io nobelprijs voor de vrede
Senator Colombia
getipt als kanshebber
De Nobelprijs die het meest tot de verbeelding spreekt, is die voor de vrede. Morgen maakt het
Nobelcomité de keuze voor dit jaar bekend. Een keuze die vaak kritiek oplevert. De vredesprijs
is belangrijk, alleen al om de bescherming die deze kan bieden.
'Het is een westerse
prijs, de uitreiking is
in westerse handen'
Voorspelling van Leon Wecke
Voorkeur van Jan Gruiters
donderdag 8 oktober 2009
reageren?
nieuwsredactie@wegener.nl
J.
En de winnaar is..
door Joost Sijtsma
Het wordt een
spannende,
doorwaakte
nacht voor de
genen 'wier
naam wordt ge
noemd' als
kanshebber op de Nobelprijs voor
de Vrede. Morgen om elf uur
maakt het Nobelcomité bekend
naar welke persoon of organisatie
de prijs gaat.
„De Nobelprijs voor de Vrede is be
langrijk", vindt Leon Wecke, pole
moloog en verbonden het Cen
trum voor Internationaal Conflict
- Analyse en Management. „Ieder
een wil die prijs graag hebben. De
Nobelprijs biedt ook bescherming.
Een regering zal eerder Jan Modaal
martelen dan een winnaar van de
Nobelprijs. Pas geleden heeft het
Nobelcomité een brief gestuurd
naar de machthebbers in Birma
om te protesteren tegen het huis
arrest van Aung San Suu Kyi."
De status van de vredesprijs hangt
af van de winnaar, zegt Jan Grui-
ters, directeur van IKV Pax Christi.
„George Bush is ook genomineerd
en als hij wint, boet de prijs aan ge
loofwaardigheid in. Dat zou een
beloning zijn voor de realpolitiek.
In het verleden heeft ook iemand
als bisschop Tutu de prijs gekre
gen. Dat roept een heel ander ge
voel op."
De toekenning van de Nobelprijs
voor de vrede heeft regelmatig
voor ophef gezorgd. Zo kreeg de
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Henry Kissinger de
prijs in 1973, terwijl hij een paar
jaar eerder nog medeverantwoor
delijk was voor de bombardemen
ten op Cambodja die honderddui
zenden mensen het leven kostten.
In 1994 kreeg de Palestijnse leider
Yasser Arafat, die door velen als
een terrorist werd gezien, de prijs.
Datzelfde geldt voor de Israëlische
premier Menachem Begin. Hij
maakte voor de onafhankelijkheid
van zijn land deel uit van een jood
se terreurgroep in het Britse man
daatgebied Palestina.
Wecke: „Er zijn mensen die zullen
zeggen dat Mandela ook als terro
rist is begonnen, het hangt vooral
af van je politieke overtuiging. Ik
kan niet zeggen dat er iemand is
geweest die de prijs - ook gezien
in de tijd van de toekenning - niet
heeft verdiend."
Ook personen of organisaties die
niet rechtstreeks betrokken zijn bij
vredesactiviteiten kunnen de prijs
krijgen. Zo werd Al Gore onder
scheiden voor zijn strijd tegen kli
maatverandering en Muhammed
Yunus kreeg de vredesprijs als
grondlegger van het microkrediet.
Dat is een goede ontwikkeling,
vindt Wecke. „Bij het instellen van
de prijs werd er vooral gedacht
aan strijd tussen legers, maar nu is
er ook aandacht voor geweld in
ruimere zin. Het heeft ook te ma
ken met zaken als armoede, ecolo
gie en schoon water."
Gruiters begrijpt wel dat ook men
sen als Gore en Yunus voor de
prijs in aanmerking komen, maar
ziet liever dat de prijswinnaars
werkzaam zijn in conflictgebieden
waar sprake is van wapengeweld.
„Veiligheid is een eerste levensbe
hoefte. Het vergt een enorme
moed van mensen om daaraan te
werken in oorlogsgebieden. Zij wa
gen hun leven in de strijd voor de
vrede in zeer moeilijke omstandig
heden."
Het toekennen van de Nobelprijs
geeft die mensen volgens Gruiters
een enorme stimulans. „Ze wer
ken vaak in de anonimiteit, het
krijgen van de Nobelprijs is voor
hen een enorme ondersteuning en
erkenning. Ze zeggen dan vaak dat
het niet om hen gaat, maar om
hun medewerkers en om het doel.
Dat siert hen."
Er bestaat niet alleen soms kritiek
op de keuze voor bepaalde perso
nen, ook wordt vaak gesteld dat de
keuze van het comité de liberale,
westerse waarden weerspiegelt.
Wecke is het daar wel mee eens,
maar vindt het ook logisch. „Het is
een westerse prijs, de uitreiking is
in westerse handen net zoals de
nieuwsvoorziening trouwens. Je
zou de Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties de prijswin
naar kunnen laten kiezen. Je krijgt
dan een heel andere uitslag."
