Vliegtuigen stonden klaar
om Axel te bombarderen
27
Getuigen vertellen over
hun Slag om de Schelde
Zeeuwind vangt bot
Opendag
bouwplan Kats
imi
Mil H 11 IMi
De Slag
om de Schelde
Geldautomaten
blijven wellicht
iets langer open
iterdag 19 september 2009
wm A
Het is 65 jaar geleden dat de bevrij
ding van Zeeland werd ingezet met
de Slag omde Schelde. De krant
blikt tot eind november (toen de eer
ste geallieerde schepen naar Antwer
pen voeren) terug op die tijd.
door Harmen van der Werf
Onvoorstelbaar veel ge
luk heeft de bevolking
van Axel gehad. De
stad kwam de bevrij
ding in september 1944 zeker niet
zonder kleerscheuren door. Veer
tig burgers verloren het leven, al
dus Axelaar Johan de Brouwer, in
dertijd negen jaar.
De schade aan huizen en andere
gebouwen was groot. „Maar het
had veel erger kunnen zijn, als de
Poolse militairen er niet in waren
geslaagd in de nacht van 18 op 19
september een brug over het ka
naal Axel-Hulst te slaan", weet De
Brouwer, die later de oorlogsge
schiedenis van de omgeving heeft
uitgeplozen.
„De strijd om Axel duurde al een
paar dagen. Vliegtuigen stonden
klaar om een bombardement uit
te voeren op Axel, maar de Polen
waren dat gelukkig voor."
Het weer hielp mee. „Het was pot
dicht van de mist die 19de septem
ber."
De Duitsers hadden al veel eerder
voorbereidingen getroffen om de
geallieerde troepen op te houden
in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Van
de Axelse Sassing tot De Paal aan
de Westerschelde was land onder
water gezet, een vertrouwde Hol
landse oorlogstactiek om vijanden
op afstand te houden.
Volgens De Brouwer is de onder
waterzetting al in januari 1944 be
gonnen, dus ver voor de invasie in
Normandië. maanden later. „Solda
ten van de Duitse genie gingen re
gelmatig peilen hoeveel water er
nog stond."
De bevrijding kondigde zich al da
gen voor 19 september 1944 aan in
Axel.
„Veel Duitsers trokken voorbij. He-
Johan de Brouwer was negen jaar ten tijde van de bevrijding van Axel op
19 september 1944. foto Peter Nicolai
lemaal haveloos. Mijn moeder
heeft drie oudere Duitse militairen
nog eten en drinken gegeven", her
innert De Brouwer zich. „Blij dat
ze waren. Ze waren ook maar als
dienstplichtigen op pad gestuurd."
Na de bevrijding van Axel lagen in
de omgeving her en der Duitse sol
daten begraven.
„Ze lagen vaak maar half in de
grond", weet De Brouwer. „Van
sommigen staken de laarzen nog
boven de grond uit. Die werden ge
stolen, door Belgen, die achter de
geallieerden aan trokken. Maar er
zijn ook Zeeuws-Vlamingen gesig
naleerd die aan lijkenpikker ij de
den. Maar ja, wat wil je? Veel men
sen hadden alleen nog klompen.
Die Duitse soldatenlaarzen waren
van zuiver leer. Dat was goed
schoeisel en de winter kwam er al
snel aan."
door Harmen van der Werf
AXEL - Jarenlang durfde hij niet
naar Zeeland te komen. De Engel
se vliegenier Herb Davy was be
trokken bij het bombardement
van de dijk van Westkapelle in
1944. Zijn commandant feliciteer
de hem direct na afloop „Onze
missie was succesvol", zegt Herb
Davy 65 jaar na dato in de film Stil
le Getuigen van de Slag om de Schel
de. „Alleen spijtig", voegt hij geë
motioneerd toe, „dat zoveel men
sen daarbij hun leven hebben ver
loren."
Het verhaal van Herb Davy, ge
filmd in een vliegtuig boven Wal
cheren, is één van de indrukwek
kendste momenten in de film Stil
le Getuigen van de Slag om de Schel
de, die gisteren in première ging in
het Gdynia oorlogsmuseum bij
Axel. Fifi Visser en Gijs Haak uit
Middelburg maakten de film in op
dracht van Stichting Cultureel Erf
goed Zeeland (SCEZ).
„Nu kan het nog, ooggetuigen aan
het woord laten", verklaart Leo
Adriaanse van SCEZ, „en de Slag
om de Schelde verdient deze extra
aandacht."
Vierentwintig mensen werkten
openhartig mee aan de film,
Zeeuwen van alle oevers van de
Westerschelde, geallieerde militai
ren en één Duitse soldaat. „Het
was moeilijk een Duitser voor de
camera te krijgen", zegt Fifi Visser.
