Ze noemden me de vrome
spectrum
H
IO
Zaterdag 19 september 2009
CANADA
Graafschap
Bar Harbor/
Acadia National^
Park'
VERENIGDE STATEN
Verslaggeefster Lilian Dominicus reisde van
medio februari tot en met medio april door het
noordoosten van de Verenigde Staten, op zoek
naar Zeeuwse sporen.
Regelmatig publiceert ze nieuwe geschiedenis
sen over geëmigreerde Zeeuwen op het weblog:
www.pzc.nl/blogs/liliandominicus.
De kerkjes waar Adriaan Zwemer preekte, zoals de
ze in Graafschap, waren klein, niet meer dan blok
hutten met bankjes van boomstammen.
Sommige families zijn kweekvijvers voor kunstenaars of
zakenlieden, andere brengen presidenten voort. Adriaan Zwemer uit
Oostkapelle werd dominee in Amerika. Zijn nabestaanden werden
bijna allen dominee, leraar, missionaris of dokter.
tekst en foto's Lilian Dominicus
Adriaan Zwemer uit Oostka
pelle voelde zijn hele leven
al een roeping tot God.
„Mijn vroegste herinnering
over religie speelt zich af
toen ik acht jaar oud was", vertelt Zwemer
in een document over zijn leven, dat hij
schreef voor zijn nageslacht. „Iemand op
ons dorp had een verschrikkelijk slechte
daad begaan. Toen ik thuis kwam, kon ik
het nieuws niet achterhouden voor mijn
moeder en nadat ik het haar had verteld
vroeg ik haar: 'Hoe goddeloos is dat?' Na
een moment van reflectie antwoordde ze:
'Ja, kind, maar hoewel niet iedereen een
dergelijke zonde begaat, zijn alle mensen
zondaars.' Het voelde alsof er een vonnis
over mij was uitgesproken."
Vanaf die tijd voelde de kleine Adriaan de
behoefte tot gebed. „Ik begon in het ge
heim te bidden", schrijft hij. „Ik begon me
bewust te worden van mijn eigen zonden,
zowel op school als spelend tijdens de Sab
bat. En ik werd ook steeds kritischer tegen
over de zonden van anderen. Dat werd
steeds duidelijker in mijn weigering om
met andere kinderen mee te doen aan spel
letjes die ik zoodig achtte. Ze noemden me
'de vrome'."
Eind 1848 werd dominee Van der Klijn ge
vraagd naar Amerika te komen om zich be
schikbaar te stellen aan de gemeenschap
van Graafschap, vlakbij Holland en Zee
land in de staat Michigan. West-Michigan
stond in die tijd bekend als de kolonie
waar veel Nederlanders neerstreken. On
derzoeker Hans Krabbendam van het
Roosevelt Study Center in Middelburg:
„Kerken en predikanten hebben een voor
name rol gespeeld in het ontstaan van de
Nederlands-Amerikaanse identiteit."
Er was sprake van dat de hele familie van
Zwemers verloofde Catharina Boon met
Klijn zou meegaan. En dus stortte Adriaan
zich alvast op de studie van de Engelse
taal. „Maar moeder (verloofde Catharina,
red.) zag haar toekomst in Nederland lig
gen, zelfs als al haar familieleden naar
Amerika zouden vertrekken", meldt
Adriaan. Er werd gepraat en natuurlijk
veel gebeden en toen viel een beslissing:
Adriaan Zwemer en Catharina Boon gin
gen mee als leden van het huishouden van
dominee Klijn. De rest van de familie kon
maar niet beslissen en bleef uiteindelijk
thuis.
Gedurende de reis van New York naar de
Nederlandse kolonie in Michigan maakte
het gezelschap een tussenstop in Roches
ter, in het noorden van New York.
Adriaan, die volledig vertrouwde op de
goddelijke voorzienigheid, kreeg een inge
ving en besloot dat hij hier zou blijven. De
rest van het gezelschap liet hij achter zich.
„Pas vijfjaar later zouden we de kolonie
bereiken en pas 27 jaar later gingen we
naar Graafschap." Adriaan en Catharina
trouwden in Rochester, huurden een ach
terkamertje bij een Nederlandse kleerma
ker en stichtten een gezinnetje. Ze zouden
dertien kinderen krijgen. Zwemer gaf cate
chese en was actief als ouderling voor de
Dutch Reformed Church in Rochester,
toen er geld genoeg was om hem te laten
studeren aan Holland Academy, het later
Hope College in Holland. Eindelijk kon hij
zijn roeping om dominee te worden waar
maken.
et waren moeilijke tijden. Zwe
mer zag zich gedwongen zijn ei
gen huis te bouwen, land te be
werken, hout te hakken, te-zorgen voor
zijn ziekelijke vrouw en tegelijkertijd te
studeren. Van lieverlee ging het beter en
werd Zwemer gevraagd om te preken in
Vriesland, een ander plaatsje bij Holland,
Michigan. Later zou hij ook in het naburi
ge Graafschap en in Middelburg (Iowa)
diensten voorgaan. De kerkjes waren over
het algemeen klein, niet meer dan blokhut
ten. „Meestal lag er slechts zand op de
vloer, de bankjes waren boomstammen en
de ruimte werd verwarmd door een ka
cheltje", zegt Samuel Pickens, Adriaans
achterkleinzoon.
Pickens' grootvader is de bekende missio
naris Samuel Zwemer, die meer dan vijftig
boeken schreef over diverse religieuze the
ma's en naar onder meer Saudi-Arabië ver
trok om moslims te bekeren. Een bijna on
mogelijke missie, maar daar was het Sa
muel Zwemer niet om te doen. „Hij gaf ge
hoor aan zijn roeping." Als een van Zwe
mers achterkleinkinderen is Pickens trots
op zijn overgrootvader en diens nalaten
schap. Pickens, die dokter werd en nu in
de staat Massachusetts woont, is in China
geboren. Zijn vader was daar missionair.
Een neef van hem, James Neevel, is predi
kant in Clifton Park in de staat New York.
„Adriaan is de stamvader van alle Zwe
mers in Amerika. Zijn nageslacht is over
de hele wereld uitgezwermd. Onze hele fa
milie bestaat uit dominees, leraren, missio
narissen en doktoren."
Vier generaties Zwemer: Adriaan Zwemer, James F. Zwemer, Kate Zwe
mer Nettinga en Cornelia Zwemer Nettinga.
Adriaan Zwemer uit Oostkapelle is de stam
vader van alle Zwemers in Amerika.
