Is de islamitische terreur afgenomen? Nee dus
Al Qaida
Aanwezigheid taliban en papaverteelt
Taliban
Financiering van terroristische organisaties
r -> k t j woensdag 14 oktober 2009
Rachel Ehrenfeld, American Centre for Democracy
De overwinning in Afghanistan van de krijgsheren op de
Sovjet-Unie in 1989 leidde tot het ontstaan van Al Qaida. In
deze oorlog bleek dat wereldmachten overwonnen konden
worden. De Saudiër Osama bin Laden had in de strijd tegen
de Sovjets steun gekregen van de Verenigde Staten. Het ter
reurnetwerk, dat van oudsher uit veelal Arabische Afghanis-
tan-veteranen bestaat, richt nu zijn pijlen op het Westen,
vooral de VS en Israël. Hun aanwezigheid in het Mid
den-Oosten is in strijd met Bin Ladens ideaal van islamiti
sche landen die geleid worden volgens de sharia. In een fat
wa uit 1998 roept Al Qaida elke moslim op om Amerikanen
en hun bondgenoten te doden. Als de taliban vanaf 1994
aan de macht komen in Afghanistan, biedt dat een veilige
haven voor Al Qaida. Het netwerk doet vanaf dat moment
van zich spreken met bomaanslagen, op onder andere de
Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es Salaam in
1998. De aanslagen op 11 september 2001 maken van Bin
Laden de meest gezochte terrorist ter wereld. Anders dan
taliban-aanhangers, overwegend etnische Pasjtoen, groeide
Bin Laden op in een welvarende familie. Na de dood van
zijn vader erft Osama tientallen miljoenen dollars. Met dit
vermogen legt hij de basis van Al Qaida.
Permanente aanwezigheid
taliban: één of meer aanvallen
per week
Grote aanwezigheid taliban:
één of meer aanvallen per
maand
Taliban soms aanwezig:
minder dan één aanval
per maand
PAKISTAN
INDIA
Q papaverteelt
per provincie (ha)
2007 2008 2009
Infograph!?: CRW/GN/bron: ICOS, UN
Kunar164|
- "e-,—.
O
Islamabad
Nangarhar 294
TADZJIKISTAN
Herat 556
Badakhshan 557
IRAN
Na de terugtrekking van het Sovjetleger uit Afghanistan,
eind jaren tachtig, gaan de lokale krijgsheren over tot het
bestrijden van elkaar; gedreven door godsdienstige overtui
gingen en financieel gesteund door de opiumteelt.
Met de bezetting van Kandahar, in 1994, laten de taliban
voor het eerst duidelijk van zich horen. Doel van deze isla
mitische guerrillabeweging, gevormd door etnische Pasj
toen, is het terugbrengen van vrede en veiligheid in Afgha
nistan en het noorden van Pakistan. Daarbij krijgen ze finan
ciële steun uit Saudi-Arabië. Kenmerkend is hun extreem or
thodoxe opvatting van de sharia, de islamitische wet. Daar
bij maken mannen, die verplicht hun baard moeten laten
staan, de dienst uit. Vrouwen dienen zich niet te ontwikke
len en mogen slechts naar buiten in een boerka. Afbeeldin
gen van levende wezens zijn net als muziek en film verbo
den en lijfstraffen worden ingevoerd.
Als de taliban in 1996 onder leiding van Mohammed Omar
de hoofdstad Kaboel innemen, hebben ze bijna geheel Af
ghanistan in handen. Na de aanslagen van 11 september
2001 verklaren de Verenigde Staten de oorlog aan de tali
ban, omdat zij Al Qaida kopstuk Bin Laden niet willen uitle
veren.
foto EPA
Niet zozeer het plegen van terroristische aanslagen kost veel
geld, maar het instandhouden van het netwerk. Naar schat
ting bedroeg het budget van Al Qaida ten tijde van de aansla
gen op 11 september 2001 tussen de 20 en 50 miljoen dol
lar. De acties zelf kostten volgens de FBI tussen de 400.000
en 500.000 dollar.
de donateurs naar terroristische activiteiten, in plaats van
naar armen en zieken.
Legale economische activiteiten. Al Qaida zou sinds de ja
ren negentig in meerdere landen ondernemingen hebben op-
gezet in de bouw- en transportsector.
Terroristische organisaties financieren hun activiteiten op tal
van manieren. Grofweg zijn er vier verschillende metho
den:
Steun door staten. In het verleden konden verschillende or
ganisaties rekenen op steun van staten, zoals de Noord-Ierse
IRA (steun van Libië), de West-Duitse RAF (voormalige DDR)
en de Contra's in Nicaragua (VS). Met het einde van de Kou
de Oorlog is deze steun flink afgenomen. De VS beschouwt
Iran nog steeds als een van de actiefste sponsoren van terro
risme. Met geld en wapens, maar ook door het toestaan van
trainingskampen op het eigen grondgebied.
Criminele activiteiten. De belangrijkste inkomstenbron
voor de Baskische afscheidingsbeweging ETA is de zoge
noemde 'revolutionaire belasting', oftewel afpersing en ont
voering. Een van de grootste inkomstenbronnen is de smok
kel van drugs, sigaretten en drank. Drugshandel is belangrijk
voor onder meer taliban (opium) en de Turks-Koerdische ter
reurbeweging PKK (heroïne). De Colombiaanse FARC zou
dankzij grootschalige cocaïnesmokkel een jaarbudget heb
ben van maar liefst 3 miljard dollar. De Duitse terreurgroep
RAF bekostigde haar werk met onder andere afpersing, bank
overvallen en diefstallen. Fraude met creditcards, paspoor
ten of uitkeringen zijn bij alle groeperingen populair.
Donaties van sympatisanten. Internationaal opererende
'goede doelen' zijn belangrijke geldschieters voor terroris
tische groeperingen. Met name immigranten heb
ben de gewoonte.geld te sturen naar hun moe
derland. Amerikaanse katholieken van Ierse kom
af hebben sinds de jaren zeventig de IRA finan
cieel ondersteund. De ook in Nederland opere
rende 'Al Aqsa Stichting' bleek financiële steun te
verlenen aan de Islamitische verzetsbeweging Ha
rnas. Soms gaat het geld zonder medeweten van
Met name na '11 september' staat bestrijding van terroris-
mefinanciering hoog op de politieke agenda. Zo zijn alle lid
staten van de Verenigde Naties verplicht tegoeden
van terroristen en hun organisaties te bevriezen. In
de praktijk blijkt de aanpak lastig, onder meer door
onderlinge verdeeldheid over afstemming van het
beleid.
(Bron: 'Bestrijding van terrorismefinanciering', Instituut
Clingendael)