spectrum 10
De bank moet terug
Vorig jaar gedupeerd bij Icesave, nu bij DSB
Vertrouwen weg door hele bonuscultuur
(•Zaterdag 17 oktober 2009
Was het vertrouwen in de
banken na de kredietcrisis net
weer een beetje aan het
toenemen, gooit het
DSB-debacle roet in het eten.
Heeft de affaire het geloof van de
consument in de gehele
bankwereld aangetast? En wat
kunnen banken doen om het
geschonden imago te herstellen?
„Een bank moet uitstralen: wij
zijn er voor jullie."
door Joost Bosman en Tanja Kits
Algeheel wantrouwen in de
banken na de DSB-affaire is
nergens voor nodig. Vindt
althans Sylvester Eijfïinger,
hoogleraar Economie aan de
Universiteit van Tilburg. DSB is volgens
hem een geval apart: geen echte bank,
maar een kredietverstrekker. Het bedrijf
van Dirk Scheringa heeft vier jaar geleden
weliswaar de bankvergunning gekregen,
maar vooral omdat DSB zich zou transfor
meren tot een echte bank. En dat is er
nooit van gekomen, zegt Eijfïinger. „DSB
bleef vooral hangen in het geldverstrek-
ken. Daar was het meest in te verdienen."
Volgens Gerrit Antonides, hoogleraar Eco
nomie van consumenten en huishoudens
aan de Wageningen Universiteit zal het
DSB-debacle slechts voor een tijdelijk ef
fect zorgen. Hij denkt dat meer structurele
zaken veel schadelijker zijn voor het ver
trouwen dan een incident met één bank:
de te dure hypotheken, het uitbetalen van
te hoge bonussen aan de bestuurders. „Dat
leidt er sneller toe dat mensen zullen zeg
gen: zie je wel, die banken hebben niets ge
leerd van de crisis", zegt Antonides.
Willem Verschoor, hoogleraar Financie
ring aan de Erasmus School of Economics,
vindt de vertrouwensvraag een lastige. De
zaken lopen door elkaar. „DSB is wel goed
door de kredietcrisis gekomen. En te dure
koopsompolissen worden ook bij andere
banken verkocht."
Als hoogleraar zat Eijfïinger in de commis
sie-Maas die in het voorjaar een vernieti
gend rapport uitbracht over alles wat er
mis was in het bankwezen. Per 1 januari
2010 wordt de nieuwe Code Banken van
kracht. Behalve het beperken van bonus
sen moeten bankiers voortaan een mo-
reel-ethische verklaring onderschrijven.
Bovendien is De Nederlandsche Bank
straks verplicht bestuurders en commissa
rissen niet alleen te toetsen op hun integri
teit, maar óók op hun deskundigheid. Dat
laatste is bij DSB, en ook bij andere ban
ken, nooit gebeurd. Gerrit Zalm was dan
wel integer, maar of hij aan de deskundig-
heidseis zou hebben voldaan is maar zeer
de vraag, stelt Eijfïinger. „Bankieren is echt
een vak. En Zalm was geen bankier."
Antonides verwacht weinig van de Code
Banken, waar het gaat om het herstel van
vertrouwen. Hij noemt de code een 'half
zachte maatregel'. „Er moet een keiharde
bovengrens worden gesteld aan wat ban
ken mogen doen. Ze moeten zonder meer
gestraft kunnen worden voor verkeerd be
leid. Bankiers zijn nog te veel uit op de ver
koop van hun producten."
Om bedenkelijke praktijken de wereld uit
te helpen, werd acht jaar geleden een 'poli
tieagent' voor financiële producten in het
leven geroepen: de Autoriteit Financiële
Markten (AFM). Maar die lijkt bij DSB te
kort te zijn geschoten. „Ze was al jaren op
de hoogte van dubieuze praktijken bij
DSB en had al veel eerder actie kunnen on
dernemen", stelt Eijfïinger.
Ook Antonides richt zijn pijlen op de
AFM, maar dan meer in het algemeen:
„Het systeem van tussenpersonen die op
bonussen jagen, werkt slechte, te dure pro
ducten in de hand. De AFM moet dat har
der bestrijden."
Verschoor vindt de kritiek op de AFM te
gemakkelijk. Als zij eerder had ingegrepen,
was er misschien paniek uitgebroken en
was DSB al eerder omgevallen, denkt hij.
Volgens Verschoor kom je er ook niet met
De 20.000 euro die hij bij de DSB op een depositorekening heeft staan, heeft hij niet
direct nodig. „Dus ik wacht rustig af. Ik mis een paar maanden rente, dat is alles."
Steef Molema (55) wordt er niet warm of koud van. De ondergang van de Noord-Hol
landse bank is voor hem een déja vu. Vorig jaar stond zijn spaargeld op een rekening
bij de IJslandse bank Icesave. Tot die failliet ging. Na een aantal maanden kreeg hij
dat geld, 49.000 euro, weer netjes op zijn rekening. In maart koos hij voor een
depositorekening bij DSB, omdat hij er de hoogste rente kreeg. Het begon bij 4 pro
cent, maar dat zakte al snel naar 3 procent „Ik ben een kleine zelfstandige. Mijn
spaargeld is mijn pensioen. Ik betaal al ieder jaar 1,2 procent aan Wouter Bos over
mijn vermogen, dus ik moet wel zien dat ik de hoogste rente krijg. De DSB was een
door De Nederlandsche Bank toegelaten bank. Daar had ik wel vertrouwen in. Ik kon
ook kiezen voor een Turkse bank, die bieden aantrekkelijke rentes, maar dat heb ik
niet gedaan. Ik zal nu een andere bank moeten kiezen. Toch heb ik geen hoge pet
meer op van het hele bankwezen. Ze mogen wel een toontje lager zingen."
Zijn vertrouwen in de banken is er niet groter op geworden, maar dat heeft niets met
het DSB-drama te maken. Youri Wladimirov Vassilev (29) had juist prima ervaringen
bij DSB. „Ze berekenen in ieder geval niet zoveel kosten voor het bankieren als de
ABN." Daarom opende hij indertijd bij DSB een betaal- en een spaarrekening. Nu zit
hij met de gebakken peren. „Ik ga snel bij de Rabo een rekening openen, zodat ik mijn
hypotheek en dergelijke kan betalen." Hij kiest bewust niet voor de ABN, waar hij al
een zakelijke rekening voor zijn fitnesscentrum heeft. „Daar heb ik een heel slecht ge
voel bij. Niet alleen vanwege de slechte service en hoge kwartaalbijdragen. Wat me
mateloos irriteert, is die hele bonuscultuur. Nu krijgt Zalm weer allemaal bonussen.
Dat steekt toch wel. En bij de DSB-affaire krijg ik toch het gevoel dat je goed moet
kunnen slijmen bij De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën, anders
krijg je niets voor elkaar. Als ondernemers moet je elkaar wat gunnen, maar niemand
gunde Scheringa zijn succes. Dat is zijn ondergang geworden." Over zijn 30.000 euro
spaargeld bij DSB maakt hij zich geen zorgen. Die krijgt hij op termijn wel terug.
DSB-topman Dirk Scheringa kreeg woensdagavond na de zitting van de rechtbank in
