media
O
Verwonderde gids
in oorlogstijd
39
Rob Trip verruilde dit jaar de radiomicrofoon voor de presentatie-
stoel. In de prestigieuze tv-documentairereeks
De Oorlog praat hij met ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog en
vanaf 1 januari begint hij als nieuwslezer van het Journaal.
door Monique Brandt
media@wegener.nl
024-3650570
Zaterdag 24 oktober 2009
nafzienbare sta
pels oorlogsdag
boeken en brieven
spitte de redactie
van de NPS-reeks
De Oorlog de afge
lopen jaren door, op zoek naar de
tails over het dagelijks leven in oor
logstijd. Militairen die schrijven
over wat ze meemaakten in de
loopgraven in de Peel, huisvrou
wen die tobden over de voedseldis
tributie, NSB'ers die tot op het
laatst denken dat de Duitsers zul
len winnen. Al die documenten
zijn de pijlers onder de prestigieu
ze documentairereeks De Oorlog,
tweeëneenhalf jaar geleden be
dacht en opgezet door Ad van
Liempt, hoofd Geschiedenis bij de
NPS en de VPRO.
De serie is de eigentijdse opvolger
van De Bezetting I en II, de 21-deli-
ge series die dr L. de Jong maakte
in respectievelijk 1960-1965 en
1989-1990. Als subtiel eerbetoon
blikt presentator Rob Trip even te
rug op de avonden dat afleverin
gen uit De Bezetting werden uitge
zonden en het doodstil was op de
straten. Ook in huize Trip werd ge
keken. „Mijn vader had de boeken
van Lou de long. Dat blijven stan
daardwerken. Als ik met de ploeg
het spoor even bijster raakte om
dat we bepaalde details misten,
was dat toch hét naslagwerk."
Trip is zelf van kinds af aan geïnte
resseerd in de Tweede Wereldoor
log, zo vertelt hij na afloop van de
officiële presentatie van de serie
en de op kinderen gerichte, gedeel
telijk gedramatiseerde serie 23 in de
oorlog, die Lisa Wade presenteert.
„Als kleine jongen hield ik er al
spreekbeurten over. Ik ben er mee
opgegroeid. Mijn moeder had ver
halen over de hongerwinter, op
een fiets met houten banden de
stad uit, op zoek naar eten. Ze
heeft me de distributiebonnen uit
die tijd nog weieens laten zien.
Mijn vader zat in de oorlog onder
gedoken om te ontkomen aan de
Arbeitseinsatz, de gedwongen te
werkstelling van Nederlandse ar
beiders in Duitse fabrieken. De
oorlog lag tamelijk vers in het ge
heugen van onze ouders. Ook
mijn vader en moeder hebben de
tijd moeten nemen voordat hun
kijk op Duitsland wat genuanceer
der werd. Hoe dan ook, al die ver
halen pakten me, al heel vroeg."
Ad van Liempt, de aimabele, grote
roerganger achter 'het krankzinni
ge avontuur', schreef de scenario's
en maakte ook een boek, dat deze
week is verschenen bij Balans. Een
team van historici en journalisten
werkte vervolgens anderhalfjaar
fulltime aan de voorbereidingen.
In archieven zoals dat van het
NIOD en het Nationaal Archief,
maar ook regionale archieven, be
drijfsarchieven en op zolders van
verzamelaars werd gezocht. Er
werd gepraat met tientallen ex
perts, ooggetuigen, kinderen van
ooggetuigen, archivarissen, ama
teurhistorici en het team vond
uniek historisch beeldmateriaal.
Pas toen kon er worden gefilmd.
Daartoe reisde Trip met een kleine
ploeg van Rotterdam naar Ensche
de, van Mauthausen naar Jakarta,
van Arnhem naar Auschwitz, de
plaatsen die ijkpunten vormen in
dat dramatische stuk geschiedenis.
De persoonlijke verhalen maken
de serie des te authentieker. Me
vrouw Müller uit Neurenberg, die
tijdens de partijdagen met haar
vriendinnen een wedstrijdje deed
wie het vaakst de Führer zag. De
man die in de trein naar Sobibor
zijn gitaar had meegenomen om
dat daar in Polen toch wel tijd zou
zijn om na het werk bij het kamp
vuur wat liedjes te zingen.
Van Liempt zag Trip voorafin de
rol van 'verwonderde verteller,
een gids die zelf ook voor het eerst
op de plaats van bestemming aan
komt'. Trip: „Ik ben gewend aan
programma's waarbij mensen aan
tafel aanschuiven, ik stel ze een
paar vragen en dat is het dan. Dit
was van een andere orde, mensen
vragen naar hun ervaringen in een
kamp, een lang gesprek met een
voormalig SS'er die een nicht had
in het verzet. Het is een heel ande
re werkwijze. Daarbij is televisie,
enorm bewerkelijk, dat kende ik
niet. Je valt binnen bij iemand
met een enorme ploeg, bent eerst
een uur bezig om op te starten.
Soms was het heel lang afwachten
op het juiste licht."
