Kieskeurig zijn, vergeet het maar
'Tijdelijk werkloos zijn is voor jongeren minder ingrijpend dan voor wie begon te werken
in een tijd datje nog levenslang bij dezelfde baas bleef
dinsdag 15 september 2009
Fred Zijlstra, hoogleraar arbeidspsychologie
door Ans Bouwmans
Nederland zit in een periode van
laagconjunctuur: minder vacatu
res en meer aanbod van perso
neel. Wie een baan heeft, blijft
liefst zitten waar hij zit. Wie werk zoekt,
stelt zijn eisen bij en neemt ook een baan
aan die wat minder goed bij hem of haar
past. „Dat is de economische wet van vraag
en aanbod", zegt hoogleraar arbeidsmarkt
economie Jan van Ours.
Bij uitzendbureau Start People ervaren ze
de omslag elke dag aan den lijve. Jos Frijtérs,
directeur marketing en communicatie:
„Vroeger hadden we vacatures en zochten
daar mensen bij. We spijkerden ze bij, als ze
wat minder kwalificaties hadden. Nu is het
andersom, en moeten we op jacht naar vaca
tures."
Vroeger zeiden kandidaten nee tegen een
baan, nu solliciteren verschillende mensen
op één en dezelfde baan. „Ze zijn minder
kieskeurig. Iemand die voor een baan als re
ceptioniste gaat, zal nu ook solliciteren als
callcentermedewerkster."
Graficus Jan Klinge (50) besloot drie jaar ge
leden - na de zoveelste reorganisatie bij zijn
bedrijf - gebruik te maken van een vertrekre-
geling. Hij begon een winkel in souvenirs
en fotografie, Groeten uit IJmuiden.
Van een vaste baan naar zelfstandig onder
nemerschap. Een hele omschakeling, on
danks het zakje geld dat hfj van zijn baas
meekreeg. „Wat is zekerheid? Ik ben er vrij
onbevangen ingegaan. Ik dacht: we zien het
wel hoe het afloopt. Werken kun je overal.
Al moet ik achter de vuilniswagen staan, als
er maar geld binnenkomt."
Hoe emotioneel het ook is om eruit te vlie
gen bij een baas, de meeste mensen zijn
heel praktisch, merkt Frijters. Tenminste na
verloop van tijd, als de eerste schok voorbij
is. Het feit dat ontslag in deze tijd een collec
tieve ervaring is, verzacht de pijn. „Op een
verjaarspartijtje krijgen de banken de
schuld als je werkloos wordt, niet jij."
Soms kan omscholing een uitweg bieden,
in een andere sector is er wellicht meer
werk.
Frijters: „De gemiddelde Nederlander wil
graag werken, maar geen geld inleveren."
Maar als het dringen is voor de deur van de
personeelsfunctionaris kunnen werkgevers
het zich veroorloven nieuwe mensen een la
ger aanvangssalaris te geven.
„De onderhandelingspositie is nu eenmaal
veranderd", zegt Anne Branger van Hay
Group, die onderzoek doet naar de ontwik
keling van salarissen. Zij verwacht dat de sa
larissen waarop mensen nu binnenkomen
gelijk blijven of omlaag gaan.
„Wat je ziet is dat mensen zich vooral laten
leiden door inhoud en perspectief van de
baan. Dan zijn ze bereid concessies te doen
op gebied van salaris."
Werklozen kijken ook naar banen die min
der goed betalen. Uit onderzoek van Start
People blijkt dat er een grote bereidheid is
werk onder het eigen niveau te accepteren,
tenminste als iemand zonder werk zit.
Bijna eenderde zegt dan ja tegen zo'n baan,
19 procent wil per se een baan die overeen
komt met scholing en ervaring, de rest laat
het afhangen van het werk.
„Mensen zijn bang om langdurig zonder
werk te zitten. Ze denken: als ik maar een
maal binnen ben, dan kom ik er wel. Dat is
de mentaliteit", zegt Frijters. „Vooral onder
jongeren, bij ouderen ligt het iets anders.
Het is niet altijd verstandig om een baan
ver beneden je inkomen en kwalificaties te
accepteren."
Wat hier ook meespeelt: wie werkloos
raakt, heeft de demografische ontwikkeling
mee. Er dreigt straks weer een tekort aan ar
beidskrachten door de vergrijzing. Zo som
ber hoeft de toekomst niet te zijn. Het ad
vies van Jan Klinge: „Gooi het roer om.
Daar moet je niet te veel bij nadenken."
Wie op zoek is naar een
- nieuwe - baan, treft een heel andere arbeidsmarkt aan dan een jaar
geleden. Het is nu de werkgever die veeleisend kan zijn.
