Hoe was 2009. hoe vj
barometer
12
Dré de Jong
Smaak-catering
Jan Pollemans
Supermarkten
Rob Franken
ROC West-Brabant
Boelo Tigchelaar
Autobedrijf
Lilliane van der Ha
Agrariër
Geert v.d. Horst
Rabobank
W illem J onkmans
DTZ Zadelhoff
Henk v. Koeveringe
De Roompot
Paul Nijskens
Rewin
Chris Rutten
Kamer van Koophandel
Chris van Loon I
De Unie
David Luteijn
BZW Zeeland
In de laatste Ondernemer van het jaar hoort natuurlijk een terug
blik. Hoe was 2009, gezien door de bril van een aantal experts op
hun eigen gebied. Als je dan terugkijkt, in dit geval op een crisisjaar
dat in onze herinnering zijn weerga niet kent, willen we ook weten of
we het ergste gehad hebben, wat ons nog te wachten staat, kortom,
hoe 2010 wordt. De experts, die maandelijks hun bijdrage leveren aan
de economische barometer, kijken terug op 2009 en blikken vooruit
op 2010.
Willem Jonkmans
Levensduur gebouwen verlengen
2009: Vanuit het commerciële vast
goed perspectief heeft West-Brabant
het ten opzichte van de rest van Ne
derland niet slecht gedaan. In de reor-
ganisatiedrang heeft een aantal bedrij
ven voor West-Brabant gekozen. Dat
neemt niet weg dat het ook hier min
der was dan in voorgaande goede ja
ren. Niettemin zit naar mijn oordeel
West-Brabant nog steeds per saldo
aan de goede kant van de streep.
2010: De signalen vanuit de wereld
wijde economie laten een voorzich
tig herstel zien. De vraag is: wanneer
pakken we het op in West-Brabant?
Er liggen veel kansen. Als de
HSL-trein eindelijk gaat rijden moe
ten de plannen in Breda gereed zijn.
Er moet een reden zijn om naar Bre
da te komen. Er moet een gevarieerd
aanbod voor bedrijven en woningzoe
kende zijn. Ook het bedrijfsleven
staat voor belangrijke uitdagingen.
De olievoorraden in de wereld slin
ken. Maar ook andere grondstoffen-
voorraden zoals koper en cement
worden schaars. Er moeten kantoor-
en bedrijfsgebouwen worden ontwik
keld. die zelf hun energie opwekken.
Gebouwen moeten zo worden ge
bouwd dat elk onderdeel aan het ein
de van de levensduur eenvoudig op
nieuw als grondstof gebruikt kan wor
den. De levensduur van oude gebou
wen moeten worden verlengd. Hoog
waardige technieken moeten worden
toegepast bij sloop van oude gebou
wen, zodat ook deze weer een goede
kwaliteit grondstof oplevert. Kortom,
er liggen legio mogelijkheden.
Een gevolg van de bankcrisis is waar
schijnlijk dat bedrijven meer eigen
vermogen moeten inbrengen bij de fi
nanciering van projecten. Zij, die ei
genaar zijn van afgeschreven grond
stoffen',-hebben een vermogen in han
den, dat zij hiervoor kunnen aanwen
den. Kapitaal dat normaal gesproken
wordt vernietigd. Pakken we de uit
dagingen snel op, dan zal 2010 de eer
ste aanzet zijn naar verder econo
misch herstel.
Jan Pollemans
Nieuwe kansen
Het jaar 2009 was een rumoerig jaar
waar de trend thuis lekker eten een
énorme vlucht heeft genomen. Dat
was voor de foodsector geen slechte
ontwikkeling, de besteding in de su
permarkt stond, ondanks de economi
sche crisis niet schrikbarend onder
druk. Het toekomstperspectief voor
2010 zal zijn dat de omzet stagneert
maar dat door de fusies in supermarkt-
Guust Verpaalen
Consultant
land een enorme herschikking van
vestigingspunten zal plaatsvinden.
Voor de consument zal er voordeel
te halen zijn door verhoogde en ver
anderde concurrentie. De onderne
mers kunnen door herpositionering
van hun bedrijf veel inkoopvoordeel
halen waardoor dat men meer rende
ment kan genereren. Ondanks econo
mische crisis biedt ook 2010 veel
nieuwe kansen. Het jaar 2010 wordt
een enorme uitdaging met veel win-
kansen voor ondernemers en consu
menten
David Luteijn
Tussen hoop en vrees
De belangrijkste vraag die velen be
zighoudt is of 2009 als het dieptepunt
van de grote economische crisis aan
begin van 21e eeuw kan worden be
schouwd. Met andere woorden zal
het voorzichtig herstel in vele secto
ren zich in 2010 doorzetten of moe
ten we nog een nieuwe dip verwach
ten. Ik deel de mening van veel eco
nomen die, na korte opleving toch
nog een nieuwe terugslag verwach
ten, voordat het definitieve herstel in
treedt. We hebben het dan over de
veel genoemde W-herstelcurve.
