Middeiburq
Vi
?ere
1
Bfc:..
'Status stadsgewest
is psychologisch erg
belangrijk'
Met vallen en opstaan
Bij de doop van het stadsgewestelijk magazine, in april 1993,
tilde krachtpatser Ted van de Parre het stadsgewest, in de
persoon van de burgemeester Rutten (links) en Van der
Doef, van de grond. Van de Parre bleek echter niet bij mach
te hun gewicht te houden en beide burgervaders maakten
een pijnlijke smak. foto's Ruben Oreel
Het stadsgewest is de liefdesbaby
van de burgemeesters Jaap van
der Doef (Vlissingen) en Chris
Rutten (Middelburg). Eind jaren
tachtig besluiten zij de handen
ineen te slaan. Het wordt een
moeilijke bevalling.
door Theo Ciele
Gem. 1
1 r,em.
Valchero-_
Zijn de burgers beter af met één ge
meente Walcheren? En heeft heel Zee
land baat bij een echt grote gemeente?
De PZC houdt maandag 16 november
vanaf 16.00 uur in het Arsenaaltheater te
Vlissingen een debat over een fusie van
Middelburg, Vlissingen en Veere. Vooruit
lopend op het debat verschijnt een serie
artikelen. Vandaag: het ontstaan van de
'voorloper' van een eventuele fusie: het
stadsgewest. Op onze site hebben zo'n
2000 mensen gestemd op de stelling
'Middelburg en Vlissingen kunnen beter
samengaan': 45 procent is voor, 55 pro
cent tegen.
zie ook
www.pzc.ml/debatwalcheren
Vanaf het moment dat wij aan
het roer van de gemeenten
staan, hebben we geprobeerd na
te gaan wat de samenwerkings
mogelijkheden zijn. Eerst door aan elkaar
te snuffelen. Daar zijn uiteindelijk wat af
spraken uit voortgevloeid", vertelt Van der
Doef wanneer hij in 1988 met Rutten de
term 'concentratiekern' introduceert.
Directe aanleiding is het ontwerp van de
'Vierde Nota Ruimtelijke Ordening', waar
in de Zeeuwse steden zijn gewogen en te
licht bevonden om op nationaal niveau
een rol van betekenis te spelen. 'Te klein',
oordeelt het ministerie van Volkshuisves
ting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. Mis
schien zijn ze elk apart niet aan de maat,
maar samen hopen Middelburg en Vlissin
gen wel de landelijke erkenning als stede
lijk gebied krijgen en zo ook in aanmer
king komen voor aantrekkelijke rijkssubsi
dies.
Rutten geeft toe dat het van 's Rijkswege
erkend etiket 'concentratiekern' niet de ga
rantie is dat het geld met bakken uit de he
mel zal vallen, maar toch, het is beter dan
niets. „Dan sta je wel in de rij. Natuurlijk,
als concentratiekem behoor je wel nog
maar tot het derde echelon. Maar daar ach
ter is helemaal niets meer."
Volgens de beste Zeeuwse traditie wordt
de bundeling van de stedelijke krachten
op Walcheren door de provincie, Goes en
Terneuzen als bedreigend gezien. Buiten
Walcheren ziet men vooral heil in het mo
del van wat de Goese wethouder L. de
Leeuw omschrijft als het 'magisch vierkant
Goes, Terneuzen, Middelburg en Vlissin
gen.
Van der Doef en Rutten krijgen steun van
Jan Goedman, een Middelburger die als be
leidsmedewerker van de Rijks Planologi
sche Dienst betrokken is bij de 'Vierde No
ta'. Hij waarschuwt de provincie Zeeland
zich niet blind te staren op industrie en ha
vens, maar ook oog te hebben voor verster
king van het stedelijk klimaat in Zeeland.
„Praat je over de zwaardere functie van
stadsgewest, dan kom je echt uit op Vlissin-
gen-Middelburg, met Goes en eventueel
Terneuzen als concentratiekern."
Het woord 'stadsgewest' doet zo zijn intre
de. De raden van Middelburg en Vlissin
gen gaan begin 1989 akkoord met het stre
ven een stadsgewest te gaan vormen. De
provincie kiest eieren voor zijn geld en
stuurt een afgevaardigde naar het team dat
de plannen verder moet uitwerken. Op te
kentafels worden aan de open ruimte om
de steden allerlei functies ingetekend.
