D
J
De Court Pendue was onbetrouwbaar
7
Smaak van
oude appels
Op de schop
Melita Lanting
r
dinsdag 29 september 2009
Een pomoloog is iemand die
alles van appels weet. In Ne
derland zijn verschillende
pomologische verenigingen die
proberen zoveel mogelijk oude
rassen in stand te houden. Maar
wie een kaneelzoet, een jasappel
of dubbele zoete aagt te pakken
krijgt en er verlangend naar de
smaak van vroeger zijn tanden in
zet, zal waarschijnlijk bedrogen
uitkomen. Dat heeft te maken
met smaakontwikkeling, zegt
Jaap de Schipper van het Fruit
teeltmuseum. In het smaakbeeld
van de jaren vijftig waren die ap
pels misschien bijzonder, maar er
waren toen minder smaken dan
nu. „Ouderen die de appelrassen
uit hun jeugd proeven, vinden de
smaak vaak tegenvallen."
door Ondine van der Vleuten
Wie de open dag van
het fruitteeltmu
seum bezoekt, zal
daar zeker vrijwilli
ger Jaap de Schipper tegen het lijf
lopen. De Schipper is nu 65. In
zijn jonge jaren 'waren er meer
dan honderd appel- en perenras
sen in de handel. Het fruit vond
zijn weg naar de consument via
groentenboeren en veel werd nog
langs de deuren uitgevent. Maar
de tijden veranderden. Fruittelers
schakelden volop over van hoog-
stam- op laagstamfruitbomen en
in de jaren zestig kwamen de su
permarkten op, die voor hun klan
ten grote hoeveelheden van een
duidige rassen wilden.
Zo verdwenen veel appel- en pe
renrassen. Jaap de Schipper zag
het allemaal gebeuren. „Direct na
de lagere school ben ik begonnen
als gewasverzorger. Mijn hele le
ven ben ik in het fruit gebleven,
de laatste twintig jaar van mijn
werkzame leven als onderzoeker
bij het inmiddels opgeheven
Proefstation voor de Fruitteelt in
Wilhelminadorp."
De appels en peren die nu in de su
permarkt liggen, zijn het gevolg
van kruisingen. Want de fruitteler
wilde niet alleen een goede smaak,
maar ook een gegarandeerde op
brengst. Zo verdween een appel als
de Court Pendue. De Schipper
denkt er met weemoed aan terug.
„De Court Pendue was zoet en
zuur tegelijk. Dan heb je een volle
appelsmaak die toch fris is. Maar
qua opbrengst was de appel, voor
hedendaagse begrippen, onbe
trouwbaar. Het ene jaar hing de
boom vol met kleine appeltjes, het
andere jaar waren er nauwelijks
vruchten te vinden." De smaak
Oude Rassendag in Fruitteeltmuseum
In het Fruitteeltmuseum aan de An
nie M.G. Schmidtsingel 1 in Kapel-
Ie wordt zaterdag 3 oktober van
12 tot 16 uur een oude rassendag
gehouden.
Tuinbezitters en amateurfruittelers
met fruitbomen van een oud of on
bekend ras kunnen die dag hun ap
pels en peren laten zien om er ach
ter te komen van welk ras ze zjn.
In de museumtuin staan 'Holder'
trekkervoertuigen, die vroeger in
de fruitteelt gebruikt werden.
Om 13 en 15 uur zijn er rondleidin
gen in het museum en in de tuin
met oude fruitboomrassen.
Openingstijden: di.-vrij. 13-17 uur,
za. 12-16 uur. www.fruitteeltmu-
seum.nl, telefoon: 0113-344904.
van de Court Pendue is nu alleen
nog terug te vinden in nieuwe ap
pelrassen, als genetische eigen
schap gecombineerd met de hoge
productie van weer andere rassen.
En dat proces, van rassen die ver
dwijnen en nieuwe die ontwik
keld worden, gaat voortdurend
door. De cox orange - lastig in de
teelt - is alweer bijna verdrongen.
Dat kan snel gaan: een peren
boom wordt maximaal 200 jaar
oud, bij een appelboom is het na
honderd jaar gebeurd.
