ii spectrum
Staatsbezoek Mexico 1964:
een
koninklijk drama
Zaterdag 31 oktober 2009
Onrustig gedrentel in de
wachtruimte op Schiphol.
Gespannen gezichten.
Komt ze of komt ze niet.
Een DC8 van de KLM staat
klaar om op 7 april 1964 koningin Juliana,
prins Bernhard en hun dochters Beatrix en
Irene via Canada naar Amerika te brengen.
Daar zullen ze overstappen op een vlieg
tuig naar Mexico, voor een historisch
staatsbezoek.
Tien minuten voor vertrek is Irene er ech
ter niet „Het ziet er naar uit dat prinses Ire
ne niet meer komt. Ze had hier al lang
moeten zijn", zegt een beduusde functiona
ris van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD).
Irene heeft op het allerlaatste moment af
gezegd.
„Toen kwam de koningin naar buiten.
Haar gezicht stond zorgelijk. Aan haar
ogen was te zien dat zij had gehuild. Prins
Bernhard liep naast haar. Hij keek niet op
of om, groette niet, zoals hij gewoon is te
doen", meldt een verslaggever.
De prinsessen Margriet en Christina zijn
aanwezig om hun ouders en oudste zus
Beatrix uitgeleide te doen. 'Er werd niet ge
sproken. In de deuropening draaide nie
mand zich om, er werd niet gezwaaid. De
machine vertrok. Prinses Irene was niet ge
komen', aldus het verslag.
Wanneer het koninklijk gezelschap is ver
trokken, komt de particulier secretaresse
van Irene met een korte verklaring. Die
slaat in als een bom. 'Prinses Irene heeft -
overeenkomstig de uitdrukkelijke wens
van haar aanstaande echtgenoot - besloten
in zijn werk nu al te delen met alle conse
quenties van dien. Daarom zal zij niet mee
gaan op het staatsiebezoek aan Mexico, ten
einde volledig de persoonlijke verantwoor
delijkheid van haar handelingen te schei
den van de verplichtingen van de Konink
lijke Familie, met name om voor de Konin
gin generlei staatkundige moeilijkheden te
scheppen. In verband met een en ander
zal hun huwelijk buiten Nederland wor
den voltrokken'.
'Irene breekt met Nederland', concluderen
de media. 'Met ontsteltenis heeft Neder
land kennis genomen van de beslissing
van prinses Irene, nu al volledig te kiezen
voor haar verloofde en zijn extremistische,
politieke aspiraties en daarvoor in feite te
breken met het Oranjehuis en met Neder
land', schreef dagblad Trouw. Koningin en
prins delen via de RVD mee dat zij met
'leedwezen van deze beslissing van hun
dochter kennis hebben genomen'.
Minister-president Victor Marijnen is enke
le uren voor vertrek van het koninklijk
paar op de hoogte gebracht van het besluit
van Irene. Haar omstreden verloofde,
prins Carlos Hugo, en diens vader prins Xa-
vier van Bourbon-Parma, hebben een ulti
matum gesteld. Daaraan kan koningin
noch kabinet voldoen. De prinses wil na
melijk al vóór haar huwelijk deelnemen
aan een manifestatie van de carlisten in
Spanje en Carlos kan geen garantie geven
dat er geen demonstratie zal plaatsvinden
rond het huwelijk.
Nederland wil niets te maken hebben met
de extreem rechtse carlisten, die aanspraak
maken op de Spaanse troon. Daarom
wordt er geen parlementaire toestemming
gevraagd voor het huwelijk. Irene verliest
met het jawoord haar rechten op de troon.
Maar voor het zover is, wordt ze geacht
zich buiten de politiek te houden. Op de
morgen van het vertrek naar Mexico be
slist ze anders. 'Een dramatisch besluit', zo
heet het. Kort daarna komt de minister
raad in spoedzitting bijeen.
Minister van Buitenlandse Zaken Joseph
Luns, die het koninklijk gezelschap verge
zelt, arriveert daardoor verfomfaaid en ge
haast als laatste op het vliegveld. De rege
ring laat twee dagen later weten geen ver
antwoordelijkheid meer te nemen voor de
acties van de prinses. Het parlement, dat
een week later een debat wijdt aan de
zaak, stemt daar van harte mee in.
Irene vertrekt op 8 april, de verjaardag van
Carlos, ook uit Nederland, haar verloofde
achterna. Vlak voor haar vlucht naar Parijs
komt er een bommelding binnen. Het toe
stel wordt ontruimd. Het vertrek krijgt
daardoor iets extra pijnlijks. Journalisten
dienen een lijst met vragen in bij de 'zwijg
zame, nors kijkende' prinses. Ze leest ze,
maar geeft geen antwoord. In Parijs wordt
's middags een persconferentie gehouden,
maar Irene doet geen mond open en laat
een Franse markies het woord doen.
