zeeland 125
Provincie hoeft niet
zo diep te snijden
ROKKEN bsreo
Daar stond hij, met een
getekend gelaat op de
zwaargehavende markt
Scholieren op bezoek bij minister Verhagen
De Slag
om de Schelde
EVEN EEN TUSSENDOOR - AANBIEDING
dinsdag 17 november 2009
Het is 65 jaar geleden dat de bevrij
ding van Zeeland werd ingezet met
de Slag om de Schelde. De krant
blikt tot eind november terug.
J.J. van der Weel (toen 15 jaar)
schrijft ons over de dagen na
de capitulatie van de bezetters
Middelburg:
„Na 6 november 1944 zag het le
ven er in Middelburg ineens heel
anders uit dan voordien. De Duit
sers waren uit ons straatbeeld ver
dwenen. Er was de blijdschap om
de bevrijding. De eerste dagen zag
je mensen op straat elkaar felicite
ren, ook als zij slechts vage kennis
sen van elkaar waren. Maar tegen
over al die vreugde stonden de zor
gen om het dagelijks bestaan en
om de stad. Van de ongeveer 4700
huizen stond de helft in het water,
het centrum was - op enkele her
bouwde huizen na - een onher
bergzame kale vlakte. Mijn vader -
mr. A.J van der Weel, op voorstel
van de illegaliteit tot waarnemend
burgemeester benoemd - stond
voor een immense taak. Het vereis
te veel moed om die op zich te ne
men.
Er was geen electriciteit, pas begin
december kon je thuis weer het
licht aansteken, maar je mocht per
gezin niet meer dan twee lampen
laten branden, en dat maar 'tot
een gezamenlijke wattswaarde van
100 watt'. Tot eind december
kwam er geen water uit de kraan,
en wie een regenbak had was een
gelukkig mens. Gas was er maar
een paar uur per dag. De riolen
werden geloosd op het water van
de kaden en de grachten. Een deel
van het Molenwater werd gebruikt
als vuilstortplaats. De begraafplaat
sen waren onbruikbaar, en er
moest een tijdelijke begraafplaats
worden ingericht aan de Zuidsin
gel. De buitenwijken, buiten de
vesten, waren aan het water prijs
gegeven en over de bolwerken
werd een dam aangelegd om be
paalde stadsdelen binnen de ves
ten voor overstromingte behoe
den.
Iedereen moest zich maar zien te
redden. Dat werd er niet makkelij
ker op omdat de stad overbevolkt
was, want de mensen in de buiten
wijken waren eerder door het wa
ter verdreven. In de overvolle hui
zen met keukens die door verschil
lende gezinnen moesten worden
gebruikt, groeiden op den duur de
spanningen tussen de mensen die
zich in het begin nog wel in de bar
re omstandigheden hadden kun
nen schikken. Tot de vele taken
van mijn vader behoorde de woon
ruimteverdeling, met inbegrip van
de onvermijdelijke noodzaak om
een aantal mensen naar Zuid-Beve
land te evacuëren. Dat hij niet ie
dereen blij kon maken, bleek wel
uit een door hem ontvangen brief
kaart waarin zijn evacuatie naar
Moskou werd aangekondigd 'voor
de tijd van 10 jaar, zegge tien jaar',
MIDDELBURG - De leerlingen van groep 8 van basis
school de Wilgenhof in Middelburg praatten gisteren
met minister Maxime Verhagen over Henry Hudson en
de ontdekking van New York. Ze lazen het stripboek
'Strijd om New York' als eerste, vanwege de banden van
de familie Roosevelt met Zeeland. Voormalig Suske
Wiske tekenaar Mare Verhaegen en scenarist Jan Kragt,
die het boek maakten, overhandigden het eerste exem
plaar van het stripboek aan de minister.
foto Jos van Leeuwen
welke briefkaart 'namens de eva
cuatiecommissie' was onderte
kend door Stalin...
Mijn vader moest het bij het bestu
ren van de stad zonder wethou
ders en zonder gemeenteraad
doen. Een gemeenteraad was er he
lemaal niet, want die was in de
Duitse tijd ter ziele gegaan. In
plaats van wethouders had hij een
aantal adviseurs aangetrokken die
elk een eigen portefeuille hadden
en zodoende toch zo goed en zo
kwaad als het ging als wethouders
konden functioneren. In de lacune
in het contact met de bevolking
voorzag hij door al op 8 november
een bijeenkomst te houden met
zo'n zestig Middelburgers, alle:
maal mensen die bij elkaar de so
ciale kaart van Middelburg verte
genwoordigden.
Op 9 november werd op de deer
lijk gehavende Markt een grote bij
eenkomst voor de bevolking ge
houden ter viering van de bevrij
ding. Hij was een van de sprekers,
en er is een foto van bewaard.
Daar staat hij, zijn gezicht gete
kend door emotie en de zwaarte
van het ambt. Maar toch, toen hij
anderhalfjaar later terugtrad - hij
wilde terug naar zijn vorige be
roep van advocaat - noemde hij in
zijn afscheidstoespraak deze tijd
'een gelukkige tijd van mijn le
ven'."
