ioluit
Origineel en
len van den Berg
Collectie Hans Warren
Douwe Tiemensma
Wim Hofman
Glenn Priester
donderdag 8 oktober 2009
Op zoek naar het
beste wat Zee
land op kunstge
bied te bieden doorNi(
heeft bezocht Ni
co Out 'Porcelain Pirates' in het
Zeeuws Museum in Middelburg.
De expositiezaal is don
ker. Historische en
exotische kostuums
hangen fraai verlicht
op standaards. Op consoles prij
ken fijn gedecoreerde oosterse
vazen. Eén vaas staat in een vi
trine. Ook achter glas zie ik on
der andere een vel papier met
kalligrafische tekens, een oud
pistool, kunstig bewerkte doos
jes, een opgevouwen hemd en
een antieke helm.
Hoog boven de kostuums, op plan
ken aan de muur, staan nog meer
vazen. Opvallend is een gebroken
vaas. Die zou je als museum toch
eerst lijmen voordat je hem toont?
Er is meer dat niet klopt. De kaart
jes met bijschriften vermelden zo
wel oude jaartallen als 2009. De ex
positie is dus een mix van museale
en 'gewone' objecten. Wat drijft
een museum ertoe te proberen be
zoekers op het verkeerde been te
zetten?
Het antwoord is: het inschakelen
van kunstenaars. In dit geval Su-
perflex, een Deens trio dat zich op
uiteenlopende wijze manifesteert
als maatschappelijk betrokken en
(kunst)grensdoorbrekend. Op ver
zoek van het museum verdiepten
de kunstenaars zich in de collectie
en de identiteit van Zeeland en
stuitte daarbij op een gebeurtenis
uit 1602. Bewapende Zeeuwse
koopvaardijschepen maakten na
een heftige, door een misverstand
ontstane, schermutseling een Por
tugees schip buit, onder andere ge
laden met Chinees porselein. De
vracht werd in Middelburg geveild
en bracht omgerekend negentien
miljoen euro op. Dit bedrag zou
mede het startkapitaal vormen
van de in hetzelfde jaar opgerichte
VOC. De vaas in de vitrine maakt
deel uit van de museumcollectie
en zou afkomstig kunnen zijn van
de gekaapte lading.
Superflex nam dit gegeven als uit
gangspunt voor een driedelige
tv-serie die zonder hun bemoeie
nis door een Vietnamees team is
gemaakt en in ook het museum is
te zien. Wel een érg lange zit trou
wens. De serie kent drie verhaallij
nen waarin de vaas sleutelobject
is. Het lot van een jonge vrouw uit
de tijd van de kaping is verbonden
met de vaas. Zij komt voor in een
film die over de historische gebeur
tenis wordt gemaakt. De hoofdrol
speelster gaat in haar vrije tijd op
Een driedelige Vietnamese tv-serie is onderdeel van het Superflex-project.
zoek naar de vaas. Die zou een ge
heim bevatten. Ontdekking daar
van kan de vrouw uit het verleden
bevrijden. Complicatie is dat de
vaas inmiddels deel uitmaakt van
de collectie van een verzamelaar
die ook nog eens imitatievazen op
de markt brengt.
Dit gegeven, goed uitge
werkt, roept in relatie tot
de expositie boeiende vra
gen op en raakt aan belangrijke
kwesties. De verhouding tussen
culturen bijvoorbeeld. De cultuur
van China en Vietnam zijn mede
door de Chinese overheersing
sterk met elkaar verbonden. In bei
de landen maakte men speciaal
voor de export porseleinen produc
ten, die hier voor oosters doorgin
gen, maar feitelijk een mix waren
van oost en west.
Dan de kwestie van namaak en co
pyright. Zuidoost-Azië is namaak-
kampioen en de nachtmerrie van
producenten van originele goede
ren. Maar wat betekent origineel
als de kwaliteit van de imitatie ge
lijk is aan het origineel? Origineel
en oud geven waarde: emotio-
neel-historisch én geldelijk, zeker
als iets schaars is. Maar in de mid
deleeuwen, bijvoorbeeld, werd ge
lovig Europa door botresten van
heiligen overspoeld. Die werden
als waardevolle relikwieën erva
ren, terwijl ze onmogelijk allemaal
van heiligen afkomstig kunnen
zijn geweest, behalve als die het
formaat zouden hebben gehad van
dinosaurussen.