Reden daarvoor is dat huidige herstel
vooral drijft op fors hogere over
heids- uitgaven/investeringen en het
opleven van de export. In de komen
de jaren zal de overheid zeker gas
moeten terugnemen en zelfs de lasten
moeten verhogen om de overheidsfi
nanciën weer meer in balans te breng
en. De export krijgt vooral te maken
met een dure euro en zwakke dollar.
Belangrijke drijvende krachten rich
ting economische hergroei zijn onder
meer de lage inflatie, de handhaving
van de koopkracht bij de consument
en de noodzaak om de investeringen
in onze infrastructuur en zeker ook
in de woningbouw snel op te voeren.
Belangrijk is daarbij dat er voldoende
verantwoord geprijsde kredietlijnen
van de banken beschikbaar blijven
voor investeringen door de bedrij
ven. Ook in Zeeland heeft de econo
mische crisis zich flink doen voelen.
Bij de havengerelateerde bedrijven,
de chemische industrie en de bouw.
En zeker ook bij veel kleinere toele
verende: bèdrij ven. De zich aandie
nende krimp van de bevolking in en
kele gebieden zullen we in komende
jaren krachtig moeten bestrijden via
een forse promotiecampagne om
mensen en bedrijven naar Zeeland te
halen. En door te durven investeren
in met name industrie, toerisme en in
frastructuur. En in echte samenwer
king door publieke en private par-
Joris Jansen
Auberge Des Moules §$||f 1
tijen op Zeeuws niveau. Het wordt
de hoogste tijd dat vooral de bestuur
ders de bruggen en tunnels in Zee
land echt gaan gebruiken om 'eiland-
denken' in te ruilen voor krachtige
presentatie van een Zeeuws gezicht
in de wereld om ons heen.
Paul Nijskens
Voldoende lichtpunten in West-Brabant
Op nationale en mondiale schaal is
nog steeds geen opleving van de eco
nomie waar te nemen. Eerder is spra
ke van een stabilisatie op een structu
reel lager niveau. Dankzij grootscha
lig overheidsoptreden lijkt de dramati
sche val een halt toegeroepen. In het
koopgedrag van consumenten en de
investeringsbereidheid van bedrijven
zien We echter nog geen sterke verbe
tering. De grote vraag is dan waar de
zo vurig gewenste economische groei
vandaan moet komen. De overheid is
ver door haar middplen heen en zal
in 2010 de tengels-weer gaan aantrek
ken. Ook van banken verwacht ik op
korte termijn geen grote stimulans.
Het buitenland tenslotte levert posi
tief nieuws op. Vooral Zuidoost Azië
zorgt voor een opleving van de we
reldhandel.
Ook voor West-Brabant zie ik vol
doende lichtpunten. Zo gaan de be
drijven in 2010 profiteren van de
scherpe kostenbesparingen die veel
bedrijven het afgelopen jaar hebben
toegepast. Bedrijven die hun distribu
tiecentra samenvoegen of kiezen
voor Benelux- kantoren in West-Bra
bant zorgen er voor dat er hier nog
bedrijven bij komen en niet alleen
dat er bedrijven krimpen, sluiten of
vertrekken. Belangrijke constatering
is dat bedrijven, overheid en onder
wijs gezamenlijk gas geven op de
speerpunten procesindustrie, logistiek
en toerisme. In alle drie de sectoren is
sprake van extra dynamiek en
groeiende samenwerking. En met re
sultaat, want we hebben in 2009 ook
een paar hoofdprijzen binnengehaald:
West-Brabant is voor de tweede keer
op rij verkozen tot logistieke hotspot
van Nederland, het Logistiek Topin
stituut Dinalog is neergestreken in
Breda en na de verkiezing van Ber
gen op Zoom in 2007 is Breda in
2009 verkozen tot Beste Binnenstad.
Verder is er voor de maintenance sec
tor een ambitieus innovatieprogram
ma opgesteld. Ik verwacht dan ook
dat West-Brabant sterker uit de crisis
komt.
Dré de Jong
Productiviteit is toegenomen
Het economische klimaat is aan het
opwarmen. Afgelopen jaar heeft cle
ondernemer vaak voor hete vuren ge
staan. Het is dan ook van belang dat
er op kosten gelet wordt maar ook
op de relatie met de klanten. De gek
te die heeft toegeslagen valt in de ba
sis wel mee.
Onder de particulieren is nog vol
doende om de. bestedingen op peil te
houden en daardoor de economie te
stimuleren. Bedrijven zijn daarente
gen veel terughoudender. Zo zijn we
afgelopen jaar in een neerwaartse spi
raal terecht gekomen die nu alle tak
ken van bedrijven heeft geraakt. De
bouwsector en alles wat daar aan vast
zit heeft op dit moment het meeste te
verduren.
Dit zal dan ook in 2010 doorgaan en
als we over herstel mogen spreken
dan verwacht ik dat pas in de tweede
helft van 2010.
Het positieve aan deze periode is dat
we alle kosten weer eens goed onder
de loep hebben genomen en gezui
verd van onregelmatigheden. De pro
ductiviteit per werknemer is toegeno
men en het aanbod van goede arbeids
krachten is weer enigszins op peil.
