spectrum IO
'De stillen moet je
in de gaten houden'
'Het verstand op
MEDISCHE
HULP OP
VLIEGENDE AMBULANCE:
VELDHOSPITAAL
lm /B devac!", klinkt het
I I door de portofoon.
I m# I Hoewel sergeant der
■JL. JL eerste klasse Kirsten
die boodschap de afgelopen maanden al
vaak heeft gehoord, komt de melding voor
een medische evacuatie iedere keer toch
weer onverwacht. In haar zandkleurige
vliegersoverall rent ze met haar Ameri
kaanse collega's naar de gereedstaande
Black Hawk-helikopter. Daar heeft ze haar
uitrusting - scherfvest, vliegerhelm en me
dische tas - bij het begin van haar 24 uurs-
dienst al neergezet.
Zaterdag 2 januari 2010
cB
Afgerukte ledematen, scherfwonden, verbrijzelde botten: voor
Nederlandse medici in Afghanistan zijn de gruwelen van een oorlog
alledaagse praktijk. Gewonde militairen moeten het veld uit, in een
veldhospitaal worden geopereerd en indien nodig gerepatrieerd.
De drie stadia van de medische wereld op vliegbasis Kandahar, door
de ogen van Nederlands personeel. „Misschien dat ik er later last van
krijg, maar nu niet."
door Hanneke Keultjes
edevac! Medevac! Me-
Kirsten (27) is als algemeen militair ver
pleegkundige bezig met haar tweede uit
zending in Afghanistan. Dit keer is ze ge
stationeerd op de vliegbasis Kandahar. Ze
werkt er afwisselend op de bloedbank, de
huisartsenpost en in het militair hospitaal.
Daarnaast vliegt ze mee met de Amerikaan
se helikopters - vliegende ambulances -
die gewonde en overleden militairen uit
'het veld' halen. Vrijwillig. Ze volgde er in
de VS een speciale training voor. Gewoon,
omdat ze het een uitdaging vindt.
Het verschil met vliegbasis Woensdrecht,
waar ze normaal gesproken werkt, is
groot. Om niet te zeggen gigantisch. „Hier
trainen we al die jaren voor. In Afghanis
tan vallen al die puzzelstukjes op hun plek.
Vooral op de vliegende ambulance kan ik
me ultiem nuttig maken. Ik zie wonden
die ik nog nooit eerder zag: schotwonden,
scherfwonden. Patiënten die er soms heel
M
slecht aan toe zijn. De stillen moet je in de
gaten houden, met de schreeuwers komt
het wel goed."
De Black Hawk vliegt ruim een half uur in
westelijke richting. Een tweede helikopter,
de zogenaamde chase, vliegt standaard
mee om eventuele aanvallen op de heli
met het rode kruis op de schuifdeur af te
slaan. De medische helikopter landt op de
vooruitgeschoven Amerikaanse post Price
in de provincie Helmand. Daar wordt een
Afghaanse militair opgehaald. De onfor
tuinlijke soldaat heeft zijn schouder gebro
ken en wordt voor behandeling overge
bracht naar het Afghaanse ziekenhuis op
het kamp van het Afghaanse leger naast
Kandahar Airfield. De man loopt zelf naar
de helikopter. Kirsten hoeft alleen een in
jectie morfine te geven tegen de pijn.
Deze vlucht geen bloederige scènes of mili
tairen die schreeuwen van de pijn. Dat is
wel eens anders. Kirsten beleefde al veel
spannende momenten. Zoals die keer dat
de helikopter landde terwijl een vuurge
vecht tussen Amerikaanse militairen en ta-
libanstrijders in volle gang was. De Black
Hawk stond al op de grond en Kirsten, on
wetend welk gevaar er op de grond loerde,
was al uit de helikopter gesprongen toen
een Amerikaanse militair haar met handge
baren duidelijk maakte dat ze zo snel mo
gelijk weg moest. De Black Hawk bleek
een schietschijf. „Nou, dan gaat je adrenali
ne wel stromen, hoor. Als ik dan op de
huisartsenpost weer schimmelvoeten zie,
moet ik wel even omschakelen."
Helderrood bloed wordt door
de plastic tube gezogen. De
beker waarop de drain is
aangesloten, loopt met dui
zelingwekkende snelheid
vol. De Amerikaanse marinier - met open
gesperde borstkas, het kloppende hart
zichtbaar achter de ribben, op de operatie
tafel - bloedt in hoog tempo leeg. Het
koortsachtig werkend chirurgisch team dat
door de sobere operatiekamer krioelt, pro
beert de oorsprong van de bloeding zo
snel mogelijk te vinden én te repareren.
In de indeling van veldhospitalen is het
role 3-militair ziekenhuis de meest geavan
ceerde. Het beschikt als een van de weini-
gen in de regio Zuid-Afghanistan over een
CT-scan, die onzichtbare verwondingen
zichtbaar kan maken. Voor gewonden die
stabiel zijn, is de tot 'Scandahar' omge
doopte CT-scanruimte bij binnenkomst in
het ziekenhuis de eerste stop. Slachtoffers
die in slechte staat zijn, worden meteen
naar de OK gereden.
De artsen en verpleegkundigen, een inter
nationaal team dat is samengesteld uit ver
schillende nationaliteiten, beleefden een
zinderende zomer. En dat lag niet alleen
aan de hoge temperaturen. Nooit eerder
sinds de oprichting in 2003 was het zó
druk in het hospitaal. Cijfers wil de Cana
dese leiding niet geven, maar was het in
juli nog twee keer zo druk als normaal, in
augustus kwamen er drie keer meer ge
wonden binnen dan gebruikelijk in die
maand.
Het werk in een militair hospitaal is voor
het personeel een voortdurende uitdaging.
Slachtoffers komen direct uit het veld en
verkeren in slechte toestand of komen van
een kleiner veldhospitaal in Zuid-Afghanis
tan. Daar richten de artsen zich op levens
reddende operaties. De rest mogen de chi
rurgen in Kandahar opknappen.
De Amerikaanse marinier had pech toen
hij een dag eerder op een bermbom reed,
nu heeft hij geluk dat hij in dit ziekenhuis
is terechtgekomen. Het role 3 op Kandahar
Airfield biedt the best care anywhere, zoals
op de betonnemmuren rond het zieken
huis staat geschreven. Hier heeft hij de bes
te kans om zijn ernstige verwondingen te
overleven.
Luitenant-kolonel Ralph is een van de chi
rurgen aan zijn operatietafel. Voor een pe
riode van twee maanden heeft hij zijn OK
in Enschede verruild voor die in Kanda
har. Eerder werkte hij in het role 2-zieken-
huis op Kamp Holland. Het werk in Afgha
nistan is het heftigste wat een in ongeval-
