81 antibiotica voor dieren
Ziek door te
veel medicijnen
Vee krijgt vaak preventief
medicijnen toegediend.
Met het gevolg dat bacteriën
resistent worden voor anti
biotica, en zo een bedreiging
vormen voor de volksgezond
heid. De Kamer praat don
derdag over mogelijke oplos
singen. Van scherper toe
zicht op veehouders tot een
systeem waarbij dierenart
sen geen geld meer verdie
nen aan het uitschrijven van
medicijnen.
dinsdag 8 december 2009
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
door Monique Prins
en Dewi Gigengack
Gebruik van antibiotica
Het antibioticagebruik in de Neder
landse veehouderij lag in 2007 op 32
doses per jaar, terwijl dit aantal in 2001
nog op 19 lag. Een land als Zweden zit al
jarenlang op drie dagdoseringen per
dier per jaar.
I Nederland 32
|gj Zweden
19
V
arkens, koeien en
kippen in Neder
land krijgen te veel
antibiotica toege
diend. Meer dan in
andere landen in
Europa.
Veehouders bestellen antibiotica
op recept van de dierenarts, die
doorgaans ook apotheker is. Var
kens krijgen de meeste antibiotica
toegediend via het het voer, kalve
ren via de melk, kippen via het
drinkwater. De ene boer gebruikt
opvallend meer dan de andere.
Sommige boeren geven hun vee
routinematig antibiotica als ziekte
preventie, anderen geven het al
leen als een dier ziek is.
De beroepsvereniging van dieren
artsen KNMvD wil dat een onaf
hankelijk toezichthouder de die
renartsen gaat controleren op hoe
veel antibiotica zij voorschrijven.
De artsen verwachten dat hier
door het gebruik binnen een jaar
met 20 procent kan worden terug
gebracht. „Wie opvallend veel
voorschrijft, moet dat kunnen uit
leggen en aantonen. Kan een arts
dat niet, dan heeft hij een pro
bleem", zegt woordvoerder Gerard
van Eijden, tevens praktiserend
dierenarts in Putten. In het uiter
ste geval moet de toezichthouder
sancties kunnen uitdelen. De die
renartsen hopen op deze manier
strengere maatregelen van de over
heid voor te zijn.
Minister Verburg van Landbouw
heeft gisteren het rapport van di
verse onderzoeken over MRSA
(een bacterie die resistent is tegen
antibiotica) naar de Tweede Ka
mer gestuurd. Uit de verschillende
onderzoeken blijkt dat veegerelat-
eerde MRSA, die sinds 2002 in di
verse Europese landen voorkomt,
intussen wijdverbreid is. Het risico
voor de volksgezondheid is vol
gens Verburg 'aanwezig, maar
klein'. De bacterie komt alleen
voor bij mensen die veel omgaan
met varkens, vleeskalveren en
pluimvee en lijkt niet gemakkelijk
van de ene naar de andere mens
over te gaan. Het is echter niet uit
te sluiten dat de risico's in de toe
komst groter worden. De Tweede
Kamer spreekt donderdag over mo
gelijke manieren om het antibioti
cagebruik terug te dringen.
Het hoge antibioticagebruik heeft
verschillende oorzaken, stelt pro
fessor Dik Mevius van het Cen
traal Veterinair Instituut van de
Wageningen Universiteit en hoog
leraar antimicrobiële resistentie bij
de Universiteit Utrecht Zo wor
den medicijnen soms gebruikt om
de effecten van slecht veevoer, on
hygiënische stallen, schaalvergro
ting en het gesleep met dieren te
maskeren.
„De economische druk speelt een
belangrijke rol bij het hoge medi
cijngebruik", zegt Mevius. „Anti-
'Alternatieven voor
antibiotica vergen meer
inspanning én geld'
biotica zijn een goedkope manier
om ziekte te voorkomen. Andere,
betere oplossingen zijn goede hy
giëne, goed geventileerde stallen
en het voorkomen van vermen
ging met andere dieren. Maar deze
alternatieven vergen veel inspan
ning, én geld. Er zijn in het veld in
tussen diverse initiatieven die wor
den gedragen door vele partijen.
Belangrijk is wel dat het initiatief
niet extra geld gaat kosten. Het
blijft hun broodwinning en daar
gaan veehouders niet zomaar in
snijden."
Er bestaat volgens Mevius een toe
nemende zorg over de relatie tus
sen het antibioticumgebruik bij
dieren en risico's voor de mens.
„In Nederland worden relatief veel
dieren intensief gehouden. De ma
te van resistentie is navenant. In
tussen weten we dat vooral boe
ren in gebieden waar intensief kal
veren worden gehouden, zoals in
de Achterhoek, en varkens, zoals
in Brabant en Noord-Limburg, risi
co lopen op infectieziektes. Geluk
kig gaat de bacterie niet van mens
tot mens, maar niemand zegt dat
dat niet alsnog gaat gebeuren."
Mevius heeft wel begrip voor het
ontnemen van het apothekers-
recht van dierenartsen, zoals in De
nemarken is gebeurd. „Het is een
vorm van belangenverstrengeling
die minder gewenst is. Toch ligt
bij de artsen de sleutel naar een op
lossing. Zij zijn opgeleid als poort
wachter van de volksgezondheid.
Zij zouden in de toekomst moeten
naar een systeem waarbij zij in
komsten halen uit advisering. Dat
kan niet van de ene op de andere
dag. Maar op de langere termijn
kan dat een oplossing zijn."
De dierenartsenvereniging ziet
niets in het 'Deense model' „Dat
alleen lost niets op in het vele
voorschrijven", stelt Van Eijden.
„Een van de factoren die namelijk
bijdraagt aan een te hoog antibioti
cagebruik is de situatie bij de vee
houderijen", stelt hij. „Er kan bij
voorbeeld sprake zijn van te oude
stallen. Door die matige huisves
ting kunnen dieren sneller ziek
worden. Het is goedkoper voor
een veehouder om antibiotica te
gebruiken dan de stal te verbou
wen. Als ik niets zou verdienen
aan de antibiotica, zou ik het in de
ze gevallen nog steeds kunnen
voorschrijven."
Mag een te oude stal wel een re
den zijn om antibiotica voor te
schrijven? „Antibiotica kunnen ge
bruikt worden om management-
problemen op te lossen", geeft
Van Eijden toe. „Maar als ik ze
niet voorschrijf, raak ik mijn klant
kwijt. We worden soms onder
druk gezet door de veehouder.
Daarom hebben we dit systeem
met een toezichthouder nodig,
want dat biedt meer ruggesteun
aan de arts. Als ik het voorschrij
ven van antibiotica in bepaalde ge
vallen niet kan verantwoorden,
kan een collega dat ook niet."
De vereniging is niet tegen strenge
re regelgeving vanuit de overheid,
zegt Van Eijden. „Maar strenge re
gels hebben alleen nut in combina
tie met strenge controle, zoals De
nemarken dat heeft. Daar is in Ne
derland nu geen geld voor."
Veel antibiotica
Ontstaan en verspreiding
van resistente bacteriën
2001 2007
Het veel te hoge antibioticagebruik
zal tot multiresistente bacteriën
leiden die de volksgezondheid ernstig
kunnen bedreigen. Een resistente
bacterie is ongevoelig (resistent)
geworden voor gangbare antibiotica,
en kan dus moeilijk (en soms helemaal
niet meer) bestreden
worden.
Intensieve
veehouderij
Veel dieren bijelkaar
Grootschalig
transport van dieren
infographic: CRW, GN bron: Maran-rapport 2007