Jan Jaap gaat uit van de grap
G
Jan Jaap van der Wal verzorgt dit
jaar voor de tweede maal de
oudejaarsconference. Op
31 december neemt hij op tv het
afgelopen jaar door. Het wordt een
combinatie van zware verhalen en
luchtige grappen,
door Mike Peek
r*m
m media@wegener.nl J media
j| 024-3650570
lSS.1 Donderdag 24 december 2009
Jan Jaap van der Wal.
foto David van Dam
Hoewel Jan'Jaap van
der Wal zijn eerste
oudejaarsconferen
ce, Onderbewust uit
2007, een heel goed
theaterprogramma
vond, was hij minder tevreden
over de vertaalslag naar televisie:
„Er zat een duidelijke lijn in de
voorstelling, maar als je op
oudejaarsavond halverwege inscha
kelde, kon je het moeilijk volgen."
Daar is dit jaar beter rekening mee
gehouden. Voor de vorm van Lek
ker hard lachen met oliebollen heeft
Van der Wal zich laten inspireren
door Roem, een boek van Daniel
Kehlman: „Dat bestaat uit negen
losse verhalen, maar in ieder ver
haal komt wel iets van het vorige
terug. Zo heb ik de oudejaarsconfe
rence ook opgebouwd. Voor de
goede verstaander hebben de grap
pen die ik vertel wel met elkaar te
maken, maar het zijn vooral losse
blokken. Daardoor kun je op televi
sie makkelijker instappen."
Gevraagd naar hét beeld of verhaal
van 2009, denkt Van der Wal lang
na. Hij komt uit bij de aanslag op
Koninginnedag. „De politieagente
die als eerste bij de auto van Karst
T. aankwam, zei in een interview
dat ze vooral boos was, omdat de
mooie dag werd verstoord. Dat is
ergens wel ontroerend, want het
geeft het beeld van een idyllisch
land waar dat soort dingen nooit
gebeuren. Maar dat is Nederland
niet meer. We zijn een grote spe
ler in de wereld aan het worden
en het is naïef te denken dat we
daar niet de lasten van zullen on
dervinden. Ook bij ons zullen er
aanslagen plaatsvinden en mensen
doordraaien. Daar moeten we ons
bij neerleggen."
Op andere vlakken is de naïviteit
al aan het verdwijnen, ziet Van der
Wal. „Ik denk dat de val van DSB
heel goed is geweest. Mensen snap
pen nu dat meer dan 6 procent
rente wel kan, maar dat je dan in
een gevaarlijke constructie terecht
komt. Er vindt een soort normali
sering plaats. Je zet je geld niet
meer zomaar op een internetbank
uit IJsland of Wognum."
Een belangrijk thema in de
oudejaarsconference is de tendens
dat iedereen elkaar nadoet. Een
tendens die volgens Van der Wal
gevoed wordt doordat jonge men
sen nauwelijks de tijd krijgen dro
men, talenten en ambities te ont
wikkelen. „Programma's als Idols
suggereren dat je er binnen twee
maanden moet staan, omdat je er
anders naast zit. Maar dat is hele
maal niet zo. Ik ben al tien jaar be
zig en pas nu voel ik me helemaal
op mijn plaats. Als je die tijd niet
krijgt, is het logisch dat je naar an
deren kijkt, in plaats van naar je
zelf"
Ook aan de programmering van
theaters merkt de cabaretier dat
'soundmixen' populair blijft. „An
nie Schmidt moet postuum nog
flink binnenlopen. ]e ziet alleen
maar voorstellingen als la Zuster,
Nee Zuster. En Albert Verlinde is
vast al bezig met een musical over
Ramses Shaffy. Theaters klagen
dat ze weinig jonge mensen trek
ken, maar dat is logisch als je al
leen dat soort voorstellingen aan
biedt. Laat het nou eens over deze
tijd gaan, joh."
Dat is aan Van der Wal wel toever
trouwd. Die ene politicus waar ie
dereen altijd over praat, ontbreekt
natuurlijk niet. „Ook Wilders
heeft goed gekeken naar anderen
om te zien wat werkt en wat niet.