Maar de genen van de cox zullen
niet verdwijnen. Die worden be
waard in de genenbanken, want
de cox zou best nog wel eens bij
zondere eigenschappen kunnen
verbergen die later heel waardevol
blijken; resistentie tegen een be
paalde ziekte, bijvoorbeeld.
Voor het Fruitteeltmuseum is een
andere taak weggelegd. Die mag
het grote publiek laten zien, dat er
ooit méér was dan de granny
smith, de elstar en de jona gold.
COLOFON
Buitengebied: verschijnt elke
dinsdag als bijlage bij de PZC en
BNDeStem.
Buitengebied is een bijlage over
landbouw, visserij, landschap,
natuur, recreatie en tuinen.
U kunt ons informeren:
E-mail: buitengebied@pzc.nl
Website: www.pzc.nl/buitengebied
Postadres: PZC-redactie-
secretariaat - onder vermelding van
Buitengebied, Postbus 91,
4330 AB Middelburg
Telefoon: 0118 434010
Coördinatie:
Jan van Damme
telefoon: 0118 434 014
mobiel: 06 542 671 57
e-mail: j.vandamme@pzc.nl
Advertenties:
Verkoopteam Zeeland:
0118 434070,
teamzeeland@bndestem-pzc.nl
Het is zo'n leuke verrassing
aan het einde van het tuin-
seizoen: de aconitum.
Ineens staat de monnikskap, zoals
de aconitum in de volksmond ge
noemd wordt, in volle bloei. Het
is een van m'n favoriete planten.
Tegen de tijd dat alles bruin en
dor begint te worden bloeit de
monnikskap. Het toetje van het
najaar.
Als kind werd ik altijd gewaar
schuwd voor de plant. Ik mocht
er niet aankomen want monniks
kap is giftig. Niet alleen de bloe
men maar ook de stengels, de bla
deren en de wortels. Er zit een
stof in die verlammend of halluci
nerend kan werken. De plant
wordt veel gebruikt in de natuur
geneeskunde en vroeger werd de
monnikskap gebruikt in heksen
zalf Op het internet zijn van ver
schillende beschrijvingen van de
heksenzalf (of vliegzalf, groene
zalf of magische zalf zoals het ook
genoemd werd) te vinden.
Heksen zouden hun lichaam en
bezemsteel insmeren met het
goedje waarna ze zo stoned wer
den als een garnaal en dachten
dat ze echt konden vliegen.
Niet alle monnikskappen in de
tuin zijn tot bloei gekomen. Een
deel van de planten is verdord
want de tuin smacht naar water.
Momenteel twijfel ik dagelijks of
ik toch niet de sproeier moet pak
ken. Ik heb het tot nu toe niet ge
daan want even een kwartiertje
sproeien is zo zinloos. Dan moet
het gelijk flink lang en dat is eigen
lijk best zonde van al dat dure
drinkwater. Het wachten is dus ge
woon op regen. Misschien dat er
deze week wat valt en anders zal
het er ongetwijfeld later wel weer
van komen. Hoewel het mooie
weer wat mij betreft nog heel lang
mag aanhouden zou een paar
buien wel welkom zijn.
We willen voor de winter valt
nog wat reorganiseren in de ach
tertuin. Een paar kwijnende cle
matissen (klimmers) er uit en
daarvoor in de plaats iets nieuws.
Ik ben er nog niet helemaal uit
wat er moet komen. Het is een
plekje tegen een muur waar in de
zomer een groot deel van de dag
de volle zon op staat. Het moeten
dus sterke jongens zijn die daar
kunnen overleven.
Maar eerst moeten we de grond af
graven. Die is super schraal door
de hoeveelheid zand die er door
zit. Misschien zelfs nog afkomstig
van de bouw destijds en nooit
weggehaald.
Monnikskap.
foto Melita Lanting
Appels en peren 'uit de oude doos'. foto's Fruitteeltmuseum
Waar zijn ze gebleven, die
oude appelrassen, met namen
als zigeunerin, valk, zoete dob
ber, bijenkorfje en kaneelzoet?
In de commerciële teelt zijn de
oude appel- en perenrassen
verdwenen. Wie ze nog eens
wil zien, is komend weekeinde
welkom in de tuin van het Fruit
teeltmuseum in Kapelle, tij
dens de Oude Rassendag.
