421 gezondheid
Foutje?
OPVOEDEN
maandag 9 november 2009
door Annie de Vreugd
Nederland zit in een se
rieuze economische cri
sis. In veel huizen wor
stelen mensen met (de
dreiging van) ontslag, faillisse
ment of grote financiële proble
men. Wonen in deze huizen ook
kinderen, dan dringen zich bij de
ouders vroeg of laat allerlei vra
gen op. Vertellen we het de kinde
ren? Wanneer vertellen we het de
kinderen? Betrekken we hen bij al
les? Of is het beter hen overal bui
ten te houden, zodat ze de onbe
zorgde jeugd krijgen waar ze
recht op hebben?
Laat maar meteen gezegd zijn dat
kinderen zich niet laten foppen.
Ouders kunnen hun problemen
voor de buitenwereld lang verbor
gen houden, maar hun kind heeft
antennes voor dit soort dingen en
heeft allang in de gaten dat er
'iets' aan de hand is.
Ondanks allerlei enge verhalen
van andere kinderen op school,
denkt een kind heel lang dat bij
hem thuis zoiets nooit zal gebeu
ren. Hij heeft een rotsvast vertrou
wen in zijn ouders. Zijn papa eh
weet dat hem geen blaam treft.
Dat het volwassen problemen en
beslissingen zijn, waar het kind
niets aan kan doen. Dat de ouders
dat gaan oplossen. Dat situaties
niet altijd hetzelfde blijven, maar
dat het leven hoe dan ook door
gaat. Ook al weten we op dit mo
ment nog niet hoe. Een kind
moet heel duidelijk worden ge
maakt dat ondanks de grote pro
blemen van de ouders, hij altijd
hun kind blijft en zij van hem zul
len blijven houden. Wat er ook ge
beurt, dat staat vast.
Pubers hebben beter door wat er
aan de hand is. Ze vangen flarden
op van een gesprek en begrijpen
eerder uit welke hoek de wind
waait. Het is goed dat ook zij wor
den ingelicht over de situatie, zo
dat ze niet zelf allerlei theorieën
gaan bedenken die weinig realis
tisch zijn.
Oudere kinderen kunnen beter de
zorgen van hun ouders begrijpen.
Maar ook voor hen geldt dat het
niet hun directe probleem is. Er
moet voor worden gewaakt dat
de rollen tussen ouders en kinde
ren niet worden omge
draaid. Misschien moet
de puber een baantje
gaan zoeken of een
grotere studie
schuld opbouwen.
Maar ont
slag, fail
lissement
en schul
denberg
blijven
ook wat
hem be
treft pri
illustratie Eliane Duvekot
mama zullen er altijd zijn en alles
blijft zoals het nu is. Dringen de
problemen zijn huis toch binnen,
dan is zijn veilige wereldje direct
in gevaar.
Een klein kind betrekt gebeurte
nissen in huis vaak op zichzelf.
Hij denkt al gauw dat hij de oor
zaak is van de gespannen stiltes
in huis. Zit mama te huilen om
dat hij vanmiddag stout was? Heb
ben papa en mama ruzie omdat
hij de computer kapot heeft ge
maakt? Een klein kind is volko
men afhankelijk van zijn ouders,
zijn bestaansrecht komt door hun
grote problemen op de tocht te
staan. Hij heeft grote kinderlijke
zorgen. Mama praat bijna niet
meer tegen hem en papa doet
steeds boos als hij in de buurt is.
Mag hij wel bij zijn papa en ma
ma blijven als hij kennelijk de oor
zaak van deze ellende is?
Om de emotionele chaos bij het
kind enigszins te beperken, is het
belangrijk dat hij van meet af aan
mair de pro
blemen van
zijn ouders.
Waar ze wel
begrip voor
kunnen heb
ben, maar die
ze niet hoeven
op te lossen.
Dit alles is de
theorie. In de prak
tijk blijkt het allemaal
veel minder simpel in el
kaar te steken. Verdriet, boos
heid en onzekerheid vertroebe
len vaak denken en doen van de
ouders. Ze hebben genoeg aan
hun eigen problemen, die ook
nog eens zo veel tijd kosten, dat
de kinderen eigenlijk even teveel
zijn.
Peuters en kleuters kunnen hun
gevoelens nog niet goed onder
woorden brengen en uiten hun
emoties vooral in gedrag. Bij alle
ellende krijgen ouders te maken
met kinderen die slaan, bijten,
niet willen eten en slapen of weer
onzindelijk worden. Een ouder
moet wel heel veel in zijn mars
hebben om naast zijn eigen pro
blemen ook nog eens oog te heb
ben voor de zorgen van zijn kind.