Daarom maakt hij geen fouten.
Hij gebruikt retoriek om steeds ri
diculere dingen te zeggen."
Van der Wal gelooft echter niet
dat Wilders over tien jaar nog een
prominent figuur is. „Hij komt
nooit met concrete voorstellen,
omdat hij weet dat hij daar op afge
rekend wordt. Maar dat kan hij
niet eeuwig volhouden. Ik denk
dat de democratie in Nederland
nog wel net zo sterk is dat we dat
niet accepteren." Daarmee is niet
gezegd dat hij voor de toekomst
rustiger politiek vaarwater ver
wacht. „De tegenstem is altijd po
pulair geweest en Wilders schept
misschien wel een klimaat voor
nóg extremere figuren. Dan wordt
het echt eng."
Van der Wal schuwt de zware ver
halen bepaald niet, toch voelt zijn
tweede oudejaarsconference wat
luchtiger aan dan de eerste. „Het
lijkt misschien niet altijd zo, maar
het uitgangspunt voor alles wat ik
vertel, is de grap."
Jan Jaap van der Wal: lekker hard
lachen met oliebollen, 31 decem
ber, Nederland 1, 22.05 uur.
Reageren?
redactie.media@wegener.nl
IIS' Ijlfl
f®si mi
BAANTJER
in de serie Heimwee TV worden elke week
tv-series uit het verleden belicht die de
geur van nostalgie ademen.
foto GPD
een slopender baan
dan die van tv-recher-
cheur. Maigret, Morse,
Frost, der Kommissar
en De Cock: ze krij
gen geen rust van hun fans. Ook
niet nadat ze al jaren geleden hun
laatste moord opgelost hebben en
hun allerlaatste glas rode wijn, gro
te pint ale, schnapps of cognacje
thuis achterover hebben geslagen.
Steeds moeten de kijkbuismoord-
oplossers op herhaling. Opnieuw
de pijp in de mond stoppen, een
cryptogram oplossen, een vet
broodje met ketchup in de mond
proppen of proberen een ouder
wets hoedje in een keer aan de
haak van de kapstok in het politie
bureau te gooien.
De Cock met ceeoooceekaa. Zo
hoorde van 1995 tot 2006 zowat
heel Nederland Piet Romer zich in
de politieserie Baantjer voorstellen
als de wat knorrige, inspecteur die
Amsterdam moordvrij probeerde
te maken.
Baantjer was een van de populair
ste tv-series in Nederland.Oer-
Hollands was het. Geen wilde ach
tervolgingen in snelle auto's
schokkende scènes met bloederig
geweld en bijtende dialogen, zoals
je in Amerikaanse misdaadseries
ziet. Evenmin subtiele plots, waar
bij de kijker uit geraffineerd ge
monteerde shots zijn juiste conclu
sies meent te kunnen trekken. De
Cock is geen master of suspense.
Misdaad verwart, schopt de goede
orde in de war. Daar houden wij
Nederlanders niet van. Wij zijn ge
steld op overzichtelijkheid en net
te stoepen, niet op gerotzooi en lij
ken op straat. Baantjer speelt daar
handig op in. Hoe verwarrend de
moord ook is, die aan het begin
van de uitzending wordt j
De Cock en zijn hulpje Vledder
lossen via een overzichtelijk aantal
rituelen elke misdaad op.
Het mooiste van Baantjer vond ik
altijd de slotscène. Hollandser kon
het niet. Aan de ronde eettafel bij
De Cock thuis, legt de rechercheur
aan zijn goeiige en meelevende
vrouw uit waarom en hoe de da
der de moord heeft gepleegd. On
der het schemerlicht van de lamp
boven de tafel knusjes nippend
van een glaasje cognac en hap
pend van een blokje kaas, een plak
je worst of een bitterballetje. De
opgeluchte kijker wordt nog een
laatste slotbeeld van Amsterdam
in nachtelijke rust gegund, waarbij
de mondharmonica van Toots
Tielemans alle spanning weg
blaast. 'Oogjes dicht, snaveltjes
toe'. Baantjer, het was net de Fabel
tjeskrant, maar dan voor volwasse
nen. Ray Simoen
