openstaande gulp
n/iuüiw.
ijl
cIjl
Vlaanderen versus
Nederland 10-8
II
'Vroeger was het V.P.R.O., toen werd het
VPRO en straks misschien wel vpro'
Mini-opfriscursus
Henk Verkuyl
Bij het los of aan elkaar schrijven gaat het erom of de woorden een
woordgroep of een samenstelling vormen. Een samenstelling is
een woord dat uit meerdere onderdelen bestaat (zoals deurbel). Een
woordgroep is een serie woorden die bij elkaar horen (zoals 'acade
misch ziekenhuis'). „Er is geen scherpe grens te trekken tussen wat
een woordgroep is en wat een samenstelling is", schrijft het Groene
Boekje. Het heeft zeventien pagina's nodig om de regels hierover uit
te leggen. Hier een aantal tips.
Door veelvuldig gebruik kunnen woorden 'aan elkaar groeien'.
Groene kool schrijf je los van elkaar, maar rodekool is één woord.
De betekenis kan bepalen of het één of twee woorden zijn. Bijvoor
beeld 'Hij kan even goed tekenen als ik', en 'Dat is evengoed waar'.
In samengestelde aardrijkskundige namen schrijf je het voorvoeg
sel (Noord, Oost) én de aardrijkskundige naam (Oost-Vlaanderen)
met hoofdletters met daartussen een koppelteken. Het noorden van
Oost-Vlaanderen is Noord-Oost-Vlaanderen. Het noordoosten van
Vlaanderen is Noordoost-Vlaanderen.
En verder: Als een woord een cijfer, losse letter of symbool bevat,
begint het verkleinwoord ervan met een apostrof. Dus: A4'tje, sms'
je, gsm'etje.
woensdag 16 december 2009
De derby der lage landen is vooral voor Belgen van
groot belang. Of het nu gaat om voetbal, de strijd
om een nieuwe K3-zangeres of het Groot Dictee
der Nederlandse Taal, het is voor Vlamingen altijd prettig
om die Ollanders te kunnen verslaan.
Ook Luc Panis kent die emoties, maar de Vlaamse win
naar van het vorige dictee vindt niet dat de strijd 'moet
worden overdreven'. De advocaat uit Dilbeek kreeg na
zijn overwinning vorig jaar - hij maakte 8 fouten bij een
gemiddelde van 34 - vaak de vraag voorgelegd: waarom
zijn die Belgen meer bedreven in de Nederlandse taal dan
Nederlanders?
„Ik denk dat het Belgische onderwijs meer aandacht heeft
voor spelling en schrijfvaardigheid. Op Nederlandse scho
len is meer aandacht voor spreekvaardigheid. Ik heb bij
mijn kinderen gemerkt dat zij nog altijd grondig Neder
landse les krijgen. Dat gold voor mij als kind ook. Ik zat
op dezelfde school als de huidige president van Europa,
Herman Van Rompuy.
Wij kregen les van je
zuïeten. Dat was dege
lijk onderwijs."
Volgens Luc Panis valt
de suprematie van Bel
gen bij het Dictee der
Nederlandse Taal mee.
De cijfers geven hem
gelijk. Als je 1990 niet
meetelt - toen deden
er nog geen Belgen
mee - hebben Neder-
land en België acht
tien keer tegen elkaar |_uc panjSj de winnaar van het Dic-
gestreden in het Gtoot ^ee van vorig jaar foto ANP
Dictee. Tien keer won
er een Belg, acht keer een Nederlander. In 2001 eindigden
drie Belgen op de eerste plaats. De tussenstand Vlaande-
ren-Nederland is voorlopig 10-8.
Volgens Koen Jaspaert, hoofddocent taalkunde aan de Ka
tholieke Universiteit van het Belgische Leuven, is het voor
al 'perceptie' dat Nederlanders slechter hun taal beheer
sen. „Het is onterecht om te beweren dat Belgen het beter
doen. Misschien klopt die stelling wel voor de beheersing
van spelling. Maar dat is slechts een klein, minder belang
rijk, leuk onderdeel van de taal waarmee je tv-spelletjes
kunt doen."
De universitair hoofddocent verwijst ook naar de histo
rie. „Vlamingen hebben hun standaardtaal vooral uit de
boeken moeten leren en zijn het daarna gaan spreken. De
Nederlanders gingen van spreken naar schrijven. Mis
schien dat Vlamingen daardoor beter kunnen spellen. Je
hoort ook dat Belgen in hun spreektaal dichter bij de
schrijfwijze blijven dan Nederlanders."
De Belg Geert Buelens, hoogleraar moderne Nederlandse
letterkunde aan de Universiteit Utrecht, heeft: nog een his
torische verklaring. „Voor Nederlanders is moedertaal van
zelfsprekend. Vlamingen hebben die meer moeten be
vechten. Ook in delen van de twintigste eeuw was het
Frans in Vlaanderen doorslaggevend."
Kennis van de Franse taal wordt vaak genoemd als reden
waarom Vlamingen beter spellen, al wordt volgens
oud-winnaar Panis dat voordeel snel kleiner. „Door de
laatste spellingswijziging van 2005 wordt in het Neder
lands minder gewerkt met een accent aigu. En die komt
in de Franse taal juist veel voor. Wij moeten als Belgen
dus echt oppassen."
kondigd dat hij een tekst wilde schrijven zon
der te veel moeilijke woorden, maar in begrij
pelijke taal die mensen dagelijks gebruiken.
„Heel verstandig", vindt Verkuyl. „Er zijn vol
doende gewone woorden die moeilijk zijn.
Daar kwam ik het afgelopen halfjaar weer
achter tijdens het herschrijven van een puz
zelwoordenboek. Sommige woorden hebben
een hele geschiedenis van spelling achter de
rug. Dat maakt het dictee leuk."
Verkuyl schrijft vanavond zelf ook mee voor
de buis, met een clubje vrienden. Hij kan
'vrij goed spellen', dus hij verwacht niet veel
fouten te maken.
„Iedereen vindt het vervelend om een woord
verkeerd te schrijven", denkt de hoogleraar.
„Taal is voor veel mensen belangrijker dan ze
willen toegeven. Als je een taalfout maakt,
voel je je een beetje dom. Het is vervelend
vanwege het sociale prestige dat ermee ge
paard gaat. Je schaamt je. Het is net alsof je
gulp openstaat."
Voor de liefhebbers:
Pernicieus betekent schadelijk. Tonsureren is het
scheren van de kruin bij monniken. En iemand die
larmoyant is, is oversentimenteel.
Het Groot Dictee der Nederlandse Taal wordt
vanavond vanaf 20.30 uur uitgezonden op
Nederland 1.
Philip Freriks.
foto GPD
