7 spectrum
een blinde monarch
I
is
T
'Hij is wellicht een pragmaticus.
Maar pragmatici winnen
alleen veldslagen, geen oorlogen'
Zaterdag 2 januari 2010
S A R K O Z Y
Hij is waarschijnlijk de klein
ste president die Frankrijk
ooit had, maar Nicolas Sar-
kozy is niet van plan als zo
danig de geschiedenis in te
gaan. Hij veroverde tweeëneenhalf jaar ge
leden het Elysée Paleis met 490 verkie
zingsbeloftes. En wat er sindsdien ook van
Sarkozy gezegd kan worden, hij heeft niet
stilgezeten. Hij wisselde van vrouw. Red
de, in eigen ogen, de wereldeconomie. Hij
gaf, nog steeds in eigen ogen, Barack Oba-
ma milieules en beëindigde de oorlog in
Georgië. Hij hervormde universiteiten en
bouwde gevangenissen. Hij verwierp de
boerka en haalde immigrantendochters in
het kabinet.
Sarkozy was zo hyperactief, dat hij geen
tijd had zich te laten inenten tegen de
griep. Zijn vrouw zou misschien, suggereer
de een krant, de elektronische armband
van Roman Polanski kunnen kopen. Dan.
zou ze in elk geval weten waar hij uithing.
In de voorbije jaren heeft Sarkozy een aan
tal bijnamen verworven. 'Meneer Groen'
dankt hij aan zijn plotselinge liefde voor
het milieu. 'SuperSarko' duidt op zijn bo
venmenselijke energie. 'OmniPresident'
slaat op zijn vermogen overal tegelijk te
zijn. Jammer alleen, voor de president, dat
alle bijnamen zijn bedacht door het satiri
sche weekblad Le Canard enchainé.
Zelden heeft de Vijfde Republiek een presi
dent gehad die zo impopulair is. Zijn bier
drinkende voorganger, Jacques Chirac, had
ook problemen met het volk. Tegen het
einde van zijn twaalfjarige bewind werd
hij verguisd. Maar sinds de wisseling in het
Elysée Paleis, is de opmars van Chirac in
de peilingen niet meer te stuiten. „Jacques
Chirac was totaal anders dan Nicolas Sarko
zy", zegt Vincent Tiberj, een politicoloog
bij de topuniversiteit Science Po. „Dat is
zijn grootste voordeel."
Sarkozy was de eerste president die zijn
persoonlijke leven etaleerde. Een patiënt
kan nu gewoon bij de tandarts de naaktfo
to's bekijken van de presidentsvrouw, het
voormalige model Carla Bruni. Dat is niet
alleen ongehoord in Frankrijk, het is ook
ongeciviliseerd. President Franqois Mitter
rand hield er twee maitresses op na en Jac
ques Chirac had naar eigen zeggen een 're
delijk' geslachtsleven, maar zij hielden hun
gezicht in de plooi.
Zoals hij Carla Bruni en de twee honden
etaleert, doet 'Sarko' ook zichzelf in de ver
koop. Het hem sympathieke weekblad Pa
ris Match publiceerde in 2007 foto's van
een Sarko-in-zwembroek, waarop vetrolle
tjes vakkundig waren weggesneden. Dat
laatste was in elk geval bij Carla Bruni niet
nodig, observeerde een commentator. De
Belgische televisie rapporteerde in septem
ber dat de spindoctors van Sarkozy altijd
proberen de president te omringen met ul
tra-kleine mensjes als hij een officieel be
zoek brengt aan fabriek.of winkelcentrum.
Dan lijkt het staatshoofd een hoofdje gro
ter.
Het Elysée Paleis kwalificeerde de reporta
ge als 'absurd en grotesk'. Maar twee maan
den later drukte de pro-Sarkozy-krant Le
Figaro een fotomontage af waarop Sarkozy
even groot leek als de Amerikaanse reus
Barack Obama.
Nooit eerder ook had Frankrijk een presi
dent die zijn premier als 'assistent' en de
ministers als 'managers' bestempelde. De
regering wikt, Sarkozy beschikt.
Fransen verwachten waardigheid en onpar
tijdigheid van hun president, een zekere
gereserveerdheid ook. Ze verwachten niet
dat het staatshoofd zelf met vakbondslei
ders onderhandelt.
Franqois Bayrou, de milde leider van het
politieke midden, schreef een boek over
de president, dat hij de titel Machtsmis
bruik meegaf Hij omschreef het Frankrijk
van Sarkozy als een 'egocratie' en refereer
de aan de president als 'een blinde mo
narch' en 'een barbaars kind dat gelooft
dat het oppermachtig is en dat de wereld
in zijn handen ligt'.
Maar de voornaamste reden voor Sarko-
zy's impopulariteit ligt in zijn inefficiëntie
en zijn inconsistentie, wat een onvermijde
lijk bijproduct is van opportunisme. Sarko
zy is iemand die gemakkelijk uit de heup
schiet, maar zelden raak.