De dramatische huiselijke en politieke ont
wikkelingen ten spijt kunnen en willen ko
ningin, prins en Beatrix het negendaagse
bezoek niet op het laatste moment afzeg
gen. Ook wordt het niet bekort, zoals de
Mexicanen aanvankelijk vrezen. Wel is er
in Mexico teleurstelling over het wegblij
ven van de Spaans sprekende Irene. „Een
vriendin van ons land", zegt president
Adolfo López Mateos.
De prinses is in juli 1961 al een maand op
bezoek geweest, als zijn gast. Zijn dochter
Avecita Samano is een goede vriendin en
samen doorkruisen ze het land. In Acapul-
co viert Irene haar 22e verjaardag. Prins
Bernhard, die in die tijd kind aan huis is in
Mexico, vliegt over om het feest mee te vie
ren. Irene speelt vanwege haar goede rela
ties met de presidentsfamilie in april 1963
een belangrijke rol bij het staatsbezoek dat
López Mateos, met echtgenote en dochter,
aan Nederland brengt.
Koningin Juliana rept bij aan
komst in Mexico met geen
woord over haar thuisgebleven
dochter. Het koninklijk gezel
schap heeft tijdens de lange vliegreis via
Montreal en Houston, waar is overnacht,
tijd om de gezichten weer in de plooi te
krijgen. De enthousiaste en hartelijke ont
vangst maken ook veel goed. Juliana, voor
wie de Mexicanen zelfs een speciale postze
gel uitgeven, zet zelf de toon door op het
vliegveld een korte toespraak te houden in
het Spaans. Ze eindigt met een krachtig
'Viva Mexico'. In haar tafelrede zegt ze wel
dat prins Bernhard en prinses Irene in
Mexico, en ook in de familiekring van de
president, een 'enorme gastvrijheid' heb
ben genoten.
In Nederland blijft Irene ondertussen het
gesprek van de dag. Ze blijkt samen met
Carlos in het geheim op audiëntie te zijn
geweest bij paus Paulus VI. Er is discussie
over de nationaliteit van Carlos, die een
Spaans paspoort claimt, maar niet heeft.
Plaats en datum van het huwelijk worden
Koningin Juliana en prinses Beatrix bekijken het Universi
teitscomplex in Mexico-Stad tijdens hun bezoek in 1964.
foto Spaarnestad Photo/CPD
Prinses Irene ging samen met haar verloofde Carlos Hugo
in 1964 in het geheim op audiëntie bij paus Paulus VI.
foto ANP
besproken. De prinses is zelfs al gesigna
leerd bij modehuis Balmain om een trouw
jurk uit te zoeken. Ook wordt voorgesteld
het paar bij terugkeer op Schiphol een
groots en demonstratief welkom te berei
den. Het kabinet vraagt om terughoudend
heid. Zo'n adhesiebetuiging is mogelijk
pijnlijk voor Juliana. Die kan daarin een ac
tie zien tégen haar Irene. Het moet een 'so
bere doch hartelijke begroeting worden',
zonder vlaggetjes en muziekkorpsen. Uit
eindelijk komen er op 18 april een paar dui
zend mensen naar de luchthaven.
Wel keren koningin en prins met de DC8
'Albert Plesman' een dag eerder terug dan
prinses Beatrix. 'Dit om te voorkomen dat,
mocht er een vliegtuigongeluk gebeuren,
de koningin en kroonprinses gelijktijdig
om het leven zouden komen en prinses
Irene automatisch koningin van Neder
land zou worden', veronderstelt' een krant.
Zolang Irene niet is getrouwd, maakt ze
immers nog aanspraak op de troon. Pre
mier Marijnen wuift die suggestie weg.
Vliegen is niet gevaarlijk. Beatrix gaat ge
woon op bezoek bij vrienden in Canada.
Nog geen twee weken na terugkeer van
het gezelschap uit Mexico trouwt Irene in
Rome, buiten aanwezigheid van haar fami
lie.
De goede banden van de Oranjes met de
Mexicaanse president, wiens ambtstermijn
eind 1964 afliep, blijven ook na het staats
bezoek bestaan. Beatrix en Claus gaan tij
dens hun huwelijksreis in 1966 eerst een
week naar het Mexicaanse eiland Cozu-
mel. Daar verblijven ze in een door López
Mateos aangeboden villa.
Zie ook www.royalblog.nl
reageren?
spectrum@wegener.nl
Beatrix en Mexico
Koningin Beatrix keert volgende week te
rug naar Mexico voor een langverwacht
staatsbezoek. Ze wordt daarbij vergezeld
door prins Willem-Alexander en prinses
Maxima.
Minister Maxime Verhagen van Buitenland
se Zaken zorgt voor de politieke rugdek
king en minister Maria van der Hoeven van
Economische Zaken gaat mee met een flin
ke handelsdelegatie.
Het bezoek begint en eindigt in Mexico-
Stad.
Als koningin heeft Beatrix zelf twee keer
een Mexicaanse president op officieel be
zoek gekregen: in 1993 president Carlos Sa
linas de Gortari en in 2003 president Vicen
te Fox.
Prins Willem-Alexander was officieel twee
keer eerder in Mexico. In 2002 voor het In
ternationaal Olympisch Comité en vier jaar
later voor het Wereld Water Forum.