„Uiteindelijk hebben we Karl
Schrade gevonden, die na de oor
log als krijgsgevangene in Enge
land terechtkwam en daar is geble
ven." Schrade zat op Walcheren.
„Ze haatten ons", is zijn indruk
van de bevolking. „Toch kregen we
drinkwater aangeboden, toen we
als gevangenen naar Vlissingen
moesten lopen."
'Stille getuigen' lopen als een rode
draad door de film, voorwerpen
die de geïnterviewden herinneren
aan de bevrijding. Harold Vervaet
uit Biervliet toont hulzen van de
eerste Canadese granaten. Bep van
de Velde uit Ellewoutsdijk koestert
een stuk rode parachute, waaruit
ze een jurk maakte. „Groos dat ik
was!" De Slag om de Schelde komt
zo tot leven in de film. Gisteren
kregen de basisscholen in Axel er
al een dvd van. Volgende week ligt
die in de bus bij andere Zeeuwse
scholen.
STAVENiSSE - De partijen in de ge
meenteraad van Tholen die on
langs tegen de komst van vier
windmolens bij Stavenisse stem
den, zijn niet van plan dat besluit
te heroverwegen. Initiatiefnemer
Zeeuwind had daar in een brief
om gevraagd.
Volgens Zeeuwind worden de drie
andere windmolenprojecten in de
gemeente de dupe van het besluit
om de turbines in Stavenisse te
schrappen. Dan gaat het om die
bij Sint Philipsland, Sint-Maartens
dijk en Sint-Annaland.
Aanvankelijk was het de bedoeling
dat er vier parken zouden komen.
Om de netinpassing voor deze pro
jecten te regelen, werd een nieuw
concept bedacht: een particulier
net waar producenten en afne
mers op zijn aangesloten. De kos
ten daarvoor bedragen tien mil
joen euro. Door het wegvallen van
de windmolens in Stavenisse zou
de economische basis onder dit
concept zijn wegvallen. Volgens
Zeeuwind worden de andere wind-
parken daardoor gedwongen tot
een duurder alternatief
Rien Klippel van de Reformatori
sche Fractie Tholen (RFT) is niet
onder de indruk van de brief. De
Partij van de Arbeid, die zich na
veel wikken en wegen eveneens te
gen de komst van windmolens bij
Stavenisse keerde, verandert ook
niet van standpunt.
POORTVLIET - De geldautomaten in
Poortvliet en Scherpenisse blijven
misschien wat langer in gebruik.
In de tussentijd kan worden onder
zocht welke alternatieven er zijn.
Dat is de uitkomst van een ge
sprek tussen de Rabobank en enke
le politieke partijen in de gemeen
te Tholen. Henk Bezemer van de
Rabobank wil geen valse hoop
wekken. „De automaten gaan
weg", zegt hij. „We bekijken alleen
of we de termijn wat kunnen op
rekken." Aanvankelijk zouden de
twee automaten per 1 oktober bui
ten gebruik worden gesteld.
Als het lukt die termijn op te rek
ken, komt er een brede discussie
over de leefbaarheid in de dorpen.
„Want daar hebben we het over",
vindt Bezemer. „En dan gaat het
over meer dan alleen onze geldau
tomaten." De biblioservicebus,
waarin ook geld kan worden opge
nomen, zou volgens Bezemer een
aardige oplossing kunnen zijn.
Zaterdag 26 september a s. houden wij vanaf 10.00 tot 13.00
uur een informatiebijeenkomst op de bouwlocatie "Het Kreekpad" in
het landelijk gelegen dorpje Kats.
Adres: Kreekpad 14 (woning in aanbouw)
Op deze locatie aan de zuidwestrand van het dorp wor
den in totaal 25 onder architectuur ontworpen woningen
gebouwd. De perceelsgrootte varieert van 126 m2 tot
762 m2. In dit plan worden 3 starterswoningen, 14 vrij
staande woningen, 4 twee-onder-éénkapwoningen en 4
levensloopbestendige woningen gerealiseerd.
Door de ruime kavels worden alle woningen zowel van
een voor- als achtertuin voorzien.
Door de aanleg van een plantsoen en het integreren van de bestaan
de kreek binnen het plan wordt één groot groen element gecreëerd.
Ook de uitstraling van de woningen past uitstekend bij de landelijke
omgeving.
Vier woningen van dit plan zijn reeds verkocht en in aanbouw, zodat
de woningen in verschillende bouwfases bezichtigd kunnen worden.
Ook hebben wij nog diverse bouwkavels Ie koop in lewedorp/s Heer- Hendrikskinderen
en Groede. Meer info tijdens de bijeenkomst of www.fraanje.com
Nieuwe Kraaijertsedijk 37 Lewedorp
tel. 0113 615500
E-mail: info@fraanje.com
www.fraanje.com
FaasseQFermont
iieuwbouwptan
gerealiseerd 1
iet medewerking van: WONINGMAKSIAAKS