Aantal winnaars en genomineerden per werelddeel
De 109 winnaars en de 4.857 genomineerden van de eerste honderd jaar van de
Nobelprijs voor de Vrede (1901 -2001kunnen geografisch als volgt worden verdeeld:
Aantal Nobelprijswinnaars
West-Europa
Noord-Amerika
Azië
Afrika
Latijns-Amerika 15
Oost-Europa j 3
Internat, org.
Aantal genomineerden
West-Europa
Noord-Amerika
Azië
Afrika
Latijns-Amerika
Oost-Europa
Internat, org.
11.694
t Piedad Córdoba, Columbiaans senator, die het vredesproces
tussen regering en Fare bevordert en een belangrijke rol speelt bij
het vrij krijgen van gevangenen.
2 Cluster Munitions Coalition, een coalitie van driehonderd
non-gouvermentele organisaties die clusterwapens uit wil bannen.
3 Sima Samar, leidster van de onafhankelijke Afghaanse Commissie
voor Mensenrechten.
1 Paride Taban, bisschop werkt in Zuid-Sudan aan verzoening.
2 Mirjam Struyk, 'mijn collega die hard heeft gewerkt voor de
conventie tegen clustermunitie'.
infographic: CRWbron: The Nobel Foundation
door onze correspondent Windy Kester
De Chinese machthebbers houden
morgenochtend de adem in, als het
Noorse Nobelcomité bekendmaakt
wie de vredesprijs 2009 wint. Net als in
voorgaande jaren wordt opnieuw hevig ge
speculeerd op een winnaar in de Chinese
dissidentenkringen. Veel genoemd: Hu Jia,
mensenrechtenactivist, en veroordeeld tot
jaren cel.
Vorig jaar nog zag de Chinese regering zich
genoodzaakt openlijk te waarschuwen te
gen het aanwijzen van een dissident. Het co
mité, dat zich zeer bewust is van de politie
ke betekenis van de uitverkiezing, kiest uit
het recordaantal van 205 genomineerden,
waaronder 33 organisaties. Alles duidt erop
dat de keuze dit jaar een lastige is: „Het
komt niet vaak voor dat we laat in het beslis
singsproces nog zoveel kandidaten hebben",
stelt de secretaris van het Nobelcomité Geir
Lundestad. In Oslo gaat het gerucht dat het
comité afgelopen vrijdag nog geen winnaar
had. Kristian Berg Harpviken, directeur van
het Noorse Instituut voor Vredesonderzoek
(Prio), gokt als erkend Nobel-watcher op de
Colombiaanse senator Piedad Córdoba. Zij
zou de prijs verdienen vanwege haar inzet
voor het vredesproces in het Zuid-Ameri
kaanse land en haar rol als bemiddelaar
voor de vrijlating van gijzelaars.
Een andere veel getipte naam is de Jordaan
se prins Razi bin Mohammed, vanwege zijn
inzet voor vrede en verzoening in het Mid
den-Oosten en zijn poging een brug te
slaan tussen de verschillende godsdiensten.
Ook de naam van de Afghaanse Sima Sa-
mar doet de ronde. Zij is oud-minister van
vrouwenzaken en heeft daarnaast een lange
staat van dienst op het gebied van mensen
rechten.
Critici vinden dat het te lang geleden is dat
een Nobelvredesprijs is uitgereikt aan een
mensenrechtenactivist, de laatste keer was
dat de Iraanse advocate Shirin Ebadi. Vorig
jaar won de beroepsdiplomaat en politicus
Martti Ahtisaari uit Finland.
Oud-winnaars, parlementariërs, ministers
en professoren hebben het recht te nomine
ren. In principe zijn de namen van de geno
mineerden geheim, maar elk jaar lekken er
wel een aantal uit. Zo liet de president van
Chili weten de Frans-ColomSiaanse politica
Ingrid Betancourt te hebben voorgedragen.
De Oostenrijkse regering stelde SOS Kinder-
dorf-International kandidaat.
In de wandelgangen zijn ook namen als Ba-
rack Obama en Fidel Castro te horen. Ook
de Franse president Nicholas Sarkozy zou
kandidaat zijn, vanwege zijn bemiddeling
tussen Rusland en Georgië vorig jaar.
Het Noorse parlement kiest de leden van
het Noorse Nobelcomité, dat sinds dit jaar
wordt geleid door de sociaal-democraat
Thorbjorn Jagland. In het verleden heeft hij
meerdere malen de Europese Unie voorge
dragen voor de vredesprijs. Bovendien is hij
onlangs benoemd tot secretaris-generaal
van de Raad van Europa. Deze dubbelrol
komt hem nu in eigen land op kritiek te
staan.