Ook het minimale
kan boeien
19
Léven met dubbele kracht,
zolang ze kunnen en mogen
agenda
ival
PIANOTRIO
2 t/m 17 oktober 2009 www.festival-zvl.nl
maandag 28 september 2009
door Willem Nijssen
door Jeanette Vergouwen
Een fenomeen als compo
nist/pianist Philip Glass be
reid te vinden om twee so
lorecitals te verzorgen in
Middelburg voor tweemaal een uit
verkochte zaal is een prestatie. De
directie was dan ook terecht trots.
Philip Glass te zien en te horen
spelen is bijzonder en vele men
sen uit Middelburg en ver daar bui
ten misten deze kans dan ook niet.
Glass putte uit zijn omvangrijke re
pertoire originele muziek geschre
ven voor pianosolo en arrange
menten voor orgel en instrumenta
le combinaties uit de periode 1976
tot heden. Zijn muziek wordt mi
nimalistische, repetitieve proces-
muziek genoemd. Glass ontwik
kelt vanuit simpele melodiecellen,
melodische lijnen en laat deze klin
ken in een strak duidelijk repeti
tief ritmisch raamwerk. Glass
speelt alsof hij ter plekke improvi
seert. Tegen steeds hetzelfde twee-
tonige motief in de linkerhand
speelt hij met de rechterhand im
pulsieve versieringen, kabbelende
passages en gebroken akkoorden.
Soms zijn er vertragingen, mooie
akkoordenreeksen en merkwaar
dig zijn de vele modulaties. Opval
lend is zijn pedaalgebruik, de klan
ken blijven resoneren.
Glass speelde Metamorfoses uit
MUZIEK
Philip Class
Philip Glass recital
Werken van Philip Glass door Phi
lip Glass. Gehoord zaterdag 26
september in de Concertzaal in
Middelburg.
1989, Mad Rush uit 1980, Études
uit 1994-1999 en Opening uit 1982,
het werk dat bij de opening van de
hernieuwde concertzaal twee jaar
geleden ten gehore werd gebracht.
Het eenvoudige motiefin de lin
kerhand keert ook in deze werken
terug, af en toe in de rechter-,
maar meestal in de linkerhand. De
speeltechniek is verbluffend, wat
een soepelheid in de vingers.
Wat blijft hangen na honderd mi
nuten non-stop pianomuziek van
Philip Glass is de steeds terugke
rende lage toon (rechter- over lin
kerhand), de repetitieve muzikale
patronen, het improviseer element
en de dreunende akkoorden. Niet
echt ontspannende muziek, eerder
vermoeiend en obsederend. Ook
het minimale kan boeien. Toch
zijn de flarden filmachtige muziek
en af en toe een zoete melodische
passage meer dan welkom.
Het publiek luisterde met aan
dacht en was razend enthousiast.
Eén van de spelletjes die je op het toneel kunt
spelen, is het spelletje met de werkelijkheid.
]e kunt (opzettelijk) proberen zo ver moge
lijk van de werkelijkheid weg te drijven, of er
(even opzettelijk) juist proberen zo dicht mogelijk bij
te komen. Zoals in Hulde aan de jubilaris van het Til-
burgse gezelschap Drieons. Daarin speelt Rob van Ge
stel Rob van Gestel, een 53-jarige acteur die net als
Rob van Gestel (de echte, bedoel ik) 25 jaar in het vak
zit. Die net als zijn 'voorbeeld' ooit misdienaar is ge
weest, en lid van de fanfare. Als we de zaal binnenko
men, komen we daarom ook niet binnen in de ver
trouwde theaterzaal, maar in een typisch feestzaaltje,
met blije tafeltjes vol uitnodigend gebak, met receptie-
boek en cadeautafel, en met een opgewonden-blij
feestvarken, dat ook de vaagste kennissen komt han
denschudden.
Als je in het echt als vage kennis (want wie kent nou
Rob van Gestel?) op zo'n jubileumfeestje zou belan
den, dan zou dat wringen. Wringen tussen verwonde
ring en gêne. Misschien zou je nog in een leuk ge
sprek terechtkomen, maar anders? En hier begint dat
allemaal net zo. Onwennigheid langs alle kanten, ook
bij de acteur. Jeugdherinneringen en filmpjes van
mensen die zich voor de jubilaris hebben willen in
spannen, breken het ijs. Er hangt iets in de lucht,
want die filmpjes zijn suggestief op een beschuldigen
de manier. De jubilaris doet of hij niets merkt. Zijn
enthousiasme groeit zelfs, zijn toon wordt bijna kleri
kaal, radicaal. En voor je het weet, eindigt een luchtig
samenzijn in een licht fascistische toespraak. En is er
- zo dicht bij 'de werkelijkheid' - toch iets gebeurt dat
boven die werkelijkheid uitstijgt, of er onderdoor
duikt. Dan moet je ondanks de matige acteerpresta
ties (of was dat allemaal ingestudeerd en dus juist ra
zend knap?) toch toegeven dat je even bent aange
raakt door ...'toneel'... Bij de neus genomen? Op het
verkeerde been gezet?
