John Demjanjuk:
Duitslands laatste
spectrum 8
V
ÉRk-
Vaarwel My Shanti
A
Zaterdag 28 november 2009
cf
My Shanti heeft het ruime sop
gekozen en keert helaas niet
weer. Heel wat keren heb ik
in de jachthaven van Herz-
liya haar sierlijke vormen bewonderd.
Een goed geproportioneerd Zeeuws
meisje, gebouwd door Amels in Vlissin-
gen en varend onder de vlag van de Kaai
maneilanden.
Eigenlijk lag ze niet echt in de haven,
maar net erbuiten. Met haar lengte van
64,5 meter, van boeg tot helikopterdek,
paste ze er niet in. Soms verdween ze
voor een paar weken uit de Israëlische
wateren, om er steeds weer terug te ke
ren.
Maar in september zong Shari Arison, de
rijkste vrouw van Israël, het laatste cou
plet van haar matrozenlied. Op de boten-
beurs van Monaco verkocht ze My Shanti
voor het niet onaardige bedrag van
103 miljoen dollar. „Een jacht is niets
voor mij. Ik geniet er niet van", ver
telde ze een journalist
Die Shari! Het is waar dat de kre
dietcrisis niet geheel is voorbijge
gaan aan Bank Hapoalim, een van
de bedrijven waarin ze een meer
derheidsbelang bezit. Maar ze is
daar persoonlijk echt niet veel ar
mer van geworden. Haar vader Ted
verdiende het familiekapitaal als
oprichter en eigenaar van Carnival
Cruise Lines in Miami. Zijn dochter
staat op nummer vijftien in de top
honderd van invloedrijkste perso
nen in de Israëlische economie.
Maar eerlijk gezegd, is ze een moei
lijk plaatsbaar fenomeen. Van haar
hand verscheen eerder dit jaar het
boek: 'Geboorte: Als het geestelijke
en het materiële samenkomen'.
Dat klinkt nogal new age, en inder
daad: Shari Arison droomt dromen,
ziet visioenen en hoort stemmen.
My Shanti lag voor anker voor de
Turkse kust toen Shari een voorschouw
kreeg van de grote tsunami. „Ik wist min
of meer waar het zou gebeuren, in het
Verre Oosten. En dat er een grote golf
zou zijn. Ik wist ook dat er duizenden
mensen zouden sterven", zei ze deze zo
mer in een interview. Een handig talent
voor iemand in de financiële wereld. In
derdaad, de kredietcrisis is Shari ook in
een visioen verschenen. Helaas wat aan
de late kant, zodat Bank Hapoalim toch
honderden miljoen verloor.
Een dagbladcartoonist beeldde Arison on
langs af op een vergadering van de bank-
leiding. Aan de bestuurstafel zaten ver
der alleen marsmannetjes. Wie wil er za
ken doen met een bank waarvan de be
langrijkste aandeelhouder naar buiten
aardse stemmen luistert? Daar is een opi
niepeiling over gehouden, zoals over al
les en iedereen in dit land.
Van de respondenten antwoordde 17 pro
cent met een resoluut 'neen'. Ik hoor
daar niet bij, ook al bankier ik bij Hapoa
lim. In de eerste plaats is al bewezen dat
ze op Mars meer verstand van financiële
zaken hebben dan op Wall Street. Boven
dien staat er bijna niets op mijn reke
ning.
Shari Arison is excentriek en wispel
turig, maar wie haar kent, vindt haar niet
onaardig. Via haar in Florida gevestigde
stichting geeft ze jaarlijks vele tientallen
miljoenen aan goede doelen. Het is waar:
onder de druk van geld en macht heeft
ze de wijk genomen naar esoterische
streken. Maar dat komt voor in de hoog
ste kringen. Voor mij is Shari Arison een
soort Israëlische koningin Juliana. Maar
niet helemaal. Vergeleken bij My Shanti
was die Piet Hein maar een armzalige
pieremachochel.