Wat hij er zelf inhoudelijk van
heeft opgestoken? „Dat het leven
in oorlogstijd voor veel mensen
nog normaler was dan ik al dacht.
Als je niet joods of communistisch
was en niet in het verzet zat, dan
ging het leven redelijk normaal
door. En dat Nederland die eerste
anderhalfjaar van de oorlog een
economische boost meemaakte,
dat heb ik me ook nooit gereali
seerd. De economie stortte pas in
toen de Arbeitseinsatz ging spelen.
Omdat de Duitse arbeiders naar
het Oostfront werden gestuurd,
moesten onze vaders in hun fabrie
ken werken. Toen werd Nederland
een groot economisch ravijn."
Een belangrijk verschil met voor
ganger De Bezetting is dat er men
sen aan het woord komen die bij
Lou de Jong op de zwarte lijst ston
den: voormalige NSB'ers, mensen
die in Duitse dienst waren getre
den. „We proberen moralisme te
vermijden. Los van alle nieuwe in
zichten die in de reeks verwerkt
zijn, is de inzet steeds: hoe was
het. De situatie was veel genuan
ceerder dan lang is gedacht. Waar
door de oorlog eigenlijk nog inge
wikkelder wordt. Je kunt er nog
wel drie series aan wijden."
Voor Trip is het nu even einde ver
haal, hij gaat zich voorbereiden op
zijn baan als nieuwslezer bij het
NOS Journaal. Daar wil hij nog
niet op vooruitblikken. De com
motie rond de bekendmaking
vond hij al te veel eer. „Ik wil goed
voorbereid aan de slag. Vraag me
er over een halfjaar nog maar
eens naar, nu eerst beginnen."
De Oorlog, morgen (zondag),
20.15 uur, Nederland 2.
13 in de Oorlog, morgen (zon
dag), 18.15 uur, Nederland 3.
iw Reageren?
redactie.media@wegener.nl
LASSIE
In de serie Heimwee TV worden elke
week tv-series uit het verleden belicht
die de geur van nostalgie ademen.
foto GPD
Als je filmsterren 'in het
echt' ziet, vallen ze
vaak tegen. Ze zijn klei
ner, dikker of gerimpel
der dan op tv of in de
film. Bij mij in de straat wordt da
gelijks een kloon van een oude
filmster uitgelaten. Sjofel sjokt hij
naar de boom of het veldje, waar
hij een drol of wat druppels achter
laat. Het is een Schotse collie,
maar een gekrompen versie van
de meest bekende collie aller tij
den: Lassie.
Vroeger stond je zelf nerveus op je
benen te trillen als je een Lassie-
hond tegenkwam - niemand
noemde zo'n hond Schotse collie.
Een echte Lassiehond, dat wilde
elk kind dat wekelijks naar de
avonturen van deze dappere blaf
fer keek. Van 1962 tot 1980 zond
de NCRV de serie Lassie uit.
Lassie effende het pad voor een he
le dierentuin aan acterende dolfij
nen, kangoeroes, paarden, beren,
pony's, leeuwen en apen. Voordat
Lassie op het tv-scherm boeven
achterna rende, had hij al heel wat
goede daden verricht in de bio
scoop. Zeven films had hij al in
zijn mand liggen.
Maar het populairst was hij op tv,
zeker in Nederland. De NCRV
nam Lassie in 1962 over van de
Amerikanen, die al sinds 1954 met
betraande ogen naar de hondstrou
we collie zaten te kijken. Trouw
tot in het diepst van zijn botten,
waakzaam zelfs in zijn slaap en op
passend ook als hij aan het eten
was na de zoveelste heldhaftig
heid. Hij gaf altijd het goede voor
beeld, liet zich niet door slechteri
ken van het goede pad afbrengen
en trotseerde zelfs de boosheid
van zijn bazen als die niet door
hadden hoe slim Lassie was. Een
bijna 'bovenbeestelijke' hond was
het: een dominee, vermomd als
Schotse collie. Hij leek zelfs christe
lijk te kunnen blaffen.
Lassie kwam poten tekort om zijn
baasjes Jeff en later Timmy te be
hoeden voor misstappen. Daarbij
moest hij ook nog eens een oogje
in het zeil houden als Jeff op avon
tuur ging. En hij moest er ook nog
voor zorgen dat 'Gramps', de opa
van Jeff, en Jeffs moeder vertrou
wen in hem hadden als bewaker/
opvoeder van Jeff
Maar eigenlijk was Lassie een
doodsaai beest. Flipper haalde nog
wel eens rottigheid uit. Mr. Ed het
sprekende paard gaf nog wel eens
iemand een knal voor zijn kont
met zijn hoeven en lachte dan zijn
Fernandel-gebit bloot. Maar Las
sie? Die piste nooit tegen het been
van een boef en vrat nimmer een
koekjesdoos leeg. Ray Simoen
Rob Trip presenteert de prestigieuze NPS-geschiedenisserie De Oorlog.
foto Jorne Tielemans
