verandert langzaam van koers
ii spectrum
Zaterdag 7 november 2009
Berlijn
Twintig jaar na de val van de Berlijnse Muur is van een scherpe
Oost-Westtegenstelling nog maar weinig te bespeuren. „Juist in
Berlijn is de Muur het minst aanwezig 'in de hoofden'."
door Oene van der Wal
als we met bezoekers gingen kijken."
Afgelopen voorjaar won ze een prijs van de stad Ber
lijn met een kort, literair verhaal over de onzeker
heid en de weerstand die ze als West-Berlijnse voel
de na de val van de Muur. „Na mijn prijs hebben ver
schillende mensen me verteld dat ze net als ik bang
waren voor de gevolgen."
Emotioneel is er inderdaad iets weggevallen, zegt
Von Moers. Er zijn stadsdelen die je niet meer her
kent, bepaalde plekken zijn verdwenen. Berlijn is
een gewone metropool geworden. De stad is interna-
tionaler, diverser en levendiger geworden, ai is ook
de criminaliteit toegenomen. Volgens Von Moers is
er veel gewonnen: „Ik heb het gevoel dat Berlijn lich
ter is geworden, alles is niet meer zo zwaar en er is
ook niet meer zoveel kapot."
Ze verlangt niet meer terug naar het oude West-Ber-
lijn, zegt ze. Hooguit voor de grap zegt ze net als
vroeger wel eens 'Ost-Menschen' als ze het over
mensen uit de DDR heeft. Soms is er ouderwetse irri
tatie, bijvoorbeeld als een vakman uit Oost zegt dat
hij de houten vloer niet kan maken omdat ze die in
de DDR niet kenden. „Dan denk ik: sorry, in 1990
had ik dat begrepen. Maar anno 2009 niet meer. Ze
ker niet als iemand 40 is en geen 60." Ze zegt met
mensen uit de ex-DDR vaak beter over het verleden
te kunnen praten. „Het gevoel dat er iets verloren is
gegaan, vind ik bij die mensen eerder terug."
Stadssocioloog Gude waarschuwt ervoor de verande
ringen in Berlijn uitsluitend toe te schrijven aan de
val van de Muur: „In de mondiale politiek en de eco
nomie is de afgelopen twintig jaar ook heel veel ver
anderd. Dat heeft waarschijnlijk een veel fundamen
telere uitwerking op Berlijn dan puur de opening
van de Muur."
Bovendien is de transformatie nog lang niet ten ein
de. Om echt één te worden, is misschien nog wel
twintig jaar nodig. „Buurten gaan niet zo snel achter
uit als wel beweerd wordt. De stad is als een tanker
die langzaam van koers verandert."
Twintig jaar na de val van de Muur en de vereniging
van Duitsland en Berlijn valt één ding misschien wel
het meeste op: in het verenigde Berlijn is geen plaats
voor de herinnering aan West-Berlijn, signaleert
Rott. Ook het nostalgisch verlangen naar West-Ber
lijn is, anders dan de bekende 'Ostalgie', niet oppor
tuun. West-Berlijn ontleende zijn identiteit vooral
aan de Muur en aan de blokkade en de luchtbrug
van 1948. Maar deze bijzondere rol van de stad heeft
geen plaats gekregen. Rott: „Oost-Berlijn negeert de
geschiedenis van de andere helft demonstratief."
reageren?
spectrum@wegener.nl
Het beeld de Mauerspringer, gemaakt door Florian en Michael Brauer, naar de beroemde foto van een vluchtende Oost-Duitse militair, op de plek waar vroeger de Berlinse Muur stond. Op
de achtergrond het voormalige Oost-Berlijn. foto CF