23*,
STANDPLAATS
door
Adl Bloemendaai
Ex-kampbewaker John
Demjanjuk staat maandag
opnieuw terecht voor zijn
mogelijke aandeel in de
Holocaust. „Dit is de
mogelijkheid voor slachtoffers
hun onmetelijke leed in
herinnering te brengen."
door Oene van der WaS
Het proces tegen de vermeen
de oorlogsmisdadiger John
Demjanjuk (89), dat maan
dag begint in München,
dreigt lang en taai te wor
den. Centraal staat een oude, zieke man te
gen wie waarschijnlijk niets te bewijzen
valt.
Toch is de rechtszaak zinvol, meent de be
kende Duitse historicus Peter Steinbach.
„Mensen vergeten snel, daarom heeft
Duitsland deze confrontatie met het misda
dige karakter van het naziregime nodig",
zegt hij. „Bovendien maakt het proces dui
delijk dat moord werkelijk niet verjaart.
Daar hebben de slachtoffers ook recht op."
Demjanjuk wordt ervan verdacht in de
Tweede Wereldoorlog als kampbewaker te
hebben meegewerkt aan de moord op
bijna 28.000 Joden in het nazivernietings-
kamp Sobibor in Oost-Polen. Verreweg de
meesten van hen waren Nederlanders.
Wie in Sobibor aankwam, werd binnen
een paar uur of hooguit enkele dagen ver
moord. Vrijwel niemand overleefde het
kamp.
Getuigen die Demjanjuk in Sobibor heb
ben gezien, zijn er voor zover bekend niet.
Daarom spelen de 'medeaanklagers' een
belangrijke rol. Deze directe nabestaanden
mogen tijdens de zittingen het woord voe
ren. „Met een goed proces en een veroorde
ling kan Duitsland zich onder de westerse
democratieën scharen", zegt Robert Co-
hen (83) uit Delft, één van de zeventien
Nederlandse medeaanklagers.
Cohen overleefde verschillende kampen,
waaronder Auschwitz-Birkenau. Maar hij
verloor zijn ouders en broer in Sobibor in
de periode dat Demjanjuk daar kampbewa
ker was. Voor hen wil hij zijn stem laten
horen. „Mijn rechtvaardigheidsgevoel
schreeuwt om een straf Hij moet levens
lang krijgen, want ik heb ook levenslang."
Na de Tweede Wereldoorlog is de vervol
ging van nazi's veel te mild geweest, vindt
Cohen. „Daarin voel ik me verschrikkelijk
genomen."
Verreweg de meeste veroordelingen (70
procent) vonden al voor de oprichting van
de Bondsrepubliek Duitsland (1949) plaats,
20 procent tot 1955 en de rest in de jaren
daarna. In 1958 werd een instantie in het
leven geroepen, die tot op de dag van van
daag systematisch nazimisdaden onder
zoekt en voor de rechter brengt. Dankzij
deze Zentrale Stelle in Ludwigsburg is ook
het dossier tegen Demjanjuk samenge
steld. Afgelopen mei werd hij door de Ver
enigde Staten uitgeleverd.
Tussen 1945 en 2005 zijn in Duitsland, afge
zien van het communistische Oosten, tien
duizenden justitiële onderzoeken gedaan
en processen gevoerd tegen 172.000 nazi-
verdachten. Van hen kwam 80 procent
niet voor de rechter wegens gebrek aan be
wijs, of omdat betrokkenen niet opge
spoord konden worden door overlijden,
amnestie, verjaring of om andere redenen,
zo blijkt uit onderzoek van historica Edith
Raim van het Institut fiir Zeitgeschichte in
München.
Zo'n 60 procent van de veroordeelde na
zi's kreeg een celstraf van een halfjaar tot
een jaar. Nog niet 1 op de 10 gevangenis
straffen was hoger dan 5 jaar, 166 daarvan
levenslang. In 1979,besloot het West-Duit-
