in balans 15
Licht
in de
duisternis
Therapie
Lamp aanschaffen?
Ook tegen jetlag
Sinds we kunstlicht hebben
volgen we minder de natuur
Wie mij kent, weet dat ik in november niet te genieten ben. Dan
zie ik op tegen de winter. Toch zeg ik nooit meer dat ik een
winterdepressie heb. Hooguit onderga ik de winterblues. Twee
verschillende gemoedstoestanden met één gemene deler. Ze
verdwijnen weer als de zomer in aantocht is en de mensen die
eraan lijden knappen meestal behoorlijk op van lichttherapie.
Door Ina Kuik
Voor meer informatie of het aanschaffen van een lamp:
www.solg.nl
www.philips.nl
www.davita.nl
www.etaplighting.nl
Vraag altijd advies aan een deskundig leverancier. Er is veel kaf
onder het koren. Belangrijke tips zijn:
- Uit de lamp moet minstens 10.000 lux komen op een afstand
van 25 tot 30 centimeter;
- Kijk of de lamp is voorzien van een MDD, een Medical Device
Directive, het bewijs dat de lamp voldoet aan medische eisen.
Zo mag er bijvoorbeeld geen UV in zitten.
Zonder licht geen leven. Het licht maakt dat we kun
nen zien en energie hebben, we krijgen er vitamine
D uit en warmte. Zo kun je nog wel een tijdje door
gaan, maar voor dit verhaal is het vooral van belang
dat licht zorgt voor een slaap-waakritme. Tot voor
een driehonderd jaar geleden ging alles goed. Men
sen werden wakker bij het krieken van de dag en gin
gen met de kippen op stok. De natuur regelde het
uitstekend. In de winter was er minder licht en het rit
me werd trager. Ook de bloeddruk zakte en zelfs de
menstruatie bij vrouwen bleef uit. De natuur rustte
uit en wij rustten mee. Sinds we kunstlicht hebben,
volgen we steeds minder de natuur. Het resultaat:
winterdepressies en de winterblues. Omdat we, hoe
veel of hoe weinig licht er ook is, altijd 100% moeten
presteren.
zitten, maar de ontvanger van het licht waar alles om
draait, is je netvlies. Het netvlies is zenuwweefsel
met het meest directe contact met de buitenwereld.
Het geeft licht en donker door aan je biologische
klok en die schrijft al dan niet slaap voor. Is het don
ker, dan is je reactievermogen minder, maar ook de
concentratie en de alertheid. Bij de overgang van
donker naar licht kan, voor mensen die moeite heb
ben met opstaan in de winter, een lichtwekker uit
komst bieden. Een half uur voordat je op moet
staan, geeft de wekker steeds meer licht af. Je bijnie
ren maken Cortisol aan, een stofje dat voor energie
zorgt. Na een half uur ben je klaarwakker en klaar
om aan je dag te beginnen.
Oké, voor wintersukkelaars als ik gloort er dus volop
licht aan de horizon. Met een lichtwekker spring ik
energiek uit mijn bed, met een lichttherapielamp
gaat de blues aan mijn deur voorbij. Maar er is toch
nog een oplossing als je lijdt aan gebrek aan licht?
„Ja inderdaad", beaamt Schoutens. „Net zo effec
tief maar wel een stuk duurder." Dat kan wel zijn,
maar volgende week vlieg ik toch echt voor tien da
gen naar een warm eiland. Met volop zonlicht!!
foto's Stock XCHNG/
Stichting Onderzoek Licht en Gezondheid
Volgens Toine Schoutens, directeur van de Stichting
Onderzoek Licht en Gezondheid (SOLG), lijdt slechts
drie procent van de bevolking aan een winterdepres
sie terwijl elf procent de winterblues kent. „Beiden
kenmerken zich door te veel slapen, te veel eten, ver
moeidheid en prikkelbaarheid. Maar bij de echte de
pressie komt ook het lege, gevoelloze en sombere
om de hoek kijken. Aan de andere kant heeft een
winterdepressie weer andere kenmerken dan een
'gewone' depressie. Daarbij gaat het juist vaak om
minder slapen en minder eten." De oorzaak van een
winterdepressie lijkt makkelijk omdat de bestrijding
makkelijk is. Zet een patiënt gedurende een week ie
dere dag tussen een half uur en twee uur voor een
speciale lamp en hij of zij knapt op. Als licht het pro
bleem kan oplossen, dan zal gebrek aan licht toch
wel de oorzaak zijn, nietwaar? „Dat is wel zo, maar
wat de precieze invloed van dat licht is, weten we
nog niet. Waarschijnlijk zijn het onze klokgenen. Ja,
zo heten ze echt, de genen die de ritmische proces
sen in ons lichaam aansturen."
Hoe werkt het precies met die lamp? Je gaat er voor
Lichttherapie wordt ook ingezet bij andere slaap-waakstoor-
nissen zoals jetlag. Daarnaast is inmiddels bewezen dat de
menterende ouderen, wiens biologische klok vaak in de war
is, gebaat zijn bij lichttherapie. Deze slaap-waakstoornis
blijkt drastisch af te nemen door de omgeving van de oude
ren overdag extreem lichtte maken en 's nachts juist erg
donker. Met extreem licht bedoelen ze bij SOLG niet het
plaatsen van een paar grote bouwlampen op de oudjes. Het
moet verantwoord licht zijn, vooral niet hinderlijk maar alsof
ze buiten zijn. In verpleegtehuizen begint men de voordelen
ervan in te zien. De grootste uitdaging van SOLG op dit mo
ment is het zoeken naar de toepasbaarheid thuis. Daarmee
zou opname in een verpleegtehuis kunnen worden uitge-
";i steld.