Waarde zit hem in beleving. Maar
geldelijke waarde is van invloed op
beleving. En imitaties ondergraven
de schaarste en dus de prijs. In een
postkapitalistische samenleving is
daarom copyright zo'n belangrijk
issue, ook als het gaat om kunst.
Superflex zet daar vraagtekens bij.
In deze tentoonstelling en in ande
re projecten. Zo legt het trio ook
een bommetje onder het verband
tussen originaliteit, identiteit en
waarde, een stel begrippen waar
aan de kunstwereld én die van de
musea hun betekenis en waarde
ontlenen. Als je voor vijf tientjes
een echte Van Gogh zou kunnen
kopen, zou je er dan dezelfde emo
tionele waarde aan toekennen dan
wanneer je er 50 miljoen voor be
taalt?
Er valt nog veel meer te filosofe
ren met deze expositie als aanlei
ding. Over de VOC, over economi
sche oorlogsvoering, over indivi
duele en gemeenschappelijke rol
len in ontwikkelingen, over lot, be
stemming en toeval. Deze bevra
gende houding loopt als een rode
draad door het museum.
Porcelain Pirates is met de rest van
de presentaties een bezoek meer
dan waard.
'Porcelain Pirates', Superflex. Zeeuws
Museum, Abdij, Middelburg. T/m 8
februari 2010. Di. t/m zo. 10.00-17.00
uur.
De complete tv-serie is vrijdag 16
oktober, 20 november, 18 december
en 15 januari om 15.00 uur te zien
Filmtheater Schuttershof, Middelburg.
Ien van den Berg weeft: kleurige
wandkleden, waarin voorwerpen,
planten en huizen tot leven ko
men. Geraffineerd speelt zij opti
sche effecten tegen elkaar uit en
vereenvoudigt zij haar voorstellin
gen tot de essentie. Haar werk is
fantasierijk en straalt vitaliteit uit.
T/m 31-10, De Osseberg, Singelweg
11, Crijpskerke. Do.-za. 14.00- 17.00
uur. Mede-exposanten: Clarie Pronk,
Femke van den Berg en Lyd/a Coolen.
Hans Warren (1921-2001) verzamel
de kunst uit verre werelden. Zijn
collectie wordt schitterend gepre
senteerd. Spannende combinaties
van religieus, mythisch en magisch
geinspireerde beelden: Afrikaanse
expressie naast oosterse verfijning:
twee kanten van één medaille.
T/m 31-1, Zeeuws Museum, Middel
burg. Di t/zo. 10.00-17.00 uur. 14
okt. 16.00-19.00 uur: Rondleiding en
lezing 'Exotisme identiteit'.
1
Douwe Tiemensma is gegrepen
door het Friese landschap. Hij con
centreert zich op de grote lijnen
en speelt in zijn composities met
tegenstellingen als open en geslo
ten, vol en leeg. De combinatie
met een rijk palet aan kleurnuan
ces leidt tot een mooie balans tus
sen kracht en subtiliteit.
T/m 15 november, Raadskelder,
Croote Markt 1, Sluis. Za. t/m wo.
14.00-17.00 uur.
Wim Hofman is gezegend met
een kinderlijke fantasie en door
wrochte artistieke visie. De combi
natie leidt tot verbeeldingsrijke
schilderijen, tekeningen en illustra
ties. Daarvan zijn er in Terneuzen
tientallen te zien, vooral in kleine
re formaten: vaak wat somber,
maar ook ironisch en speels.
t/m 31-10, Kunstuitleen, Bellamy-
straat 26a, Terneuzen. Di. t/m vr.
13.00-17.00 uur, za. 10.00-14.00 uur.
Glenn Priester stelt zink, koper, tin
en lood bloot aan weer en wind
en assembleert dat materiaal tot
schilderijachtige composities die
de kracht en het ritme van natuur
en (water)landschap oproepen. En
sembles van langgerekte verticale
rechthoeken voegen er een dimen
sie van beweging aan toe.
t/m 17 oktober, Kunstuitleen De
Bevelanden, Westwal 45, Goes. Wo.
t/m za. 13.00-17.00 uur.
Historische en exotische kostuums hangen fraai verlicht op standaards.