io I cold ci »es
'Een nieuw team draait
niet in het eigen
kringetje rond'
Peter R. de Vries besteedde zondag op tv aandacht aan een pas heropen
de cold case: de moord uit 1997 op een bejaard stel in Amsterdam. Prompt
meldde zich een man, maar zijn DNA bewees zijn onschuld. Cold cases
raken steeds vaker weer hot. Daders krijgen geen rust meer.
woensdag 9 december 2009
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
Zaak gesloten,
zaak geopend
Onderzoekster Ilse van Leiden stelt tevreden vast dat
de politie cold cases steeds professioneler benadert.
Er kan en mag ook steeds meer.
Ilse van Leiden van het Arnhemse Bureau Beke,
dat adviseert over en onderzoek doet naar veilig
heid en criminaliteit, schreef drie jaar geleden sa
men met haar baas Henk Ferwerda een studie
naar cold case-onderzoek in Nederland. Het duo telde
tussen 2000 en medio 2005 78 nieuwe onderzoeken
naar cold cases. Van die zaken is 35 procent alsnog op
gelost. „Dat had niemand verwacht, ook wij niet",
zegt Van Leiden nu.
In 2004 was er een piek met 28 onderzoeken. Een
wetswijziging in 2006 haalde de druk van de ketel: na
1988 gepleegde misdrijven waarvoor levenslang cel
staat, kunnen sindsdien niet meer verjaren.
„Wetgeving gaat op allerlei gebieden steeds verder",
constateert Van Leiden. „Ook over de toepassing van
nieuwe technieken moet de wetgever telkens beslis
sen. In hoeverre tast je bijvoorbeeld de privacy aan als
je ook DNA van familieleden mag gebruiken om een
verdachte op te sporen? En hoe ga je om met het feit
dat via DNA ook sekse en etniciteit kunnen worden
vastgesteld?"
Vroeger mocht alleen DNA van veroordeelden wor
den bewaard. Nu geldt dat ook al voor verdachten van
zware misdrijven. Van Leiden: „Wel zijn daar regels
aan gekoppeld. Zo moet iemand die niet langer ver
dacht is, weer verwijderd worden."
Zelfs onderzoek dat niet meteen tot een oplossing
leidt, blijkt vaak niet tevergeefs. De moord in 1986 op
het Arnhemse jongetje Arthur Ghuraroo is pas een he
le tijd na een hernieuwd onderzoek in 2005 opgelost.
Van Leiden: „In het verleden deed de gewone recher
che het er vaak een beetje bij. Maar steeds meer poli-
door Joep Trommelen illustratie Mark Reijntjens en Ben Vossenberg
Niets is zo frustrerend voor een recher
cheur als het niet kunnen oplossen
van een schokkende zaak als een
moord of een verdwijning. Zo'n on
derzoek komt dan op de stapel 'werk-
voorraad' en heet een cold case als er
écht geen schot meer in zit. De politie blijft echter
alert, want zo'n zaak laat geen agent koud.
De techniek schiet steeds vaker te hulp bij het weer
'opwarmen' van zo'n koude zaak. De meeste mensen
denken dan aan steeds vernuftiger DNA-onderzoek,
maar Bernhard lens van de politie in Utrecht wijst op
een aspect dat zeker zo belangrijk is: het mobiliseren
van het publiek, met gebruikmaking van alle beschik
bare media. „Want er wordt geen zaak opgelost zón
der het publiek."
Die interactie kan en moet beter, stelt Jens. In 2006
wasdat voor hem en een collega reden om de website
politieonderzoeken.nl te beginnen. „Daarop vragen
we: denk met ons mee, ook over cold cases. Ik geloof
in de wisdom of the crowds. Er is ontzaglijk veel kennis
onder het publiek."
Momenteel staan er zes zaken op de site, die beheerd
wordt door het Korps Landelijke Politie Diensten
(KLPD). Jens: „Het mobiliseren van het grote publiek
gebeurt in Nederland nog te weinig. Rechercheurs
zijn niet gewend om mensen mee te laten denken.
Realiseren niet dat dit heel veel kan opleveren. Maar
je bepaalt als rechercheur zelf wat je wel en niet op
zo'n site zet. Je beslist zelf bijvoorbeeld of je zaken die
alléén een dader kan weten, bekendmaakt. Dat is
vaak je laatste troef en het kan soms helpen als je die
openbaar maakt."
Volgens Jens 'is het publiek hartstikke bereid mee te
werken'. „Soms komen mensen zelfs met hele nieu
we hypothesen. Maar binnen de politie is de cul
tuuromslag nog gaande. De site wordt nog te weinig
gebruikt."
Jammer, want een aantal zaken is.de laatste drie jaar
al via het inschakelen van het publiek opgelost. Zoals
de moord op Ilona Nemeth. De toen 34-jarige Ne-
meth werd op 16 juli 2004 voor het laatst levend ge
zien. Een jaar later werd haar stoffelijk overschot ge
vonden. Dat gebeurde echter pas nadat de politie
bijna ten einde raad besloot een van de daderweten
schappen bekend te maken.
lens: „Bij daderwetenschap moet je denken
aan feiten als hoe iemand precies ver
moord is, iets wat alleen de dader kan
weten. Er stond na een verhaal in
de krant een getuige op die ons
uiteindelijk bij Ilona's graf
bracht."
De dader zit in Marokko de
rest van zijn leven in een cel.
De politie moet zich volgens
Jens realiseren dat het digita
le tijdperk ook het recherche
ren op z'n kop zet. „Via het
internet gaat nieuws tien
keer zo snel rond. Denk nou
niet dat jij het onderzoek vol
ledig in de hand hebt! Het ligt
zo op straat. Dat kan zowel in je
voor- als in je nadeel werken."
Volgens Jens staat de capaciteit bij
de politie constant onder druk. Zeker
in een tijd waarin de politiek weer over
bezuinigingen spreekt. „Als je veel hot cases
hebt, moet je die natuurlijk eerst doen. Ons cold
case team moet dan terecht rechercheurs afstaan. Ik
weet ook niet of het aantal heropende zaken toe
neemt. De techniek ontwikkelt zich snel, de mogelijk
heden zijn er. Maar het blijft een capaciteitskwestie."
Het Utrechtse team heeft een groot aantal zaken op
het oog 'waar we actief iets mee zouden willen of
kunnen', legt Jens uit. Het grootste verschil tussen
'hot' en 'cold' is volgens hem 'dat de factor tijd bij een
hot case je vijand is en bij een cold case je vriend'. „De
tijdsdruk is er bij een cold case niet meer. Omdat de
tijd nieuwe technieken en inzichten met zich mee
brengt, kan de tijd je vriend zijn."
Hij ervaart niet dat veel rechercheurs een hekel heb
ben aan het heropenen door anderen van 'hun' oude
onderzoek. „Uiteraard lost iedere rechercheur een
zaak het liefst zelf op. Iedereen doet zijn uiterste best
een zaak op te lossen, maar soms lukt dat gewoon
niet. Dan is het goed dat anderen te hulp komen. Dat
heeft niets met gekrenkte ego's te maken. Laat ande
ren er na verloop van tijd nog eens met andere ogen
naar kijken. Onder aan de streep ga je toch met z'n
allen voor de oplossing, dat is het enige dat telt."