En toch. Omwille van hun kind
moet er naar gestreefd worden
hen in deze moeilijke tijd niet te
vergeten. Aandacht kost geen
cent. Kleuters en pubers hebben
gemeen dat ze in een stormach
tige ontwikkelingsfase zitten. Ze
hebben hun ouders juist nu meer
dan ooit nodig.
Opdracht verprutst? Presen
tatie verknald? Gefeliciteerd
met het zojuist verworven
leermoment! Want fouten
maken is helemaal niet erg,
bepleit psycholoog Arjan
van Dam in zijn boek De
kunst van het falen. Sterker
nog: wie fouten durft te ma
ken, zal uiteindelijk juist
méér succes hebben.
door Corine van Zuthem
illustratie Ronald Visser
Hij was behoorlijk ge
spannen voor de pre
sentatie die hij moest
geven. Er stond name
lijk veel op het spel: een baan als
docent bij een opleidingsinstituut.
Rokende moeder beïnvloedt
het gedrag van haar kind
Kinderen van rokende moeders
hebben meer kans op gedragspro
blemen. Dat blijkt uit het Journal
of Epidemiology and Community
Health. Onderzoekers bestudeer
den gegevens van ruim 14.000
moeders en kinderen uit 2000 en
2001. Zonen van zwaar rokende
moeders hebben zelfs 80 procent
meer kans op gedragsproblemen
en hyperactiviteit.
http://snipurl.com/t1 d5q
Hoop op verbetering van een
ziekte doet niet altijd leven
Chronische patiënten die hopen
op genezing, staan soms hun ei
gen geluk in de weg. Dat melden
onderzoekers van de universiteit
van Michigan. Ze keken naar men
sen met een stoma. Degenen die
ervan uitgingen dat het een tijde
lijke oplossing was, waren aan
zienlijk minder gelukkig dan dege
nen die te horen kregen dat het
stoma permanent was.
http://snipurl.com/t1d9v
Veel sporten wekt behoefte
aan nog meer sporten
Extreem veel sporten, werkt ver
slavend. Dat concluderen onder
zoekers in het blad Behavioral
Neuroscience. Ratten kregen een
medicijn dat afkicken van heroine
bevordert. Nadat ze extreem veel
renden in een tredmolen, kregen
ze acuut onthoudingsverschijnse
len. De onderzoekers leiden daar
uit af dat sporten heroïne-achtige
stoffen vrijmaakt.
http://snipurl.com/t1ddv
Psycholoog Arjan van Dam, au
teur van De kunst van het falen,
was daarom zo nerveus dat het kof
fiekopje trilde in zijn handen. „Ik
dacht: dit wordt nooit wat, het zal
vast slecht gaan. Ik stond op het
punt om me af te melden en naar
huis te gaan. Ik was verschrikkelijk
bang om een fout te maken en te
horen te krijgen dat ik niet ge
schikt zou zijn als docent. Daar
door schoot ik in een enorme
kramp."
Arjan van Dam is inmiddels werk
zaam als freelance psycholoog en
trainer. Hij heeft veel ervaring in
het begeleiden en motiveren van
werkzoekenden. Daarnaast do
ceert hij psychologie en werkt hij
mee aan een wetenschappelijk on
derzoek van de Erasmus Universi
teit in Rotterdam naar de effectivi
teit van het stellen van leerdoelen.
De angst om fouten te maken, zit
in ieder mens, zegt Van Dam. „We
zijn allemaal wel eens bang dat we
het niet goed doen in de ogen van
anderen. Er heerst een soort collec
tieve faalangst."
Waarom falen dan tot kunst verhef-
fen?
„Omdat fouten maken helemaal
niet erg is. Het hoort erbij en geeft
je de kans je te ontwikkelen en je
te verbeteren. Als je goed met faal-
ervaringen kunt omgaan, kun je
zelfs meer succes hebben. Robert
Kennedy zei: 'Alleen zij die gewel
dig durven te falen, kunnen ooit
iets geweldigs bereiken'."
Hij vervolgt: „Bij het arbeidsreïnte-
gratiebureau waar ik gewerkt heb,
volgde een groep werkzoekenden
een workshop 'leerdoelen stellen'.
Als motto kregen ze mee: 'Laat
maar lekker veel misgaan, daar
kun je van leren'. Dat werkte uit
stekend."
Zegt dan: „Het klinkt misschien te
genstrijdig, maar als je je heel erg
richt op het voorkomen van fou
ten, zul je er juist méér maken. Als
een groot deel van je energie en
concentratie in beslag genomen
worden door de angst om te falen,
zoals met mij gebeurde tijdens
mijn presentatie, gaat dit ten koste
gaat van de aandacht die je nodig