De Delftse hoogleraar P. Drewe leidt het
bureau dat elf'strategische punten' mar
keert waaraan het te vormen stadsgewest
moet gaan werken. Dat bureau introdu
ceert de term 'Vlisburg' voor de te ontwik
kelen bedrijventerreinen. Die naam gaat al
snel een eigen leven leiden.
Op 28 maart 1990 gaan Rutten en Van der
Doef naar Den Haag. Ze overhandigen de
minister van Ruimtelijke Ordening, Hans
Alders, een brief met het verzoek als stads
gewest te worden erkend. Een maand later
steunt een meerderheid van de Tweede Ka
mer het verzoek. Op 15 mei 1990 komen
voor het eerst beide nieuw gekozen ge
meenteraden informeel samen in het ge
meentehuis van Vlissingen. De sfeer is
goed. Nu nog de officiële erkenning als
stadsgewest en Middelburg en Vlissingen
kunnen samen op weg naar de 21e eeuw.
Maar op 1 november komt slecht nieuws
uit Den Haag. Te veel gemeenten willen
allianties aangaan om 'stadsgewest' te wor
den. Minister Alders moet keuzes maken
en die keuze valt negatief uit voor de Wal-
cherse stedenband. Formele reden: er is te
weinig woon-werkverkeer tussen de twee
steden. In de hele 'Vierde Nota' is niets
meer terug te vinden over de positie van
de Walcherse steden. Van der Doef is te
leurgesteld. Samenwerken kan ook zonder
officieel stadsgewest te zijn, maar het toe
kennen van die status door het Rijk is 'psy
chologisch erg belangrijk'.
Van der Doef en Rutten geven de moed
niet op. Kamerleden worden benaderd om
het tij te keren. Demonstratief houden de
gemeenteraden begin 1991 een gezamenlij
ke vergadering, als een soort proef-stadsge-
westraad. Het hele jaar door blijven de pro
vincie Zeeland, Rutten en Van der Doef,
en in de Tweede Kamer VVD'er Jan te
Veldhuis, onophoudelijk lobbyen.
De burgemeesters reizen op 31 oktober
1991 opnieuw naar Den Haag om bij de
vaste Kamercommissie te pleiten voor de
vorming van het stadsgewest. Alders
houdt eerst zijn poot stijf, maar op 25 no
vember moet de minister toch buigen. Een
motie van Te Veldhuis krijgt de meerder
heid van de Tweede Kamer.
Achttien jaar later is er een zwem
bad en een brandweerkorps. Ver
der getuigen slechts de bordjes
aan de rand van de bebouwde kom hier
en daar nog van het bestaan van het stads
gewest. Met het vertrek van Rutten en
Van der Doef als burgemeesters werd hun
liefdesbaby een wees. De pleegouders na
men de opvoeding met weinig enthousias
me ter hand. Het huwelijk van de stiefou
ders verslechterde de afgelopen jaren. Ver
wijten vlogen over en weer, tot dit jaar de
kentering kwam. Er wordt meer en inten
siever samengewerkt - ook met Veere -
dan ooit tevoren, overigens zonder dat het
woord stadsgewest valt. De Sociale Dienst
Walcheren, de werkvoorziening en de kre
dietbank zijn op Walchers niveau georgani
seerd. Onlangs nog besloten Vlissingen en
Middelburg samen de administratieve
kant van de belastinginning te regelen. En
er liggen afspraken op het gebied van wo
ningbouw.
Maar, voegde de Middelburgse wethouder
Albert de Vries deze week toe in een verga
dering van de raadscommissie, die afspra
ken zijn niet afdwingbaar. De zelfstandig
heid van de gemeenten blijft de archilles-
hiel bij het bepalen en uitvoeren van geza
menlijk beleid. Stadsgewest of niet. De
Vries was ooit als ambtenaar van de ge
meente Vlissingen betrokken bij de lobby
voor het stadsgewest. Op de man afge
vraagd zei De Vries in de commissie: „Per
soonlijk vind ik daarom dat uiteindelijk
een fusie van de gemeenten de beste oplos
sing is."
