ii spectrum
Zaterdag 21 november 2009
Li Yu is iemand die ze in
Shenzhen graag zien ko
men: jong, intelligent, crea
tief. De 29-jarige Chinees,
afkomstig uit het noord
oosten, werkt in de zuid-Chinese stad
als websiteontwerper. Zijn bedrijf zit
in een nieuw, torenhoog kantoorge
bouw. En Li zorgt nog voor extra toe
risme ook: zijn ouders zijn een paar
dagen op bezoek.
Li is een migrant in Shenzhen, maar
niet van de categorie die de regio der
tig jaar lang overspoelde. De onge
schoolden, die in één van de tiendui
zenden fabrieken voor een minimaal
loon strijkijzers, speelgoedauto's en
dvd-spelers in elkaar zetten. De mil
joenen die in 2008 zonder werk kwa
men te zitten toen de vraag uit het
Westen naar Made in China-produc
ten door de financiële crisis instortte.
Shenzhen en de autoriteiten in pro
vinciehoofdstad Guangzhou, het
oude Kanton, zijn door die crisis wak-
kergeschud. In ijltempo werken ze nu
aan plannen om de economie minder
te laten leunen op de goedkope indus
trie, die het gebied de bijnaam 'werk
plaats van de wereld' opleverde.
„Je merkt aan alles dat de overheid
creatieve en financiële bedrijven wil
aantrekken", zegt Li. „Mijn bedrijf,
Derby, heeft van de gemeente een
miljoen yuan (100.000 euro, red.) ge
kregen om uit te breiden. Overal in
de stad worden nieuwe kantoorge
bouwen neergezet en in het afgelo
pen jaar zijn de eerste twee dure win
kelcentra geopend."
Shenzhen zag de bui al hangen. Drie
jaar geleden begon de stad zichzelf
aantrekkelijker te maken voor bedrij
ven in andere sectoren dan de indus
trie. De crisis versnelde dit. De stad
was in 1980 een vissersdorp van
30.000 inwoners. In dertig jaar is het
een industriestad geworden van tien
miljoen mensen. „De afgelopen de
cennia heeft Shenzhen de provincie
Guangdong naar een economische ex
plosie geleid", zegt Wang Yang, leider
van de Communistische Partij in de
provincie. „Die tijd is voorbij. In de
toekomst zal Shenzhen niet langer be
kend staan als de goedkope industrie
stad, maar zal de stad zich kunnen
meten met Sjanghai. De stad zal
Guangdong leiden in de verandering
van goedkope, simpele industrie tot
een centrum van financiën, innovatie
en transport."
Niet dat de fabrieken snel zullen ver
dwijnen. De echte 'werkplaats van de
wereld' ligt tussen Shenzhen en Gua
ngzhou. Hier begint langzaam weer
meer rook uit de schoorstenen te ko
men nu, dankzij de 400 miljard euro
die de overheid in de economie
pompt, de binnenlandse vraag naar
Chinese producten toeneemt.
De vraag naar nieuwe werknemers is
de afgelopen drie maanden met bijna
15 procent gestegen. Na driekwart
jaar waarin miljoenen werden ontsla
gen, zijn er sinds juni elke maand tien
duizenden banen teruggekomen.
Fabriekseigenaren klagen dat het
moeilijk is voldoende personeel te
vinden. Arbeiders die er nu al wel
zijn, verdienen aanzienlijk meer.
Werkgevers mopperen dat de migran
ten niet aan de slag willen voor min
der dan 200 euro per maand, twee
keer het gemiddelde loon van 2007.
Xiao Liu schuifelt rond voor de
fabriekspoort. Het is woensdagmid
dag en de 25-jarige heeft niets te
doen. Hij is vorige week vanuit een
buurprovincie naar Dalang gekomen,
een fabrieksdorp ten noorden van
Shenzhen. Zonder werk rest hem
niets anders dan naar de gesloten
poort te staren.
De situatie lijkt erg op die van vorig
jaar, maar de omstandigheden zijn ra
dicaal anders. Achter de gesloten
poort wordt nu weer gewerkt. Er rolt
van alles van de band: van geslepen,
glazen lampenkappen tot accessoires
voor mobiele telefoons. Xiao kan mor
gen aan het werk als hij wil.
„Ik zoek een baan als bewaker", zegt
hij, kijkend naar twee vellen papier
die aan het beveiligingshokje van de
fabriek hangen. Er staan meerdere va
catures, ook voor bewakers. Ook btj
andere fabrieken hangen zulke
Aatjes. Een jaar geleden zouden men
sen staan te dringen om de banen.
Nu hangen er, naast Xiao, maar drie
rond en niemand lijkt geïnteresseerd.
