zeeland 119
Het afscheid mag geen zwijgen zijn
Nostalgische terugblik op het brommer tijdperk
NA DE DOOD Beroep op humanistische uitvaartbegeleiders in Zeeland neemt elk jaar toe
maandag 16 november 2009
De vraag naar humanisti
sche uitvaartbegeleiders.
groeit. „Niemand mag als
een windvlaag verdwijnen."
door Ondine van der Vleuten
Er zijn in Zeeland zo'n
zestien humanistische
uitvaartbegeleiders.
Zo'n 140 keer per jaar
wordt hun hulp ingeroe
pen. Meestal is de vraag van de na
bestaanden: „Kan iemand namens
ons het woord voeren?" Andere ke
ren gaat om hulp bij het onder
woorden brengen wat de overlede
ne voor de nabestaanden heeft be
tekend, of om het gezamenlijk uit
voeren van de plechtigheid.
Vooral in Zeeuws-Vlaanderen is
de vraag de afgelopen jaren flink
toegenomen. In die regio is dan
ook dringend behoefte aan nieu
we vrijwilligers, zegt Jasper Zuij-
dervliet. Hij is voorzitter van de
werkgroep Humanistische Uit-
vaartbegeleiding Zeeland. Direct
maar een misverstand uit de weg
ruimen: „Wij zijn er niet alleen
voor humanisten. Iedereen mag
een beroep op ons doen, ongeacht
religieuze achtergrond."
Zuijdervliet zeifis van huis uit ka
tholiek en geen lid van het Huma
nistisch Verbond. „Ik denk dat het
merendeel van de uitvaartbegelei
ders geen lid is. Wel sympathisant.
Wij doen ons werk op humanisti
sche grondslag, omdat wij vinden
dat niemand zomaar, als een wind
vlaag, mag verdwijnen. Als de na
bestaanden zelf niet in staat zijn
bij het laatste afscheid te spreken,
doen de humanistische uitvaartbe
geleiders dat voor hen."
Soms is de overledene een beken
de, maar meestal een totale vreem
de. Hoe schrijf je over iemand die
je nooit hebt gekend?
Zuijdervliet: „Ik trek heel veel tijd
uit voor de voorbereiding en voer
diepgaande gesprekken met nabe
staanden. Van drie, vier uur lang.
Je zoekt naar het antwoord op vra
gen als: wie was die mens, hoe
heeft hij geleefd? Van welke beteke
nis is hij geweest voor de achter
blijvers? Wat dreef hem? Wat
vond hij belangrijk? Welke keuzes
heeft hij gemaakt?"
Die indringende gesprekken vor
men voor de nabestaanden tege
lijk een begin van rouwverwer
king, zegt Zuijdervliet.
Een enkele keer doen mensen nog
voor het overlijden een beroep op
de humanistisch uitvaartverzor
gers. Bijvoorbeeld omdat ze geen
lid meer (willen) zijn van een kerk
en familie of vrienden niet weten
hoe ze de uitvaart zonder domi
nee of priester moeten 'aankle
den'. „Hebben jullie daar iemand
voor?", vragen ze dan.
Soms wordt iemand in eenzaam
heid begraven. Omdat er geen fa
milie meer is, of omdat familieban
den verbroken zijn. Ook dan moet
de toespraak persoonlijk zijn. Zui-
dervliet herinnert zich zo'n geval.
„Toen heb ik, met de notaris erbij,
dat huis bezocht en heb me laten
inspireren door wat ik daar zag. Ik
heb eens gehoord van iemand in
Amsterdam die een toespraak ge
houden heeft op basis van wat er
in de handtas van de overledene
zat. Dat is toch prachtig?"
Elk jaar worden er in Nederland
mensen 'van de armen' begraven.
Als iemand zelf geen geld heeft, re
gelt en betaalt de gemeente een
eenvoudige uitvaart. Een uitvaart
in stilte, zonder afscheidswoord.
Ook in Zeeland zou er
zoiets als de Dichters des
Doods moeten zijn
Precies dat, wat volgens de huma
nistische uitvaartbegeleiders niet
mag gebeuren, omdat het geen
waardig afscheid is.
In Amsterdam richtten dichters in
2002 de stichting Eenzame Uit
vaart op. De zogenaamde 'Dich
ters des doods' van deze stichting
doorbreken bij elke gemeentelijke
begrafenis het zwijgen met een
toepasselijk gedicht. Ook in Zee
land zou er zoiets als de Dichters
des Doods moeten zijn, vindt Zui-
dervliet. Een jaar geleden kaartte
hij het aan bij de gemeente Vlissin-
gen. Dat leidde vooralsnog ner
gens toe, maar het laat hem niet
los. „Vanuit de ambtelijke sfeer
van budgetbewaking kan ik me de
reactie wel voorstellen: 'allemaal
leuk en aardig, maar die uitvaart
gebeurt op kosten van de gemeen
te. Als wij het aantrekkelijker gaan
maken, komen er méér mensen
die dat willen.' En toch, ik vind
dat het niet kan. Geen leven mag
vergeefs zijn; het moet gezien
zijn."
