delta vol technologie 13
Water geeft het land vorm
woensdag 23 september 2009
Directeur Rein van der Kluit van Rijkswaterstaat Zeeland: „Echte innovatie gaat met risico's gepaard.'
foto Ronald den Dekker
V
oor veel bouwers van de Del-
tadammen zijn de water
bouwkundige werken in Zuid
west-Nederland nog steeds
een visitekaartje. Ingenieurs
bureaus en aannemers worden uitgeno
digd mee te doen aan grote projecten over
de hele wereld, omdat ze faam hebben op
gebouwd met de uitvoering van het Delta
plan. Dat is welbeschouwd de spin off ge
weest van de Deltawerken. Voor de bijzon
dere werk- en vaartuigen die voor de aan
leg van de stormvloedkering in de mon
ding van de Oosterschelde moesten wor
den gebouwd, bestond elders geen em
plooi. Nadat ze korte tijd te koop hebben
gestaan, zijn ze dan ook ontmanteld. Ken
nis en ervaring zijn wel te gelde gemaakt.
Van New Orleans tot Venetië en van de
berging van de Koersk tot de aanleg van ei
landen in Dubai.
Ook aan het visitekaartje zelf valt de ko
mende jaren nog veel geld te verdienen.
De klimaatverandering en nieuwe inzich
ten op het gebied van het milieu maken
het nodig meer samenhang in het Deltage
bied te brengen. De hokjesgeest van de Del-
tadammen is gedateerd; integrale aanpak
en duurzaamheid zijn nu de boodschap.
Rein van der Kluit, directeur van Rijkswa
terstaat in Zeeland, is een geschikt man
voor een genuanceerd oordeel over het suc
ces van de Deltawerken. Hij is niet betrok
ken geweest bij de bouw - Van der Kluit is
niet eens een technicus; hij is jurist - maar
hij is wel verantwoordelijk voor het beheer
van een groot deel van de Deltadammen.
Een blauwalgenplaag in het Vol
kerak-Zoommeer, schaarste aan voedings-
Groot was pakweg 25 jaar
geleden de bewondering voor de
moed en het vernuft waarmee de
Oosterscheldekering als Kroon
op het Deltaplan werd gebouwd.
Inmiddels is duidelijk dat uit
milieukundig oogpunt nog veel
valt te sleutelen aan de
Deltawerken. Dus achteraf toch
een mislukking? „Geen sprake
van", zegt directeur Rein van der
Kluit van Rijkswaterstaat in
Zeeland.
door Ben Jansen
stoffen en zandhonger in de Oosterschelde
en zuurstofloosheid in delen van het Greve-
lingenmeer. De Deltawerken zijn, in tegen
stelling tot wat koningin Beatrix 23 jaar ge
leden verzekerde bij de ingebruikname van
de Oosterscheldekering, nog lang niet vol
tooid. „Klopt", zegt Van der Kluit. „Maar
dat betekent nog niet dat je de Deltawer
ken als een mislukking kunt beschouwen.
Als concept van wat na de overstromings
ramp van 1953 is gepland, zijn ze zonder
meer gelukt. Er is gedaan wat gedaan
moest worden. Veiligheid, veiligheid en
nog eens veiligheid. Dat was de bood
schap. Het is duidelijk dat het resultaat
naar de maatstaven en de kennis van nu
niet helemaal volmaakt meer is, maar de
beoogde veiligheid is er nog steeds."
Het mag dan een omvangrijke en dure klus
zijn om de nadelige milieueffecten van de
Deltawerken aan te pakken door de ver
schillende watergebieden met elkaar te ver
binden zonder de veiligheid op het spel te
zetten, Van der Kluit is er niet ongelukkig
mee. „We moeten veiligheid zien te koppe
len aan milieu en natuur en er is de relatie
tussen land en water." In dat verband voelt
hij zich zeer betrokken bij werkzaamhe
den van de Stuurgroep Zuidwestelijke Del
ta die adviezen voorbereidt om dit deel
van Nederland robuust, veilig en klimaatbe-
stendig te maken. „Dat is na veiligheid en
de samenhang tussen veiligheid en water
de derde dimensie van de Deltawerken.
Het water geeft Zeeland zijn gezicht. De
ontwikkelingen op het land worden be
paald door het water." Het is een gegeven
waarmee Van der Kluit in zijn vorige func
tie als waterschapsvoorman volop heeft ge
werkt. 'Water als ordenend principe' heet
dat in de waterschapswereld. In de zuid
westelijke Delta moet het op forse schaal
gestalte krijgen.
Het doorlaatmiddel in de Zand-
kreekdam, waardoor het Veerse
Meer weer zout is geworden, is
volgens Van der Kluit een goed voorbeeld
van de nieuwe Deltatechnologie. De bouw
van het doorlaatmiddel Katse Heule zelf
was al een interessante klus, maar het be
stuurlijke proces rond het gezond maken
van het Veerse Meer is wat hem betreft ze
ker zo boeiend en als model breder toepas
baar. „Het is de eerste keer in de Delta dat
een gebied op een gezonde manier zout is
gemaakt zonder de veiligheid aan te tasten.
Natuurlijk, je hebt er nu kwallen, maar dat
is beter dan stinkende zeesla. Je wilt verbe
teringen tot stand brengen en tegelijkertijd
nieuwe problemen voorkomen. Daarom is
het goed dat in breed overleg afspraken
zijn gemaakt over het tempo waarin een
natuurlijker peilbeheer kan worden ge
voerd. [e kunt het onmogelijk iedereen
naar de zin maken, maar je moet wel alle
belangen goed in beeld hebben, zodat afge
wogen keuzen kunnen worden gemaakt."
In dit opzicht kan volgens Van der Kluit
het model Veerse Meer worden gebruikt
bij het treffen van maatregelen om te voor
komen dat het Volkerak-Zoommeer nog
langer door de blauwalg wordt geteisterd.
Ook daar is sprake van een opeenstapeling
van belangen: scheepvaart, natuur, land
bouw, veiligheid, ruimtelijke ordening en
berging van overvloedig rivierwater. Die
laatste functie krijgt wellicht ook het Greve-
lingenmeer. In dit Deltawater is het even
eens de uitdaging, veiligheid te combine
ren met een gezond watersysteem en iets
geheel nieuws: een getijdencentrale in de
Brouwersdam.
Lastige vraagstukken; Van der Kluit erkent
het.'Maar daar deinsden de bouwers van
de Deltadammen ook niet voor terug. Die
gingen tot het randje - en menigmaal er
over - van wat met de stand van de tech
niek verantwoord leek. De nieuwe dimen
sie van de Deltawerken vergt evenveel lef
Van der Kluit: „Dat is echte innovatie. Die
gaat met risico's gepaard." En hij formu
leert op dicteersnelheid: „Innovatie is het
recht om op je bek te gaan."
