Morele
over
spectrum 6
Ontpoldering t
bezighouden,
verdieping van d
steeds op. Hoe 1
Zeeuw*
ontpolderin;
Zaterdag 19 september 2009
Collec
door Ben Jansen
Twee keer is het landbouwbe
drijf van de familie Boot aan
de Provincialeweg bij Kerkwer-
ve bovengekomen. Na de inun
datie in de Tweede Wereldoor
log en na de overstromingsramp van 1953.
Een derde keer zit er niet in. Woonhuis en
schuur zijn gesloopt. De grond maakt deel
uit van het plan Tureluur op Schou-
wen-Duiveland. Onder water gezet of - als
je het zo wilt zeggen - ontpolderd. Boeren
land voor natuur. Nu was de meeste grond
in Tureluur niet best, maar dat doet niet af
aan het principe.
Jan Boot (76) heeft er met zijn negentien
jaar jongere broer Jacob tot 2001 op ge
boerd. Net als zijn vader, zijn grootvader
en zijn overgrootvader. Hij praat tamelijk
laconiek over de inlijving van het bedrijf
van de vier generaties Boot bij het zompi
ge natuurgebied Tureluur. „We hadden
geen opvolger. Ik ben niet getrouwd en de
kinderen van mijn broer wilden het be
drijf niet overnemen. Ik was op een leef
tijd om zo langzamerhand aan stoppen te
denken. Mijn broer niet; die had nog wel
even door gekund. Maar wat moet je als
zo'n plan wordt gemaakt en je valt erin? Je
bent dan als het ware gegijzeld. Je kunt al
leen verkopen aan het Bureau Beheer
Landbouwgronden. Niemand anders wil
het hebben." Voor de grond werd overi
gens geen slechte prijs betaald.
Boot begrijpt de weerstand tegen het ge
bruik van boerengrond voor natte natuur.
Hij vindt alleen dat niet al te emotioneel
moet worden gedaan over grond die al ja
ren in de familie is geweest. „Wanneer een
boer zijn grond voor betere kan ruilen,
hoor je daar toch ook niemand over." En
wat vindt hij van het resultaat van het
plan Tureluur? „Kaal en nat. Ik heb er
niets mee."
De afgelopen weken is menigmaal de sug
gestie gedaan dat de afkeer van ontpolde
ring in de genen van de gemiddelde
Zeeuw is ingebakken. „Onzin", vindt an
tropoloog Herman Tak, docent aan de
Roosevelt Academy in Middelburg. „Er is
niets genetisch aan. Het is cultureel be
paald. Over het algemeen zijn Zeeuwen -
en nu genereer ik - provinciaals. Er is een
zekere jaloezie ten opzichte van Vlaande
ren."
Volgens Tak valt het verzet tegen ontpolde
ring te duiden als 'morele paniek', een be
grip dat de Britse socioloog Stanley Cohen
heeft geïntroduceerd. In Cohens definitie
ontstaat morele paniek wanneer een om
standigheid, gebeurtenis, persoon of groep
wordt beschouwd als een bedreiging van
maatschappelijke waarden en belangen.
Tak: „Het gaat vaak om kleine problemen,
die op zichzelf weinig om het lijf hebben,
maar die worden opgeblazen. De zorgen
om het vermeende criminele gedrag van
Marokkaanse jongeren zijn een voorbeeld.
Collectieve angst die volkomen irreëel is.
Er worden argumenten gebruikt die er in
feite niet toe doen, maar die een symbool
functie krijgen. In een klimaat van morele
paniek kunnen belangenorganisaties, des
kundigen en politici zich profileren."
Morele paniek drijft soms na korte tijd
over, soms is ze vrij hardnekkig.
Tak: „Het beste wat je kunt doen, is er niet
al te veel aandacht aan besteden. Maar dat
is in de praktijk vaak lastig. Zeker als die
belangenorganisaties hun bestaansrecht er
aan ontlenen of als politici zich ermee van
de kiezersgunst verzekerd weten."
Oud-commissaris van de koningin Wim
van Gelder heeft zich er altijd over verwon
derd dat de gemoederen zo hoog oplopen
als het gaat om natuurcompensatie of-her
stel aan de Westerschelde. „Het heet in
eens on-Zeeuws om boerengrond voor nat
te natuur te bestemmen. Maar waarom? Je
hebt toch ook niemand gehoord toen 170
ha prima landbouwgrond in de Wilhelmi-
napolder werd gebruikt voor de woonwijk
het Goese Meer?"
Van Gelder heeft vaak beweerd dat Zeeuw
en met de rug naar de zee gekeerd leven.
„Daarmee doen ze geen recht aan de naam
van hun eigen provincie. Zeeland: zee en
land. Samenhang en wisselwerking. Dat
wordt - zeker in agrarische kringen - niet
zo beleefd. Daar heerst een negatief gevoel
over de zee."
Daar zit volgens hem meer achter dan de
ramp van 1953. „De landbouw heeft zijn
vooraanstaande rol in de Zeeuwse econo
mie zien afnemen. Die wordt nu vervuld
door sectoren die heel nadrukkelijk wél
met het water te maken hebben: indus
triële bedrijven die grondstoffen en pro
ducten via de zee aan- en afvoeren, de lo
gistiek die sterk op de zee is georiënteerd,
en het toerisme."
Het valt, meent Van Gelder, niemand kwa
lijk te nemen dat hij negatief over de zee
denkt. „Ga maar na, nog maar enkele tien
tallen jaren geleden dumpten we van alles
in de zee. Van munitie tot radioactief afval.
En er is ook wel veel voorstellingsvermo
gen voor nodig om te beseffen wat de
waarde van een grijs stuk slik is."
datum: m
plaat:
tijc
aanmeldei
www.pzc
voor art
