3 spectrum
Zaterdag 19 september 2009
sT
Portretten van Hans Warren. V.l.n.r: Houtskooltekening door Rudolf Hagenaar, 1971; tekening door Adri Du-
vekot 1945; schilderij door Reynier de Muynck, 1986; tekening door Jac. Prince, circa 1970; zelfportret, 20
oktober 1945 (24ste verjaardag); potloodtekening 1945, Hans Warren en zijn vriend Adri Duvekot tekenden
zichzelf.
reproducties Mechteld Jansen
boek
boek over de jaren 1949-1951 een groot suc
ces was. „Daarin wordt het begin van de
Parijse escapades beschreven. Bij mijn we
ten was zo'n openhartigheid nog nooit
vertoond. De dagboeken, die in die tijd
verschenen - zeg maar tussen 1983 en 1990
- waren bestsellers. Sommige werden acht
of negen keer herdrukt, per deel 40.000 of
50.000 exemplaren. Een enorme literaire
hit. Voor Hans was dat een vreemde ge
waarwording. In die periode is hij enorm
productief geworden, met bloemlezingen
en vertalingen. Niet zozeer als dichter.
Poëzie speelde een grote rol in de jaren
daarvoor. In 1975, om een voorbeeld te
noemen, kwamen drie dichtbundels uit
bij drie verschillende uitgeverijen."
De uitgave van de dagboeken begon op
aandrang van uitgever Bert Bakker. Die
had oog voor het unieke karakter. Nu de
laatste punt is gezet, vraagt Molegraaf zich
af of de serie niet te lang gelopen heeft.
Niet wat hem persoonlijk betreft, maar
meer zakelijk gezien. „We zitten nu acht
jaar na de dood van Hans. Je moet er toch
niet aan denken als we nog eens zeven of
zelfs tien jaar door hadden moeten gaan.
Uitgeeftechnisch is dat te lang. Je kunt het
geduld van de mensen niet zo lang op de
proef stellen."
De sluitsteen van de serie - het 21ste deel -
doet inhoudelijk zeer vertrouwd aan. War
ren schrijft over zijn dagelijkse beslomme
ringen - het doorslaande raamkozijn bij
zijn schrijftafel - bezoeken aan exposities,
zijn snel verslechterende gezondheid, zijn
literaire vrienden, onder wie Connie Pal
men. Over de maartse viooltjes en de uit
zijn tuin verdwenen houtsnippen, koper
wieken en kepen. Op 18 maart 1998 no
teert hij: „De abeel bloeit bijna, ook de
knoppen van de olm en es zwellen. Alles
nog eens opnieuw beginnen? Beter voor
jezelf zorgen, meer acht slaan op je naas
ten, wat je doet zo goed mogelijk doen, al
die gemeenplaatsen, die miljarden malen
door miljarden mensen overwogen goede
voornemens. De grote dankbaarheid die
me doorvloeit als ik 's nachts M.'s warme
lichaam tegen me aan gedrukt voel, als ik
de prachtige dingen aanraak die me omrin
gen, als ik thuis en in restaurants al die
heerlijke spijzen en dranken proef. Die
dankbaarheid, dat is geluk."
Steeds vaker schieten er jeugdherinnerin
gen door zijn hoofd. Bij het opmaken van
het bed, elke ochtend om half tien, duikt
een kinderliedje over een muis op. 'De
veldmuis vond in 't beukenbos Een lege
notedop'. Eerst in een verhaspelde versie
op muziek van Strauss, later, gelukkig,
met de goede melodie.
Het zijn die details, die het dagboek le
vend houden. Mario Molegraaf laat in de
kluis van de bibliotheek in Middelburg
zien dat Warren alles bewaarde, wat maar
iets over zijn leven kon vertellen. Van de
geboorteadvertentie en babyfoto's tot de
Erika schrijfmachine (1948) en het in 1943
vervaardigde etsplaatje met een zelfpor
tret. Ook het sonnet dat Ischa Meijer in
1975 in één van zijn schriften schreef,
bleef bewaard.
In alle opzichten ligt de nadruk op de per
soonlijk-literaire nalatenschap. De brief
van Maarten 't Hart van 18 september 1981
wordt misschien niet geëxposeerd, maar
blijft een pareltje in de nalatenschap. Op
de enveloppe dertien postzegels van vijf
cent. De tekst van de brief: „Met dertien
postzegels van vijf wens ik u alle slechts,
alle ongeluk, alle leed en alle narigheid toe
dat een mens maar overkomen kan."
Hans Warren: Geheim Dagboek, eenentwintig
ste deel - Uitgeverij Bert Bakker, 384 pag.,
€24,95.
Expositie: Hans Warren - Er staat een huis aan
Schelde - Zeeuwse Bibliotheek Middelburg,
26 sept. t/m 7 november.
In de Slibreeks verschijnt een deel met onge
publiceerde gedichten uit de jaren 1940-1960
Zie verder pagina 4 en 5 in deze bijlage.
Dagboeken
Hans Warren (1921-2001hield
zijn dagboeken bij in cahiers. In to
taal liet hij er 75 na, met de hand
volgeschreven.
In 1981 werd het eerste deel uitge
ven, over de jaren 1942-1944.
Deel 22 over zijn laatste levensjaar
verscheen in 2002. Deel 21 ver
schijnt volgende week vrijdag en is
het sluitstuk van de reeks.
HANS
WARREN
GEHEIM
DAGBOEK
1998-2000
y<tvï\ïïJSön BAKKE*