Waarnemend burgemeester mr. A.J.
van der Weel spreekt 9 november
1944 op de Markt in Middelburg.
Fors bezuinigen of toch
proberen de eigen inkom
sten te verhogen? De
Staten van Zeeland staan
de komende maanden
voor een lastige afweging.
De gemiddelde burger
van Zeeland merkt in
de onbekommerheid
van het dagelijks.be-
staan maar weinig van het feit dat
tussen de gemeente en het Rijk
nog een bestuurslaag bestaat. Toch
heeft de provincie een belangrijke
invloed op het leven der Zeeuwen.
De grote lijnen voor de inrichting
van Zeeland worden vanuit het
provinciehuis in Middelburg be
paald, de provincie regelt het open
baar busvervoer en het fietsvoet-
veer en zorgt voor fietspaden en
rotondes op een deel van het
Zeeuwse wegennet. Daarnaast legt
de provincie natuurgebieden aan,
treedt sturend op in de jeugdzorg
en maakt met financiële bijdragen
culturele activiteiten als popfesti
vals of tentoonstellingen mogelijk.
In Zeeland is de provincie een be
langrijker bestuursorgaan dan in
andere delen van het land. Daar
vervullen grote gemeenten een
voortrekkersrol. Bij het ontbreken
daarvan in de Zeeuwse situatie
treedt de provincie als zodanig op,
ook wanneer het gaat om voorzie
ningen waarvoor deze bestuur
slaag niet verantwoordelijk is, zo
als het middelbaar en hoger onder
wijs in Zeeland en de toekomst
van de ziekenhuiszorg.
Allemaal nuttige taken, waarvan al
le Zeeuwen profijt hebben. Daar
om gaan alle Zeeuwen ook mer-
door Ben Jansen
ken dat de provincie de komende
jaren krap bij kas zit. Vanaf 2011
krijgt de provincie zeker 20 mil
joen euro per jaar minder van het
Rijk. De komende maanden zal
duidelijk worden hoe dat moet
worden opgelost: met de kaas
schaaf of de snoeischaar. De Staten
van Zeeland hebben al laten blij
ken weinig heil in die eerste aan
pak te zien. Er zal moeten worden
gekozen welke taken wel en welke
niet zullen worden voortgezet. In
tussen heeft de provincie voor
haar eigen organisatie een vacatu
restop afgekondigd en door haar
gesubsidieerde instellingen als de
Zeeuwse Bibliotheek, de welzijns
organisatie Scoop en de stichting
Landschapsbeheer Zeeland laten
weten dat ernstig rekening moet
worden gehouden met een lagere
provinciale bijdrage.
Zwaar weer in Zeeland. Maar de fi
nanciële nood is ook op een ande
re manier te lenigen. In plaats van
bezuinigen kan worden gezocht
naar mogelijkheden om de inkom
sten te verhogen. Er is - de PvdA
in de Staten heeft daar de afgelo
pen weken enkele keren op gewe
zen - een voor de hand liggende:
de opslag op de motorrijtuigenbe
lasting. De hoogte van die opslag -
officieel provinciale opcenten -
mogen de provincies zelf bepalen.
Zeeland hanteert dit jaar van alle
twaalf provincies het op één 'na
laagste tarief: 69,3 opcenten. Dat le
vert 29,8 miljoen euro op. Ter ver
gelijking: van het Rijk ontvangt de
provincie 67,5 miljoen en de
winstuitkering van energiebedrijf
Delta levert ruim 25 miljoen op.
Noord-Holland laat haar inwoners
het minst aan provinciale motorrij
tuigenbelasting betalen (67,9 op
centen), Zuid-Holland is het
duurst (95 opcenten).
Het door het Rijk vastgestelde
maximum tarief in 2009 is 111,9 op
centen. Als de provincie Zeeland
naar dit maximum zou gaan,
wordt de opbrengst ongeveer 19
miljoen euro hoger. Een ruime
meerderheid in de Staten wil daar
evenwel niets van weten, omdat
dit een lastenverzwaring voor de
burger inhoudt. Bovendien is in
2007 in het coalitieakkoord vastge
legd dat de opcenten motorrijtui
genbelasting vier jaar lang niet zou
den worden verhoogd. Belofte
maakt schuld, is de redenering.
Het is de vraag in hoeverre dit ar
gument hout blijft snijden. Tij
dens het landelijke CDA-congres
eind vorige maand wilde iemand
weten waarom de AOW-leeftijd
wordt verhoogd terwijl het niet in
het verkiezingsprogramma of re
geerakkoord staat. „De crisis stond
ook niet in het verkiezingspro
gramma", was het bitse antwoord
van het partijbestuur. Ook niet in
het regeerakkoord dat CDA, SGP,
CU en GL in het voorjaar van
2007 in Zeeland hebben gesloten.
Met verzwaring van lasten voor de
burgers krijgen politici doorgaans
weinig handen op elkaar. Maar dat
is evenmin het geval wanneer
door forse bezuinigingen voorzie
ningen in de knel komen. Een
evenwicht tussen kosten verlagen,
bezuinigen en inkomsten verho
gen biedt wellicht uitkomst.
lange vorststraat - goes