Het Brusselse Thomas More Institute, een
denktank, houdt bij of hij zijn 490 verkie
zingsbeloftes nakomt. Na tweeëneenhalf
jaar 'Sarko', zo concludeerde het instituut,
had de president actie ondernomen op 80
procent van de beloftes. Niet slecht. Al
leen, in de meeste gevallen hadden die ac
ties tot niets geleid.
Veel Fransen voelen dat aan hun water.
Bij zijn aantreden beval Sarkozy dat van
elke twee ambtenaren die met pensioen
gingen, er maar één zou worden vervan
gen. Hij hield vast aan dat beleid, dat het
land 500 miljoen euro aan bezuinigingen
opleverde. Maar dat geld raakte hij in één
klap weer kwijt toen hij in een opwelling
alle reclame op de publieke televisie ver
bood.
Sarko kwam aan de macht met een ode
aan de Angelsaksische economie, waar
Frankrijk veel van kon leren. Begin decem
ber, ruim twee jaar later, sprak hij: „Ik wil
dat de wereld de zege ziet van het Europe
se model, dat niets van doen heeft met de
excessen van het Angelsaksische financiële
kapitalisme."
Het is moeilijk het fenomeen Sarkozy te
duiden. Soms leent hij de kleren van de ul
trarechtse Le Pen met een tirade tegen im
migranten, dan weer benoemt hij twee im
migrantendochters in zijn regering. Hij
wierp zich op als de ultieme verdediger
van de muziekindustrie, met een wetsvoor
stel dat de internetverbinding zou verbre
ken van mensen die illegaal downloaden.
Maar dat voorstel bleek in strijd met de
Grondwet en moest danig worden afge
slankt.
De ultieme vernedering kwam toen Le
Canard enchainé onthulde dat een hele
afdeling in het Elysée Paleis zich onledig
hield met het illegaal kopiëren van een
voor Nicolas Sarkozy lovende documentai
re. De illegale kopieën werden aan bezoe
kers meegegeven.
Die obsessie met zichzelf valt slecht. Sinds
zijn aantreden liet Sarkozy gemiddeld elke
twee dagen een opiniepeiling houden om
te zien hoe hij het doet bij het gepeupel.
In 2008 kostte dat de fiscus 3,28 miljoen eu
ro, maar een poging van de Assemblée Na
tionale daar een onderzoek naar te laten
doen, werd geblokkeerd door de pro-Sar-
kozy-voorzitter van het parlement.
Een van de problemen die het Thomas
More Institute signaleerde, was dat Sarko-
zy's initiatieven slecht waren doordacht en
voorbereid. Soms bleef de schade beperkt
tot het imago. In november kondigde Sar
kozy in een opwelling van daadkracht aan
dat de linkse schrijver Albert Camus pos
tuum geëerd zou worden door zijn lijk
over te brengen naar het Panthéon, waar
alle grote Fransen liggen. Alleen was hij
vergeten de dochter van Camus te bellen,
die 'ernstige twijfels' had. „Ik denk niet dat
Albert Camus hulp nodig heeft van Sarko
zy", hoonde Olivier Todd, de biograaf van
Camus. „Ik denk eerder dat Sarkozy hulp
nodig heeft van een intellectueel."
In een rede begin december 2009 roemde
Sarkozy zichzelf als een president die elke
belofte had ingelost, als gevolg waarvan
Frankrijk aan de crisis was ontkomen.
„Laten we om ons heen kijken en enkele
conclusies trekken", sprak hij zelfgenoeg
zaam. „De crisis richt een ravage aan in
Amerika, in Japan is er deflatie, Engeland
en Spanje zijn ingestort, terwijl bij onze
Duitse vrienden de recessie twee keer zo
erg is als hier. En dan zwijg ik nog over IJs
land, dat vrijwel failliet is."
Economen hadden weinig moeite Sarko te
corrigeren. Ja, Engeland en IJsland waren
er erger aan toe, maar dat was omdat de fi
nanciële sector daar veel groter was. Span
je had problemen omdat de economie af
hankelijker was van de bouw. Duitsland
kromp meer, omdat het ook veel meer uit
voer.
Nicolas Sarkozy, zeggen critici, is een slim
me tacticus. Hij paait links door te zwijgen
over de pedofiele escapades van Roman
Polanski en door de socialistische goeroe
Jack Lang als boodschapper in te huren.
En net als hij zijn rechtse gehoor dreigt te
verliezen, komt er een tirade tegen de boer
ka.
Maar een strateeg? „Sarkozy is misschien
een pragmaticus", zei Jean-Thomas
Lesueur van het Thomas More Instituut.
„Maar pragmatici winnen alleen veldsla
gen, geen oorlogen."
reageren?
spectrum@wegener.nl
