zeeland 27
onder oorlogsgeweld hoeven te lijden'
Ooggetuigen vertellen over
bevrijding van Schoondijke
G G A
Meer nieuws over de Mexicaanse griep vind je op
allesoverdegriep.nl
'Veel mensen bleven in boerderijen zitten of hokten samen in 'Ze hebben eerst het puin weggeschoven, dan zag je niet meer dat het
landarbeidershuisjes in de polder Daan Goethals, voormalig bakker in Schoondijke dorp ZO erg WaS Vernield Jan Riemens
'Waarom moesten de Canadezen op alles schieten
wat bewoogJan Riemens
Gebiedsgerichte Aanpak
West Zeeuwsch-Vlaanderen
vodafone
Profiteer alleen
dit weekend van
nog meer
voordeel
De eerste
9 maanden
50% korting,
"-X3SSST-
Gepromoveerd
vrijdag 23 oktober 2009
door Harmen van der Werf
Schoondijke herdenkt
vanavond vanaf half
acht in de rooms-katho-
lieke Sint Petrus Apostel
kerk de bevrijding. The
ma van de herdenking is 'bevrijd
tot leven'. Jan Riemens was bij de
bevrijding tien jaar. Hij woont nog
altijd in Schoondijke. „Waren de
geallieerden op Dolle Dinsdag (5
september 1944) maar doorgeko
men, dan was Schoondijke niet zo
verwoest. De Duitsers waren toen
in paniek."
Wie door Schoondijke rijdt, ziet di
rect wat Riemens bedoelt. Vooral
in de Dorpsstraat. De littekens van
de bange dagen in oktober 1944 -
'we hebben vanaf 6 oktober tot de
bevrijding 23-24 oktober onder
vuur gelegen' - zijn duidelijk her
kenbaar. Niet dat er nog gaten in
de bebouwing zitten. Die zijn van
af eind jaren veertig tot in de jaren
vijftig vakkundig opgevuld in de
sobere, zakelijke wederopbouw-
stijl.
Zestig, zeventig procent van het
dorp was kapotgeschoten. „Wat
nog wel overeind stond", herin
nert Riemens zich, „had schamp
schoten." Riemens verbleef in die
tijd met zijn familie bij oom Mari-
nus die een kippenfokkerij had bij
Sasput, een buurtschap tussen
Schoondijke en Nummer Een.
Zijn tante was bij de bevrijding ge
troffen door een granaatscherf Ze
overleed aan de verwondingen.
„Wij zijn nog drie maanden bij
mijn oom gebleven. Hij was ook
maar alleen."
In Schoondijke probeerden terug
gekeerde bewoners ondertussen al
le woningen die nog enigszins be
woonbaar waren zo goed mogelijk
te herstellen. Riemens: „Het gekke
is dat bijvoorbeeld vlakbij het
nog overeind. Maar de spits was
zo wankel, dat die later omver is
getrokken. Nieuwbouw bleef lang
uit. Het wachten was op de bevrij
ding van heel Nederland, 5 mei
1945. „Ze hebben eerst het puin
weggehaald, weggeschoven", ver
telt Riemens, „want dan zag je
niet meer dat het dorp zo erg was
vernield. Het puin ging in bomkra-
ters. Je kon daar veel in kwijt. Dat
waren enorm grote putten. En het
zeker één hectare grote, toenmali
ge sportveld achter de openbare
basisschool is nog met een halve
meter puin opgehoogd."
Eind 1945, begin 1946 kwamen de
hoofdkruispunt in Schoondijke
nog een paar panden overeind
stonden, terwijl het bij alle gevech
ten juist om de verdediging en ver
overing van die plek ging."
Het hart van Schoondijke,
de Dorpsstraat, was bijna
compleet weggevaagd.
Van de rooms-katholieke kerk aan
de Willemsweg stond de toren
Een betere titel hadden Anke
Ramondt en Lia Geelhoed
niet kunnen bedenken voor hun
publicatie vol oorlogsherinnerin
gen van ooggetuigen uit Schoondij
ke. Slechts één woordje zegt ge
noeg: 'Getroffen'. Vanavond, na de
herdenkingsdienst in de rooms-ka-
tholieke kerk, is de presentatie van
het 103 pagina's tellende boek met
die trefzekere titel.
