zeeland 125
Uitvaart wordt steeds persoonlijker
Gezamenlijk concert Ondernemers: 'Goes moet de beste
drie Flakkeese fanfares binnenstad van Nederland worden'
DE DOOD Oude en nieuwe rituelen rond het overlijden
Arensman nam Zierikzeese bedrijven over
donderdag 8 oktober 2009
In een korte serie besteedt
de PZC aandacht aan aspec
ten rondom de dood. Deze
week: uitvaartrituelen.
door Marijke Vael
Hij draagt de zwartlaken
jas met tressen, die een
kleermaker lang gele
den maakte voor zijn
vader. Leendert van der Werf uit
Oosterland is gehecht aan het kle
dingstuk.
Het is niet alleen verbonden met
zijn vader en grootvader, die even
als hijzelf uitvaartleider waren. De
mantel belichaamt ook een oud be
grafenisritueel dat, vooral in Duive-
land, nog regelmatig wordt ge
bruikt. „Ik draag de jas bij traditio
nele uitvaarten om herkenbaar te
zijn als uitvaartleider en bij te dra
gen aan de allure van de begrafe
nis."
„Ik vond het als kind al indruk
wekkend wanneer ik mijn vader
in deze jas zag, met een hoge
hoed."
Behalve zijn kleding is het langdu
rig luiden van de kerkklok, terwijl
de overledene naar de begraaf
plaats wordt gebracht, een ritueel
dat de tand des tijd doorstond.
Verder is er veel veranderd weet
de 54-jarige uitvaartleider. „Uit
vaarten werden veel persoonlijker.
Vroeger ging het bij iedereen op
dezelfde manier. De overledene
werd opgebaard in de bedstede,
omdat de timmerman tijd nodig
had om de kist te maken. Op de
dag van de begrafenis sloten de bu
ren de luiken of gordijnen van
Uitvaartleider Leendert van der Werf van Arensman: „Ik vond het als kind al indrukwekkend wanneer ik mijn vader in deze jas zag." Het langdurig luiden
van de kerkklok is een ander ritueel dat bleef. foto Dirk-Jan Gjeltema
hun huizen en droegen de kist op
hun schouders naar het kerkhof
Dat was hun burenplicht, die in
onbruik raakte omdat ze niet altijd
over zwarte kleding of een hoge
hoed beschikten. Bij rijkere men
sen werd de kist in een koets met
paarden vervoerd.
Maar altijd gingen de nabestaan
den te voet achter de kist. Op de
route van de kerk naar het kerkhof
alleen de mannen, want vrouwen
en kinderen kwamen daar niet."
Aan de organisatie van dit alles
kwam geen begrafenisonderne
ming te pas. „Het was een bijbaan
tje van de postbode of dorpstim
merman. Mijn vader was fruitkwe
ker."
Die tijd is voorbij. Mensen werden
individuen, die bewust kiezen hoe
ze willen leven en begraven wor
den. „Vroeger werd het boekje,
waarin mensen kunnen opteke
nen hoe ze hun uitvaart willen, in
cidenteel aangevraagd. Tegenwoor
dig gaan ze bijna dagelijks de deur
uit," weet Arie-Jaap Arensman
die, samen met zijn vader, het
gelijknamige uitvaartbedrijf leidt
en onder eigen dak het drukwerk
verzorgt. Van der Werf en de ande
re uitvaartleiders van Arensman,
komen dan ook regelmatig in aan
raking met zeer persoonlijke ritue
len. Zoals die mevrouw die een ei-
Arensman Uitvaartverzorging is ge
vestigd aan de Stoofweg 24 in Oud
dorp.
Arensman nam in 1987 het bedrijf
van begrafenisondernemer J. C. Uijl
over en in 1993 dat van J. de Jon
ge, beide uit Zierikzee.
De uitvaartleiders zijn Leendert
van der Werf, Aad Bosland, Krijn
Breen en Mart van de Kreeke en
Arie-Jaap Arensman.
