81 hypotheekrenteaftrek s
Na
de
AOW
het
Niet bedoeld om eigen woningbezit te stimuler
Er ligt een nieuw plan
om de hypotheek
renteaftrek aan te pak
ken. Lange tijd was het
onbespreekbaar. Is de
tijd er nu wél rijp
voor?
woensdag 4 november 2009
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
door Joost de Poel en John Jas
illustratie Chantal van Wessel
et onderwerp lag de
cennia lang zó gevoe
lig dat politici het uit
hun hoofd lieten om
het ter discussie te
stellen. Tornen aan
de hypotheek
renteaftrek, veelzeggend ook wel het
H-woord genoemd, was electorale zelf
moord. Maar nu een ander heilig huisje
- de AOW-leeftijd - is omgevallen, lijken
de geesten rijp om ook de fundamenten
onder de hypotheekrenteaftrek af te bre
ken.
Het Economisch Instituut voor de Bouw
(EIB) gaf maandag een voorzetje. Af
schaffen is volgens directeur Taco van
Hoek van het onderzoeksbureau een
slecht idee. De woningbouw zou vol
gens hem dan gemiddeld met 35 procent
dalen.
Het EIB wil dat iedere nieuwe hypo
theek met aftrek begint die geleidelijk
wordt afgebouwd. Dat levert de over
heid veel geld op én starters houden nog
steeds het financiële steuntje in de rug.
De meeste deskundigen zijn het er anno
2009 wel over eens: de huidige
hypotheekrenteaftrek verstoort de wo
ningmarkt. Peter Boelhouwer, hoogle
raar Volkshuisvesting, beweert al jaren
dat de aftrek 'niet van deze tijd is'.
„Hoge inkomens profiteren het meest.
Mensen lenen vaak maximaal en aflos
sen wordt niet gestimuleerd", zegt hij.
„Er is in Europa geen enkel ander land
dat nog altijd zo'n regeling kent. Het
kost de overheid jaarlijks zo'n 10 miljard
euro. En als de rente stijgt, is de over
heid veel extra geld kwijt. Vooral in deze
crisistijden komt op een gegeven mo
ment de vraag: ga ik nog bezuinigen op
zorg, onderwijs, of pak ik nu de
hypotheekrente aan?"
Boelhouwer denkt dat steeds meer politi
ci het aandurven om te doen wat hijzelf,
maar ook het Internationaal Monetair
Fonds, al aangaf: versober de regeling.
Het regeerakkoord van het huidige kabi
net laat de aftrek ongemoeid, maar door
de economische crisis is die afspraak
niet langer heilig. Sterker nog: de Pv-
dA-fractie in de Tweede Kamer eist dat
het CDA overstag gaat, nu de sociaalde
mocraten met gezonde tegenzin ak
koord zijn gegaan met een hogere
AOW-leeftijd.
De Vereniging Eigen Huis is niet mordi
cus tegen het aanpakken van de hypo
theekrente. Maar, waarschuwt woord
voerder Hans André de Ia Porte, dat
moet wel geleidelijk gebeuren. „Het zijn
vanwege de crisis toch al moeilijke tij
den voor de woningmarkt. Daar wil je
niet nog meer onrust brengen."
Voorwaarde is dat er ook wat wordt ge
daan aan de lasten van het woningbezit,
'Het zijn al moeilijke tijden
voor de woningmarkt Nog
meer onrust is niet goed'
vindt de VEH. „Je mag het niet los zien
van een verlaging van bijvoorbeeld de
overdrachtsbelasting of de onroerend-
zaakbelasting. Het moet een veelomvat
tend pakket vormen, geen opportunis
me van politici." Daar horen ook maatre
gelen voor de huurmarkt bij, zegt Hans
André de la Porte. „Niet alleen de kopers
markt is verstoord. Hetzelfde geldt voor
de huursector omdat de overheid daar
huurtoeslag geeft."
Directeur Leo van der Geest van econo
misch onderzoeksbureau Nyfer denkt
dat tornen aan de aftrek voor een vol
gend kabinet onvermijdelijk zal zijn. „Je
kunt niet bezuinigen en aan de andere
kant miljarden uitgeven aan zo'n aftrek.