Regionale Werkgroep Humanistische
Uitvaartbegeleiding Zeeland (RWU):
06-51940861.
De werkgroep zoekt nog vrijwilligers
met een humanistische levenshou
ding (open, onpartijdig, niet dogma
tisch, onbevooroordeeld, respectvol).
Na een intensieve opleiding volgt
een begeleide stage. Uitvaartbegelei
ders ontvangen alleen een vergoe
ding voor gemaakte onkosten.
Q www.humanistischeuitvaart.nl
Rayoncommandant Huib Francke op zijn opgevoerde GTS50 van de 529-generatie.
door Ondine van der Vleuten
In het genre nostalgische foto
boeken neemt Zündapp in
Nederland, geschreven door
Joop van der Pol, een bijzon
dere plaats in.
Ten eerste door het bijzondere on
derwerp: het échte brommertijd
perk, dat Van der Pol dateert op
1960-1980. Ten tweede omdat het
boek naast overvloedig fotomate
riaal al net zo veel tekst en uitleg
bevat. Al zegt Van der Pol in het
voorwoord bescheiden dat het
geen historisch standaardwerk is,
het is moeilijk een onderwerp te
bedenken dat in dit boek onbe
sproken blijft. Ook een hoofdstuk
over het gebruik van Zündapps
door de politie ontbreekt «niet.
Zeeland heeft zijn eigen chapiter:
'Zeeuwse rayonagenten reden mo
torfietsjes met ontheffing'. Daarin
zijn verschillende anekdotische
verhalen samengebracht. Rinus de
Ritter uit Hoek vertelt bijvoor
beeld het verhaal van de gestolen
politie-Zündapps. Als technisch
controleur bij de gemeentepolitie
Terneuzen was hij verantwoorde
lijk voor het dagelijks onderhoud
van zes KSso's die rondreden in
de rayons Sluiskil, Hoek, Biervliet,
Terneuzen en Zaamslag. In januari
1976 kwamen de rijwindgekoelde
SuperSports met beenschilden
gloednieuw binnen. Ze haalden
makkelijk 90 kilometer per uur,
maar toch mochten de rayon
agenten er doodleuk op rondrij
den zonder rijbewijs. Ze kregen ge
woon een ontheffing. Dat kon
nog, in die tijd.
Kapot gingen ze nooit, maar na
een jaar of tien trouwe dienst wer
den ze toch afgeschreven en opge
slagen in een onbewaakte bedrijfs-
loods. Kort daarna werden ze ge
stolen. „We hadden ze snel terug,
want een handelaar in de buurt
kreeg ze aangeboden", vertelt De
Ritter in Zündapp in Nederland.
Ook de politie Goes had tussen
1970 en 1980 KSso's. Gijs Bonefaas
was één van de agenten die de eer
had er een te berijden. Eveneens
zonder papieren, maar niet zonder
opleiding. Die bestond hieruit:
„Dan werd je op de Zündapp ge
zet en moest je vanaf het bureau
in het centrum naar de Appara
ten- en Ketelfabriek rijden. Een ad
judant reed dan in een busje ach
ter je aan. En als je dan bij de AKF
nog rechtop zat en niet van de
brommer was gekieperd, had je je
rijvaardigheid voldoende bewe
zen."
Belangrijkste taak van de motor
agenten: achter opgevoerde brom
mertjes aan. Kees Landegent, die
in 1979 in dienst trad als wijkagent
in 's-Heer Arendskerke en 's-Heer
Hendrikskinderen, moest wél een
rijbewijs halen. Hij verstond dan
ook de kunst, een wetsovertreder
al rijdend in de kraag te grijpen en
tot stilstand te brengen.
Bij de jacht op opgevoerde brom
mertjes was het wel zo handig als
je eigen Zündapp ook wat opge
pept was. Rayoncommandant
Huif Francke, van rayon Wol-
phaartsdijk, was zo'n snelle jon
gen. In het boek zijn verder onder
meer hoofdstukken ingeruimd
over de brommer in het straat
beeld van i960 tot 1980; over 'de
meisje van Zündapp'; de Amster
damse scene; de kunst van het op
voeren; Bennie Jolink en het dra
matische ongeluk op de Hummel-
se kermis en de liefde van Surina-
mers voor de Zündapp. Verder is
er aandacht voor Zündapp-raritei-
ten als de Zündapp-naaimachine
en de lanus, ofwel 'de mislukte
sprong naar vier wielen'.
Voor de liefhebbers van nu ont
breekt ook een hoofdstuk over res
tauratie en aanschaf van oldtimers
niet, alsmede een technische op
somming van types, nummers en
kleuren.
Zündapp in Nederland, door Joop van
der Pol. Uitgeverij ASN, Wormerveer.
Te koop voor 29,95.
ISBN 978-90-809777-2-3
Joop van der Pol
Foto's, feiten en sterke verhalen uit het échte brommertijdperk