I Behalve op Schouwen-Duiveland
zijn deze vijf uitvaartleiders van
Arensman actief in de regio's
Noord-Beveland, Goeree-Overfiak-
kee en Voorne-Putten
gen lijkwade weefde met afbeeldin
gen van hoogte- en dieptepunten
uit haar leven. „Haar lichaam
moest daar op een bepaalde ma
nier in gewikkeld worden, zodat
de levensloop aan de voorzijde
zichtbaar was."
En de kist van die oma, die werd
geflankeerd door zes kleindochters
die naar haar waren vernoemd. Er
zijn mensen die bij leven hun
doodskist beschilderen. En nabe
staanden, die op het hout herinne
ringen, tekeningen of wensen voor
de overledene aanbrengen. Bij het
graf van een boer werd graan op
de kist geworpen in plaats van
bloemen.
„Het gaat er om dat de rituelen
passen bij de overledene, want ie
dereen is anders," vindt Van der
Werf
w/Mwmmmmm,
DIRKSLAND - Het wordt een Flak-
kees onderonsje zaterdag to okto
ber in sporthal De Gooye in Dirks-
land. Drie Flakkeese fanfares spe
len tijdens een gezamenlijk con
cert werken geschreven door Flak
keese componisten en geïnspi
reerd op Goeree-Overflakkee.
Uitvoerende fanfares zijn fanfa
re-orkest De Hoop uit Stellendam,
fanfare-orkest Vooruit uit Oude
Tonge en Koninklijke Muziekvere
niging Sempre Crescendo uit Mid-
delharnis-Sommelsdijk.
De compositie Fright'ning White
is geënt op Flakkeese legenden.
Het werk werd enkele jaren gele
den in opdracht van Sempre Cres
cendo gecomponeerd door Rob
Goorhuis. De compositie Water
man was een cadeautje van fanfa
re-orkest De Hoop aan dirigent
Arie Stolk toen deze zijn 25-jarig
jubileum vierde. Maurice Hamers
is de componist. Het werk Grijs
oord prijkt op het repertoire van
fanfare-orkest Vooruit en is opge
dragen aan de slachtoffers van de
watersnoodramp van 1953, waarbij
Oude Tonge zwaar getroffen werd.
Genoemde drie werken vormen
de hoofdmoot van het program
ma. Het concert is een initiatief
van Stichting Muziek Manifestatie
Goeree-Overflakkee. Het concert
begint om 19.30 uur.
door Raymond de Frel
GOES - Goes moet de beste binnen
stad van Nederland worden. Voor
zitter Ron Berks van de Onderne
mers Organisatie Goes (OOG)
hoopt dat het centrum over twee
jaar rijp is om zich kandidaat te
stellen voor deze titel.
„We hebben ons licht al opgesto
ken in Bergen op Zoom, dat zich
dit jaar beste binnenstad mag noe
men. Het initiatief voor een kandi
daatstelling ligt echter niet bij de
ondernemers, maar bij de gemeen
te", zegt Berks.
Mede daarom hopen OOG, het
Ondernemers Contact Goes, de
Goese tak van de Horeca Neder
land en Stichting Goes Promotie
de politiek aan te sporen om de
term 'citymarketing' (het verko
pen van je gemeente als product)
op te nemen in hun verkiezings
programma's. Een debat, dinsdaga
vond om 20.00 uur in het stads
kantoor, moet daartoe een eerste
aanzet zijn. „Een nieuw college
van B en W moet de ambitie heb
ben om Goes als vitale centrumge
meente te verkopen. Het mooiste
zou zijn als één persoon deze stra
tegie zou aansturen", aldus Berks.
Overigens is 'citymarketing' al in
de steigers gezet door het huidige
Goese college.
Aan de hand van de debatavond
hopen de ondernemersclubs ook
de impact van de economische cri
sis te beperken. Goes moet meer
insteken op wonen, werken en
winkelen, vinden de onderne
mers. Berks: „De vraag blijft hoe
wij mensen van buitenaf naar
Goes krijgen. En dan moet je niet
alleen aan senioren denken, maar
ook aan jonge mensen die hier
werk moeten kunnen vinden. De
.stad vergrijst een beetje. 'Door
meer investeringen in bestuurs
kracht kunnen we dat bestrijden.
Het kost nu nog heel veel moeite
om als ondernemer iets gedaan te
krijgen in het stadskantoor."