Het idee is van Lia Geelhoed. Vijf
jaar geleden kwam ze als lid van
het 4-5 Mei Comité in Schoondij
ke in aanraking met nabestaanden
van oorlogsslachtoffers. Zij zocht
hen thuis op om te vragen of zij
een bloem bij het oorlogsmonu
ment wilden leggen. „Ik kreeg bij
iedereen zulke aangrijpende verha
len te horen. Ik dacht 'nu het nog
kan, moeten die op schrift worden
eerste noodwoningen: Zweedse en
Zwitserse huisjes en typen van
houtbedrijf Bruijnzeel. Zoals zo
veel Schoondijkenaren woonde
Riemens daarin na zijn trouwen
in 1956. „De Bruijnzeelwoningen
waren kippenkotjes. Het hoender
park heette het wijkje met die hui
zen dan ook."
Voormalig bakker Daan Goethals
(84) huurde ook nog één van de
noodwoningen na zijn huwelijk in
1951. Hij draagt een bijzondere ge
schiedenis met zich mee. „Ik
moest in 1946 in militaire dienst
en naar Indonesië."
Indonesiërs wilden zich bevrij
den van de Nederlanders, net
zoals de Nederlanders in eigen
land van de Duitsers. Nederland
stuurde daarop militairen, onder
wie dus Goethals uit het groten
deels verwoeste Schoondijke.
„Toen ik in 1946 vertrok, was er
nog geen sprake van nieuwbouw.
Veel mensen zaten in boerderijen
of hokten samen in landarbeiders
huisjes in de polder."
Bij Goethals' terugkeer uit Indone
sië was de wederopbouw van
Schoondijke volop bezig. Hij vindt
zijn dorp 'vol saamhorigheid' er
niet lelijker op geworden. Riemens
deelt die mening. „De bebouwing
aan de Dorpsstraat is opgeschoven
waardoor een plein is ontstaan."
Hij blijft er tegelijkertijd bij dat
Schoondijke niet zo had hoeven te
lijden. „Waarom moesten de Cana
dezen op alles schieten wat be
woog? De Polen in oost-Zeeuws-
Vlaanderen gingen heel anders te
werk."
gesteld'. Over de oorlog in west-
Zeeuws-Vlaanderen is al veel ge
schreven, maar nog niet met al
leen nabestaanden uit ons dorp,
uit Schoondijke."
Op voorspraak van Lia heeft Anke
Ramondt de interviews gedaan en
uitgeschreven. „Ik heb de mensen
altijd hun verhaal laten nalezen en
een enkeling zei 'ik hoef er niet
per se in'. Nou, dan haalden we
die eruit." Het gaat stuk voor stuk
om aangrijpende verhalen. „Het is
ongelooflijk wat hier is gebeurd",
vindt Lia, „zoals een gewonde va
der die onderweg naar Groede in
een kruiwagen sterft. Onvoorstel
baar. Wij willen die geschiedenis
doorgeven aan iedereen."
Getroffen, Herinneringen uit Schoon
dijke '40-'45,103 falz., na herdenking
te koop a tien euro.
Anke Ramondt (links) en Lia Geelhoed stelden de oorlogsgeschiedenis van
Schoondijke teboek op basis van verhalen van nabestaanden.
West Zeeuwsch-Vlaanderen
De Gebiedscommissie West Zeeuwsch-Vlaanderen vergadert op
dinsdag 27 oktober vanaf 19.30 uur in het kantoorgebouw van
het Projectbureau Zwakke Schakels, Veerhaven 5 te Breskens.
U bent van harte welkom deze vergadering bij te wonen.
De onderwerpen die aan bod komen:
Presentatie ontwerp bestemmingsplan buitengebied;
Presentatie plannen camping De hoogte;
Bijstellingsnotitie Natuurlijk Vitaal;
Advies werkgroep recreatienatuur m.b.t. inrichtingsplan Waterdunen;
Voortgangsrapportage projecten;
Ontwerpbeschikking 's-Gravenpolder;
Concept vergaderschema 2010
De vergaderstukken zijn te raadplegen op onze website en liggen ter inzage
bij de receptie van het gemeentehuis te Oostburg en de openbare
bibliotheken te Breskens, Oostburg, Sluis en Aardenburg.
Aan het begin van de vergadering heeft u de mogelijkheid kort uw mening
te geven over de onderwerpen die aan de orde komen.
Kijk voor meer informatie op www.gebiedsgerichteaanpak.nl
power to you
Kom snel naar de Vodafone winkel of naar vodafone.nl
Aan de Universiteit van Utrecht is
Robert van Waterschoot gepromo
veerd op het proefschrift Interplay
between CYP 3A and drugtrans-
porters. Van Waterschoot voerde
zijn onderzoek uit bij het Neder
lands Kanker Instituut in Amster
dam. De promovendus is afkom
stig uit Hulst.
