n spectrum
'Als je gewond bent,
heb je genoeg zorgen'
de automatische piloot'
VLIEGBASIS KANDAHAR
EVACUATIE:
Zaterdag 2 januari 2010
machtbasis Brize Norton vliegt. Pieternel
heeft geregeld dat de Nederlander die
nacht mee kan vliegen. De kapitein gaat de
gang van zaken zelf uitleggen in het zieken
huis van Kandahar, waar de militair vanuit
het kleinere ziekenhuis op Kamp Holland
naar toe is gebracht. „Als je gewond bent
geraakt, heb je genoeg om je zorgen over
te maken. Ik spreek zijn taal en kan alles
helder uitleggen."
Pieternel vertelt dat er Brits medisch perso
neel meevliegt. Op Brize Norton staat een
Nederlands vliegtuig, dat met de vleugel
parallel aan de Boeing van de Royal Air
Force wordt neergezet. Zo wordt de ge
wonde militair zo snel mogelijk en met zo
min mogelijk overlast voor hemzelf van
het ene naar het andere vliegtuig overge
bracht. Het toestel vliegt dan naar Schip
hol. De patiënt gaat vervolgens met een
ambulance naar het Centraal Militair Hos
pitaal in Utrecht.
Maar kort na Pieternels uitleg hangt de eva
cuatie van de militair aan een zijden draad
je. Hij krijgt plots heel veel pijn. De arts
komt kijken en geeft extra pijnmedicatie.
De militair krijgt toch toestemming ver
voerd te worden. Het toestel van de RAF
staat dan al uren te wachten. Met een om
gebouwde cateringlift worden de militair
en vier Britse gewonde militairen in het
vliegtuig getild. Het voorste deel van het
toestel is speciaal ingericht voor het ver
voer van gewonden. Het is na drie uur
's nachts als het vliegtuig vertrekt. Na tien
oncomfortabele uren op een legerbrancard
is de militair terug in Nederland.
Als kapitein Pieternel niet be
ter zou weten, zou ze haar
werkplek zo kunnen verwar
ren met de set van een span
nende film. In het Joint Ope
rations Center laat een wand van talloze
televisieschermen continu de actuele stand
van zaken in Zuid-Afghanistan zien. Als
ergens in dat gebied een gewonde of dode
valt, weet Pieternel het direct. Dus als er
vier Nederlandse gewonden vallen als hun
voertuig in de buurt van Deh Rawod in de
provincie Uruzgan op een bermbom rijdt,
-is de kapitein direct op de hoogte.
Van huis uit is ze psychiatrisch en alge
meen verpleegkundige. Zeven jaar geleden
zocht Pieternel (51) een nieuwe uitdaging.
Dat werd Defensie. In Kandahar coördi
neert ze alle medische evacuaties.
Eén van de vier Nederlandse militairen, is
ernstig gewond. Hij kan niet meer verder
werken in Afghanistan. In zo'n situatie
wordt hij gerepatrieerd naar zijn thuis
land. Nederland maakte daarover afspra
ken met de Britse luchtmacht, die regelma
tig met gewonden naar de Engelse lucht-
Foto 1: Militair verpleegkundige Kirsten
(rechts) overlegt met veldtroepen.
Foto 2: Een gewonde soldaat wordt vervoerd
met de Black Hawk-helikopter.
Foto 3: Gewonde militairen, klaar voor repa
triëring naar Nederland.
Foto 4: Een vader bezoekt zijn gewonde kind
in het veldhospitaal op de vliegbasis.
foto's Cynthia Boll/GPD
lenchirurgie gespecialiseerde arts mee kan
maken. „Het is interessant en leerzaam."
Ralph en zijn collega's lokaliseren de bloe
ding en weten die na uren opereren te re
pareren. De marinier zal het overleven, zo
is de verwachting. Of de Amerikaan werke
lijk zal herstellen, blijft voor de medici gis
sen. Zelden horen ze hoe het een patiënt
later is vergaan.
Want zo snel als patiënten worden opge
nomen, zo snel worden ze ook weer ont-
J slagen. Niet omdat ze beter zijn, vaak volgt
nog een langdurige behandeling elders,
maar omdat de capaciteit van het zieken-
huis gering is. Na de operatiekamer wor
den de patiënten naar de mini-intensive-
careafdeling (vijf bedden) gereden. Als ze
voldoende zijn opgeknapt, gaan ze naar de
reguliere verpleegafdeling.
Sergeant-majoor Wim is daar een van de
drie Nederlandse verpleegkundigen. Deze
dienst heeft hij het druk. De dag ervoor is
een Afghaans gezin met drie kinderen op
een geïmproviseerd explosief gereden. Eén
zoon overleed in het ziekenhuis, de bom
rukte de rechterarm van zijn broertje af en
hun zusje, een peuter in rood-wit noppen
jurkje, is van top tot teen bedekt met
scherfwonden. De moeder liep ernstig
buikletsel op en raakte beide ogen kwijt.
Ze is overgebracht naar een ziekenhuis dat
over een oogspecialist beschikt. De vader
bleef ongedeerd. Bij het zien van al die el
lende zet Wim zijn verstand 'op de auto
matische piloot'. „Misschien dat ik er later
last van krijg, maar nu nog niet."
Wim ververst het verband dat om het
stompje van het Afghaanse jochie zit. Het
kind huilt van de pijn en roept om zijn va
der. In plaats daarvan komt een oom met
islamitische gebedskralen in de hand. Met
een stuk tissue veegt hij de tranen weg
voordat hij teruggaat naar de kleine ruimte
naast de verpleegafdeling. Daar maakt hij
zich met andere mannelijke familieleden
op voor het middaggebed. Als de jongen
voor het eerst ziet wat er van zijn arm is
overgebleven, is hij alleen. Hij kijkt. En
kijkt nog een keer. Lijkt te berusten in zijn
lot. Van een afstandje kijkt een Canadese
militair met ingehouden tranen naar het
hartverscheurende tafereel.
Wim zucht en fluistert dat hij zelf twee
kinderen heeft. „In Nederland wordt er in
zo'n geval een mooie prothese gemaakt.
Maar waar haalt hij die hier vandaan? En
wie betaalt dat dan?"
reageren?
spectrum@wegener.nl