„Het verdient te weinig", vindt Xiao.
De Chinese werkers kunnen zich
langzaam maar zeker zo'n houding
veroorloven.
Toch weet iedereen in Guangdong
dat het nooit meer zal worden als in
de afgelopen dertig jaar. Een statistiek
van sportmerk Nike is een teken aan
de wand. Voor het eerst in vijftien
jaar komen de meeste schoenen van
Nike niet uit China, maar uit Viet
nam, waar de productiekosten nog la
ger liggen. Meer multinationals ma
ken de keus Guangdong in te ruilen
voor andere landen in de regio. Of, in
het voor China gunstigste geval, voor
goedkopere provincies in het binnen
land.
De overheid wil in Zuid-China daar
om geen nieuwe fabrieken meer zien,
maar kantoortorens. Kolossen waarin
slimme mensen geld verdienen, in
plaats van rokende fabrieken waar
mensen geestdodend werk doen.
„Guangdong zal nooit terugkeren
naar hoe het voor de crisis was", zegt
partijbaas Wang Yang. „Wij zijn vast
beraden de vogelkooi leeg te schud
den, om ruimte te scheppen voor
nieuwe vogels die zich hier willen
nestelen. We zullen geen enkele
moeite doen om achterlijke bedrijven
te redden."
Bovenop de Lotusheuvel in Shen
zhen lijken ze allang vergeten. Een be
stuurder van de stad nam een groep
ambtenaren uit omliggende regio's
hier mee naartoe om ze te laten zien
waar het vanaf nu om draait. Hij
zwaait zijn arm naar het zuiden, rich
ting het nieuwe zakendistrict van de
stad. „Hier is dit jaar 470 miljard yuan
(47 miljard euro, red.) verdiend",
pocht de bestuurder. „Liefst 84 pro
cent van de bedrijven zit in de finan
ciële sector, in informatietechnologie
en in overige diensten."
De stad geeft bedrijven in die secto
ren aanzienlijke belastingvoordelen.
Vorige maand is er een aandelen-
beurs geopend die het vooral voor
nieuwe, middelgrote, innovatieve be
drijven mogelijk moet maken met
aandelen verdere groei te financieren.
Bovenop de Lotusheuvel staat een
metershoog standbeeld van Deng
Xiaoping, de vader van de economi
sche explosie die China nu een steeds
belangrijker plek in de wereld geeft.
'De ontwikkeling van Shenzhen be
wijst dat ons beleid goed is', staat er
in zijn handschrift. Zijn beeld kijkt
- nu uit over wat zijn opvolgers voor
ogen hebben als toekomstbeeld: kan
toortorens en hotels. Ook hun beleid
lijkt te werken. Het zakenblad Forbes
zette de stad dit jaar op de tiende
plaats in een lijst van belangrijkste op
komende steden ter wereld.
In Guangzhou is het niet anders. In
noodtempo schieten de wolkenkrab
bers er uit de grond. De nieuwe ambi
ties van het oude Kanton zijn overdui
delijk voor wie naar de namen van
die torens kijkt: International Finan
cial Center (432 meter hoog) of, er
naast, International Financial Place
(198 meter). De overheid wil dat in
2020 80 procent van de werkgelegen
heid hier uit de dienstensector komt.
In Shenzhen kijkt Deng, toeval of
niet, naar het zuiden. Hij heeft zijn
ogen gericht op de ultieme prijs waar
de stad op aast: Hong Kong. Nieuwe
bruggen, wegen en metrolijnen bin
den de twee steden nu al hechter dan
ooit tevoren.
Voor Shenzhen is het duidelijk, na de
huidige transformatie wacht de vol
gende. Een grote, moderne, interna
tionale metropool van twintig mil
joen mensen: Hong Kong/Shenzhen,
de nieuwe motor van Zuid-China.
reageren?
spectrum@wegener.nl
De economische crisis richtte in Zuid-China een
slachting aan op het gebied van werkgelegenheid.
Om dat nooit weer te laten gebeuren, is de regio in
hoog tempo bezig zichzelf opnieuw uit te vinden.
door Remko Tanis foto's Frans Schellekens/GPD
Grote foto links: Het Colden
Business Centre in Shenzhen.
Bovenste foto: Li Yu in het Lian
Hua Shan-park. De 29-jarige
Chinees werkt als websiteont
werper in Shenzhen.
Foto hierboven: Schoolkinderen
bij het metershoge standbeeld
van Deng Xiaoping, de vader
van de economische explosie
van China.
■Peking
CHINA «Shanghai
Shenzhen
Guangzhou TAIWAN
Hong Kong
LAOS
infographic CRW
