
voorzichtig worden omgegaan
met de lichamen", zegt dokter Jon
Kim Andrus van de gezondheids
organisatie.
Voor het mortuarium van het zie
kenhuis in het centrum van de
hoofdstad komen familieleden
naar de honderden lichamen kij-
ken die op de parkeerplaats liggen.
Een vrouw beschrijft de kleren
van haar dochter aan een van de
medewerkers, die een laken weg
schuift en geconcentreerd naar
een lichaam kijkt. De geur van de
dood is zo sterk dat degenen die
geen kapje dragen hun handen
voor hun gezicht houden.
Vlakbij zitten de gewonden op
geïmproviseerde bedden, wach
tend op medische hulp. De leven
den en de vele doden zijn slechts
meters van elkaar verwijderd.
Terwijl hulporganisaties hun best
doen om hulpmiddelen bij de
overlevenden te krijgen, wordt er
nog weinig gedaan aan de lijken.
Het Internationale Rode Kruis
heeft toegezegd drieduizend lijk
zakken te verschepen, samen met
tonnen aan hulp die donderdag
avond vanuit Genève zijn ver
stuurd.
Ondertussen hebben woordvoer
ders van de Braziliaanse vredes
troepen in een verklaring aange
ven dat veel volgers van de voo
doo-religie het niet zouden accep
teren als de lichamen aangeraakt
worden voordat alle rituelen afge
rond zijn. Sommige experts op dit
gebied zijn het hiermee eens, ande
re vinden het onzin.
Voodoo, een mengeling van Afri
kaanse religies en het katholicis
me, staat centraal in het leven in
Haïti en wordt op grote schaal - in
meer of mindere mate - beleden.
De religie wordt vaak ten onrechte
geassocieerd met zwarte magie of
hekserij, waardoor een stereotiep
beeld van de volgelingen blijft be
staan.
Maar suggesties dat overlevenden
de lichamen buiten de ziekenhui
zen van Port-au-Prince houden
omdat ze wachten op voodoo-ri-
tuelen is onjuist, zegt Patrick Belle-
garde-Smith, een expert op het ge
bied van Haïtiaanse voodoo van
het instituut voor Afrika-stu-
dies.„Wat de Braziliaanse autoritei
ten zeggen slaat nergens op", zegt
Bellegarde-Smith. „Ze vergissen
zich! De meeste Haïtianen zijn,
ook al geloven ze in voodoo, toege
wijde katholieken of protestan
ten."
In de namiddag mengt de onder
gaande zon zich met het stof van
de ingestorte gebouwen en daalt
er een gouden mist neer over de
stad. Op de hoek van een drukke
straat blaast een vrouw haar laat
ste adem uit. Ze was 26. Haar fami
lie zegt dat ze bij de beving ge
wond is geraakt en twee dagen
heeft geleden. De familie en zo'n
25 omstanders drommen samen.
Ze zeggen een gebed en vegen
voorzichtig haar mondhoeken
schoon voordat ze haar ogen slui
ten en haar met een deken bedek
ken.
De vader zit bij de voeten van zijn
dochter. Net als de rest van de me
nigte huilt hij niet. Hij zit daar,
zichtbaar aangeslagen en duidelijk
afwezig. Als een journalist naar
zijn dochters naam vraagt, schudt
hij slechts zijn hoofd.
De voeten van een slachtoffer van
de aardbeving in het mortuarium.
Haar tenen zijn verbonden volgens
een Haïtiaans gebruik.
foto Ariana Cubillos/AP