Het kost gewoon te veel."
Hoogleraar Boelhouwer: „We moeten
oppassen dat we in deze crisistijden niet
te woest ingrijpen. Net als bij de AOW
moet de overheid de mensen de tijd ge
ven om te wennen aan het idee dat de
regeling verdwijnt of wordt beperkt. Als
je de huizenbezitters de kans geeft zich
goed voor te bereiden, zal dat de angst
voor waardedaling van hun woning weg
nemen."
Er zijn verschillende mogelijkheden om
de regeling aan te pakken en de woning
markt weer in beweging te krijgen. Boel
houwer: „Je kunt de regeling heel gelei
delijk afschaffen, maar je kunt haar ook
handhaven door bijvoorbeeld alleen het
laagste tarief intact te laten, zoals in Scan
dinavië is gebeurd. |e kunt ook denken
aan ccn soort aflossingsverplichting."
Ook Jan van der Schaar, tot voor kort
hoogleraar Volkshuisvesting, is voor ge
leidelijkheid. „Als je hier snel handelt, is
het slecht voor de bouwers in deze crisis
tijd. Daarnaast is het geen stimulans
voor huurders om door te stromen naar
een koopwoning."
De regering zoekt naar 35 miljard euro
bezuinigingen. Van der Schaar vreest dat
het hypotheekbeleid 'daar onder gaat lij
den'. „Er is meer dan ooit een consistent
beleid nodig dat niet gericht is op snel
geld verdienen. Niet iedereen maakt ge
bruik van zorg, of heeft kinderen in het
onderwijs. Dat zijn deelgebieden waar
op de regering tegenstand nog aankan.
Maar bijna iedereen heeft een hypo
theek of wil er uiteindelijk een hebben."
Cees van Bemmel is directievoorzitter
van de Van Wijnen Groep, een van de
grootste ontwikkelaars en bouwers van
Nederland. Zijn advies aan-Balkenende:
handen af van de aftrek. „Ik zou dat na
tuurlijk als bouwer onder alle omstandig
heden zo zeggen. En dan kan ik vertel
len over de kurk waar onze economie
op draait, met 60 a 70 miljard euro om
zet en enorme inkomsten door middel
van loonbelasting, btw, overdrachtsbelas
ting. Maar in Den Haag moeten ze nu er
van doordrongen zijn dat de woningbe
zitter gewoon zekerheid nodig heeft in
een economisch moeilijke tijd."
De hypotheekrenteaftrek is, anders dan velen denken,
niet bedacht om het woningbezit te stimuleren. De af
trek is ingevoerd in 1893, toen Nederland inkomsten
belasting kreeg. Daarvóór werd belasting vooral via ac
cijnzen geïnd. De armen werden daardoor onevenredig
hard getroffen. Socialisten en liberalen slaagden er in
de accijnzen te vervangen door inkomstenbelasting. Ei
gen huizen werden voortaan ook belast, omdat die
toen nog vooral werden verhuurd en dus een inkom
stenbron waren.
Zo ontstond het huurwaardeforfait, dat nog steeds be
staat. Het nieuwe fiscale stelsel ging ook uit van de af
trekbaarheid van kosten om inkomen te verwerven.
Vandaar dat de hypotheekrente in 1893 een aftrek
post werd. Minister van Financiën Nicolaas Pierson wil
de rijken ook compenseren voor de inkomstenbelas
ting.
Pas na de Tweede Wereldoorlog ontstond het idee dat
eigen woningbezit de arbeiders zou emanciperen en
betere burgers van ze zou maken. Dat het CDA tot dus
ver zo star aan de aftrek vasthoudt, is historisch gezien
niet zo vreemd. Het waren met name de voorlopers
KVP en ARP die de arbeiders aan een eigen huis wil
den helpen.
De PvdA hield nog lang vast aan collectief bezit van
huurwoningen voor de lagere inkomens. Bovendien
zou een koophuis voor arbeiders al snel een blok aan
het been worden, zo redeneerde men.
Het waren dan ook KVP-ministers die in de jaren vijftig
met premieregelingen en hypotheekgaranties door de
