Chinese
stad in
opkomst
spectrum IO
11 '5fr
Regelculturen
Zaterdag 21 november 2009
Onlangs bracht ik Keniaanse
vrienden in grote verwarring
met een verhaal over regelge
ving in Nederland. Mijn Neder
landse bank was voor internetbankieren
overgegaan op codes die per post naar het
buitenland worden verstuurd. In Kenia be
staan geen postbodes, soms geen straatna
men en vaak geen huisnummers. Zeker
niet waar ik woon: in die flauwe bocht tus
sen Mukoma en Kisembe, waar een dikke
boom staat naast een witte, gammele poort
die altijd open is.
Mijn Nederlandse bank heeft echter als re
gel dat er geen codes naar postadressen
worden verstuurd. Alleen naar huis
adressen. Regels zijn regels, werd mij
te verstaan gegeven. Het advies was
tijdelijk mijn adres naar dat van mijn
zus in Nederland te veranderen. De
postbode liet ze al spoedig bij haar
door de brievenbus glijden. Mijn zus
scande ze en zond ze mij per e-mail.
Ik veranderde mijn adres opnieuw.
De monden van mijn Keniaanse
vrienden vielen open. Ze refereerden
aan het stereotype en niet helemaal
juiste beeld van Nederland. „Jullie
zijn toch heel liberaal en soepel. Je
kunt hasj kopen, abortus en euthana
sie plegen. Jullie reizen over de we
reld en weten dat niet overal postbo
des bestaan. Dan moet het toch een
land zijn met praktische uitzonderin
gen?"
Ik schudde het hoofd. In Nederland
valt niet te tornen aan regels. In Ke-
nia bestaan eindeloos veel wetten en
regels, voortvloeiend uit een grote
voorliefde voor bureaucratie. Iets offi
cieel gedaan krijgen, is een kwestie van de
lange adem. Het geldende basisprincipe is:
niets kan en alles kan. Er moet altijd nog
weer een extra papiertje worden vertoond
of ergens een aparte stempel worden ge
haald. Soms blijkt het na dagen worstelen
toch het verkeerde loket te zijn. Dat is ech
ter allemaal te voorkomen met wat smeer
geld. Alles is dan opeens minder gecompli
ceerd en gaat veel sneller. Ook met een
paar vriendelijke woorden of enkele gefrus
treerde tranen zijn onverbiddelijk vastge
stelde regels ietsje buigzamer te maken.
Mijn Keniaanse bank maakte het onmoge
lijk van vestiging te veranderen. Door een
verhuizing naar dat huis achter de witte
poort wilde ik naar een dichterbij gelegen
filiaal overstappen. Dat kon alleen door
mijn rekening op te zeggen en een nieuwe
aan te vragen bij de vestiging die ik op het
oog had. Dat betekende een ander reke
ningnummer en veel gedoe. Het kostte me
een jaar. Zonder smeergeld te betalen,
maar wel met veel, soms gemeende en
soms ongemeende, aardige woorden. Maar
uiteindelijk 'regelden' beide filiaaldirecteu
ren mijn verzoek.
Ook de politie hanteert regels soms soepe
ler, zelfs zonder smeergeld. Ik laat een bord
met daarop 'Pers' altijd achteloos op mijn
dashboard liggen. Niet om aan de grote
klok te hangen wat ik doe, maar het heeft
een wonderbaarlijk effect op agenten. Bij
politiecontroles werpen ze een blik op het
bord en wuiven me dan direct door, zon
der zelfs maar een blik op mijn rijbewijs te
willen werpen.
Opgegroeid in Nederland heb ik geleerd
me aan regels te houden. Maar naar mijn
gevoel is het ook heel menselijk te probe
ren ze af en toe te ontduiken. Regels afko
pen met smeergeld staat me tegen, vooral
omdat ik in de laatste veertien jaar heb ge
zien hoe corruptie dit land kapot maakt. Er
moet toch een gulden middenweg bestaan
tussen de regelculturen in Nederland en Ke
nia?
mmm:
