9 spectrum TEGENDRAADSE OVERL EVER Zaterdag 5 december 2009 riep iemand in de zaai: 'Die man is ziek'. Dat sloeg dus op mij. Ik vond dat fantas tisch. „De waarde die ik aan discussie hecht, komt rechtstreeks voort uit de oorlog. Toen werd de waarheid beslist door een meerderheid van stemmen en tegenspraak werd niet geduld. Ikzelf ben als kind ont snapt aan de gaskamer, maar miljoenen mensen zijn de dood ingejaagd, puur door dat er ménsen waren die hele groepen in één richting lieten denken. Allemaal zaten ze op dezelfde lijn. Als je dat hebt meege maakt en verwerkt, weet je wat het belang is van debat en discussie. „Ik houd nog steeds lezingen en als ik dat érgens voor doe, is het wel om de mee gaandheid zoals die er toen was zo veel mogelijk op afstand te houden. Ook in de samenleving van nu is die meegaandheid zichtbaar. Er heerst op veel plaatsen een cultuur waarbij regels regels zijn, waarvan niet mag worden afgeweken. Dit mechanis me zit veel dieper in de maatschappij dan we eigenlijk willen toegeven." Heertje vertelt over onderwijzers die van managers opdracht krijgen leerlingen een hoger cijfer te geven omdat de school dan beter te boek zou staan. Over psychiaters die op facturen het ziektebeeld van een pa tiënt moeten vermelden en wat ze eraan gaan doen. Over verplegers die hooguit 3 minuten voor een patiënt mogen inrui men. „Zij moeten het op een akkoordje gooien met hun eigen integriteit. Ik vind dat afschuwelijk. Ik heb me heel lang over de oorlog afgevraagd hoe dat allemaal kon gebeuren. En hoe meer wantoestanden ik in de huidige samenleving zie, hoe beter ik het verleden begin te begrijpen. Bevel is be vel, wie daar niet aan voldoet, wordt eruit gegooid. Heertje: „Je ziet over een breed front dat mensen in een afschuwelijke positie ko men. In de huidige samenleving worden mensen op een verschrikkelijke manier ge- bruskeerd, door bureaucratie bij onderne mingen, bij gemeenten, door allerlei proce dures. Het begint al bij de telefoon. Als ik een klacht heb over iets en ga bellen, krijg ik eerst een keuzemenu met negen moge lijkheden en ben ik geheel afhankelijk van wie ik aan de lijn krijg. Het menselijke is niet meer zichtbaar, men wordt van het kastje naar de muur gestuurd. Er is sprake van dehumanisering. Deze werkelijkheid wordt door de politiek, niet als zodanig be noemd, terwijl dat wel zou moeten. Dat kan ook, bijvoorbeeld door concreter te worden in het debat over normen en waar den. Helaas wordt die discussie nu maar heel oppervlakkig gevoerd." Arnold Heertje is ondanks zijn 75 jaar niet van plan op zijn lauweren te rusten, ook niet na de uitreiking van de Mr. N.G. Pier- sonpenning. Hij ziet de prijs niet zozeer als bekroning maar meer als een mijlpaal en bovenal als erkenning. Bij tijd en leven wil hij de welvaartstheorie nog verder uitwer ken. „Ik denk aan de theorie over met-reprodu ceerbare goederen. Daarbij gaat het om goederen die je niet kunt vervangen zoals natuurschoon of monumenten. Heel actu eel met het oog op duurzaamheid, maar ook voor mij persoonlijk van grote beteke nis." Na een lange stilte: „Ik kan het niet loszien van het jodendom, dat ondanks de ver schrikkingen overeind is gebleven. Veel mensen zijn in de oorlog omgebracht en zijn niet reproduceerbaar. Het jood zijn heb ik altijd gezien als bron van inspiratie en als voorrecht. Als je ziet wat het joden dom voortbracht aan cultuur, kunst en we tenschap, dat is onvoorstelbaar. Mijn ver bondenheid is in de loop der jaren alleen maar sterker geworden. Ik ben opgegroeid met het verlies van mijn naaste omgeving, mijn grootmoeder en mijn nichtje en haar ouders heb ik na de oorlog niet meer terug gezien. Ik zie mezelf als overlever." a reageren? spectrum@wegener.nl foto's David van Dam/CPD Prof. dr. Arnold Heertje Geboren: op 19 februari 1934 in Breda. Student economie in Amster dam van 1951 tot 1956, studeert cum laude af. Promotie in 1960 met proefschrift prijstheorie oligopolie. Van 1958 tot 1968 docent aan Joods Lyceum Maimoni- des, Amsterdam. Schrijft De kern van de econo mie (eerste druk 1962). Hoogleraar staathuishoud kunde aan Universiteit van Amsterdam van 1964 tot 1999. Bijzonder hoogleraar Geschiedenis Economische Wetenschap aan UvA van 1997 tot 2006. Lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2009 | | pagina 141