Niks verkeerds aan een 'oude' van Ultima Thule, een
van mijn favoriete gezelschappen met thuisbasis in
Gent. Vanaf 2002/2003 al (ze houden daar hun voor
stellingen heerlijk lang op repertoire) speelde dat van
tijd tot tijd '1900'. 'Novecento' (de oorspronkelijke,
Italiaanse titel) is een toneelvertelling van Alessandro
Baricco. Die man schrijft wonderlijke verhalen, op
het grensvlak van 'zou gebeurd kunnen zijn' en 'dit is
niet mogelijk'. Binnenkort begint Ultima Thule aan
Baricco's wondermooie novelle 'Zijde' "(première in ja
nuari 2010), en het is misschien daarom dat ze '1900'
nog eens hernomen hebben.
Het verhaal speelt aan boord van een schip, waar een
jongetje te vondeling wordt gelegd in de eerste klasse.
Maar geen enkele rijke passagier laat zich vermur
wen, en dan wordt het joch in arren moede en volko
men illegaal ten slotte geadopteerd door de pianist
van het scheepsorkest. Dat alles gebeurt in het jaar
1900, en daarom wordt dat de naam van het jongetje.
Het zal een fabelachtige pianist worden, een meester
van de jazz.
Eigenlijk is het verhaal niet meer dan een reeks van
anekdotes. Baricco geeft ze als schrijver alvast een spe
ciaal kleurtje, maar je voelt al bij het lezen, dat de ver
teller het werk zal moeten afmaken en de anekdotes
moet verheffen tot De Grote Onovertroffen Anekdo
te. De Weemoedige Anekdote. Ik bedoel (op een be
paalde manier bekeken natuurlijk) de Anekdote die
'het leven' heet. Verbeeld in de persoon van een jon
getje dat niet kan en niet mag bestaan, dat alleen
maar leeft voor muziek, die zoals altijd al is wegge
storven voor de laatste noot is verwaaid. En dat dan
verteld met behulp van poppen, die dat ook al zo
sterk hebben: ook die zijn alweer dood voor de speler
ze heeft losgelaten. Maar juist daardoor léven ze met
dubbele kracht, zolang ze kunnen en mogen... Nog te
zien in Gent op 1 tot en met 4 oktober, zie www.ulti-
ma-thule.be
Deze week
zijn de try-outs van 'Amandla! Mandela', de musical
over het leven van Nelson Mandela. Een voorstelling
over een inspirerend man, met feestelijke Zuid-
Afrikaanse muziek en dans, dat kan wel iets hebben.
De voorstelling in Goes (2 oktober) is uitverkocht,
maar op 1 oktober in Terneuzen (Scheldetheater)
en op 6 oktober in Bergen op Zoom (Stadsschouw
burg De Maagd) zouden nog kaarten beschikbaar
zijn...
I OOSTBURC
Ledeltheater, Coco Avant Chanel: 20 u;
TERNEUZEN
View, Carriers: 20.45 uur; De Storm:
20.30 uur; Lover of Loser: 20.15 uur;
VLISSINGEN
CineCity, Carriers: 22.00 uur; Cance
Flick: 16.15 en 19.15 uur; De Storm:
14.00, 16.15, 19.15 en 22.00 uur;
G-Force: 14.00 uur; Hannah Montana:
16.15 uur; Harry Potter (6): 15.45 en
19.00 uur; Ice Age 3 (nl): 13.45 uur; In-
glouriuos Basterds: 19.00 en 21.30 uur;
Lover of Loser: 14.00, 16.30 en 19.00
uur; My Sister's Keeper: 14.00, 16.15 en
19.30 uur; Prinses Lillifee: 14.00 uur; The
Final Destination: 22.00 uur; The Re
bound: 14.00, 16.15,19.30 en 22.00 uur;
The Taking of Pelham 1,2,3: 22.00 uur;
Sneak: 22.00 uur;
Meer agendanieuws op de website
van deze krant.
FILMS
BERGEN OP ZOOM
Cinem'actueel, Lover of Loser: 20.00
uur; De Storm: 20.00 uur; Ghosts of Gir
lfriends Past: 20.00 uur; Chéri: 20.30 uur;
GOES
Merral, A Perfect Getaway: 21.45 uur;
De Storm 19.00 en 21.15 uur; Harry Pot
ter 6 (ov): 20.300 uur; Lover of Loser:
19.15 uur; The Hangover: 18.45 uur; The
Taking of Pelham 1,2,3:19.00 en 21.30
MIDDELBURG
Schuttershof, Effi Briest: 20.00 uur;
van
Zieeuwsch-Vlaanderen
Zaterdag 3 oktober
violist Hagai Shaham
pianist Arnon Erez
cellist Raphael Wallfisch
Een pianotrio dat een romantisch repertoire van bekende componisten
brengt. Concertuitvoering van o.a. Grieg, Mendelssohn en Schubert.
20:00 uur - RK kerk, Hengstdijk 15,00
Kaarten voor dit concert via 0900 33 000 33 of via info@festival-zvl.nl
of 1 uur voor aanvang aan de zaal
Rob van Gestel in de voorstelling Hulde aan de jubilaris van Drieons.
foto Joep Lennarts
